در 15 آپریل تظاهراتی در مسکو و سن پترزبورگ بر علیه «پوتین» برپا شد. گروهی که این تظاهرات را براه انداخته بود، به نام "روسیه ای دیگر" به رهبری «گاری گاسپاروف»، قهرمان سابق شطرنج جهان است. تظاهرات ضد «پوتین» در هنگامی برپا می شود که بنا به گفته خبرگزاری های جهان، «ولادیمیر پوتین» محبوبترین رهبر «کرملین» در سالهای اخیر محسوب می شود، زیرا که در زمان او رشد اقتصادی روسیه افزایش چشمگیری یافته و ثبات سیاسی به کشور بازگشته است. در عین حال روسیه در عرصه جهانی نیز دارای وزنه قوی شده است. این وضعیت که اصلا باب میل آمریکا و شرکای غربی او نیست، باعث می شود که آنها در فکر دخالت هایی در امور سیاسی روسیه شوند.

آمريكا براي به راه انداختن انقلاب در روسيه دست به كار شده است

در پشت حوادث آخر در مسكو، تلاشهاي جدي و برنامه ريزي شده اي نهفته است تا اوضاع سياسي در روسيه بي ثبات جلوه داده شده و جامعه روسيه دچار شكاف گردد.

 برگزاري رژه «ناموافقان» در 14 آپريل در مسكو، بيشتر يك اقدام تحريك آميز سياسي بر ضد حكومت روسيه تلقي مي‌شود. البته مسائل بسياري در پشت اين اقدام وجود دارد. بي‌خود نبود كه چند روز قبل از برپايي تظاهرات خياباني در مسكو، بوريس بريزفسكي (بازرگان روسي پناهنده شده به انگلستان) در مصاحبه اي با روزنامه گاردين، به روسيه در خصوص راه اندازي انقلاب هشدار داده بود.

در گزارش اخير حقوق بشر و دموكراسي وزارت امور خارجه نيز به مسئله تامين مالي سازمانهاي مخالف دولت در روسيه تاكيد بسيار شده بود  .  به نظر مي‌رسد كه ايالات متحده بطور جدي و با برنامه ريزي پيگيرانه اي خود را براي تاثير گذاري بر حيات سياسي روسيه آماده كرده است.

در شرايط فعلي روسيه تحت فشار مضاعفي قرار گرفته و تلاش مي‌شود تا جامعه اين كشور دچار شكاف شود. در اين راه از هر امكان و هر نيروي سياسي براي بي ثبات كردن وضعيت سياست داخلي روسيه استفاده مي‌شود. چرا كه در واقع به وجود روسيه اي قدرتمند نيازي نيست، همانطور كه به وجود يك اوكراين طرفدار روسيه و يا گرجستاني با اقتصادي توسعه يافته يا قرقيزستان باثبات احتياجي نيست.  

اين در حالي‌ است كه ايالات متحده برا ي توسعه دموكراسي منطقه  بودجه اي معادل يك ميليارد و 200 ميليون دالر اختصاص داده كه مبلغ بسيار زيادي است. مسلما اين پول صرف ايجاد يك حزب سياسي جديد كه از خارج از روسيه كنترول شود، نخواهد شد، چرا كه با توجه به ساختار اجتماعي روسيه، چنين نيروهاي سياسي شانس پيروزي در انتخابات را ندارند  . بنابراين بهترين راه براي رسيده به مقصود، بي ثبات كردن اوضاع سياسي در روسيه است تا از اين طريق شرايط براي به راه اندازي يك انقلاب در اين كشور بوجود آيد.

ازجانب ديگر كارشناسان علت صرف نظر كردن واشنگتن از لغو قانون جكسون- ونيك در روابط تجاري با روسيه راضعف مواضع كاخ سفيد در سياست داخلي، و نيز تمايل براي حفظ آخرين اهرم فشار بر مسكو براي ديكته كردن نقطه نظرات خود مي‌دانند.

 سوزان شواب، نماينده رئيس جمهور آمريكا اظهار داشته بود كه روسيه هنوز نمي‌تواند به عضويت سازمان تجارت جهاني در آيد. به همين ترتيب مسكو هنوز نمي‌تواند از قانون تبعيض آميز جكسون- ونيك كه شرايط نامساعدي را در بازار آمريكا براي اين كشور بوجود آورده است، رهايي پيدا كند.  بدين ترتيب اصلي‌ترين طرف مذاكره كننده آمريكايي تغيير و شدت عمل پيدا كردن برخوردهاي واشنگتن در مسائل تجاري را نشان داده و علت موضعگيريهاي خاص طرف آمريكايي را در مذاكرات كارلوس گوتيه رس، وزير بازرگاني ايالات متحده در مسكو را برملاء مي‌كند.  

تام لانتوس، رئيس كميته امور بين‌الملل مجلس نمايندگان آمريكا در سفر ماه فوريه خود به مسكو، قول داده بود كه تمام تلاش خود را خواهد كرد تا اين قانون محدود كننده روابط تجاري روسيه و آمريكا را لغو نمايد و به عقيده وي، در حال حاضر شرايط براي اين اقدام فراهم شده است. كارشناسان تغيير خط مشي كاخ سفيد در روابط تجاري خود با روسيه را در انگيزه هاي سياست داخلي دانسته اند. به عقيده آنان، به خاطر عدم محبوبيت مواضع رئيس جمهور آمريكا در خصوص جنگ عراق كه در مغايرت با كنگره اين كشور، موضعي ضعيفتر دارد، جورج بوش حاضر شده است تا به خاطر دفاع از منافع اقتصادي خود حتي از وعده هايي كه پيش از اين به شركاي خارجي خود داده، صرف نظر كند.

نيكولاي زلوبين، مدير برنامه روسيه و آسياي مركزي موسسه امنيت جهاني واشنگتن معتقد است ايالات متحده به چند دليل، عجله اي در لغو قانون جكسون-ونيك ندارد: كاخ سفيد مي‌داند كه پس از لغو قانون جكسون-ونيك، ايالات متحده يكي از آخرين اهرمهاي فشار خود بر روسيه را از دست خواهد داد و بدين ترتيب واشنگتن امكان ديكته كردن شرايط خود را بر مسكو در برخي عرصه ها و مهمتر از همه در زمينه حفظ «مالكيت فكري» از دست خواهد داد.  عليرغم اينكه در اواخر سال گذشته بين ايالات متحده و روسيه پروتوكلي در خصوص موافقت طرف آمريكايي با عضويت روسيه در سازمان تجارت جهاني به امضاء رسيده، ولي ظاهرا واشنگتن اكنون تازه به اين نتيجه رسيده كه اين توافقات نهايي نبوده است.

 به عقيده كارشناسان، بدون ترديد آمريكا در واقع سعي دارد از مسئله عضويت روسيه در سازمان تجارت جهاني حداكثر بهره برداري سياسي را انجام دهد و در اين راه حاضر است تا لحظه آخر به معامله بپردازد.

روسيه در حياط خلوت آمريكا

در سال هاى اخير روسيه توانسته با كنار زدن آمريكا از بازارهاى فروش سلاح و شكستن انحصار طولانى واشنگتن بر اين بازارها به يكى از مهم ترين تأمين كنندگان اسلحه براى آمريكاى لاتين تبديل شود.
بررسى ها نشان مى دهند روابط امنيتى دو جانبه و روبه رشد مسكو با كشورهاى آمريكاى لاتين، سبب نگرانى آمريكا شده است. اين بررسى ها شامل گزارش هاى رسمى و همچنين افشاى اخبارى پيرامون ارتباط تسليحاتى روسيه با كشورهاى آرژانتين، پرو، كوبا، كلمبيا و مكزيك در زمينه تحويل هواپيماهاى جنگنده و ترانسپورتي، هلى كوپتر، راکت ، سيستم هاى دفاعى، تانك، زيردريايى و حتى اسلحه هاى سبك روسى است.
براساس اين بررسى ها، نمى توان انكار كرد كه در يك مرحله معين فروش سلاح هاى نظامى روسيه به تدريج چشم انداز ژئو-امنيتى اين كشورها را تغيير مى دهد. همچنين احتمال نمى رود كه اين نتايج سبب خشنودى سياست گذاران آمريكايى شود. اين گزارش با استناد به اعداد و ارقام به دست آمده گوياى آن است كه روسيه ميان سال هاى ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ سلاح هايى به ارزش ۳۰۰ ميليون دالر و در سال هاى ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ تسليحاتى به ارزش ۶۰۰ ميليون دالر در اختيار كشورهاى آمريكاى لاتين گذاشته است.
 كنگره آمريكا پيش بينى چنين رشدى را در واگذارى سلاح هاى روسى به منطقه آمريكاى لاتين در چند سال آينده كرده بود . حال اين پرسش مطرح مى شود كه چرا اين اتفاق ها تنها در حياط خلوت آمريكا رخ مى دهد، در حالى كه واشنگتن هميشه از اين كشورها به عنوان كشورهاى زير مدار ۳۰ درجه عرض جغرافيايى جنوبى ياد كرده است؟ پاسخ اين پرسش در وهله نخست چندان روشن نيست. مى توان گفت نه تنها برخى از كشورهاى آمريكاى لاتين در سال اخير گرايش به چپ داشته اند ـ بويژه كشورهاى برزيل، بوليوى، ونزوئلا و نيكاراگوئه ـ بلكه سران اين كشورها معتقدند آمريكا سياستى خودخواهانه در منطقه دارد و حاضر نيست براى حفظ روابط برابر و همكارى سودمند با همسايگان جنوبى اش كارى انجام دهد. به علاوه، كنترول سرسختانه اى كه ايالات متحده همواره بر دولت هاى آمريكاى لاتين و سياست خارجى و توسعه اقتصادى اعمال كرده، اخيراً تا اندازه اى كاهش يافته است.
واشنگتن در حال حاضر با مشكلات فراوانى در خاورميانه روبه رو است و نزاع عراق و افغانستان نشان مى دهند هنوز از شدت جنگ كاسته نشده است. ايران نيز با عدم پذيرش قطعنامه سازمان ملل مخالفت خود را با آمريكا آشكار كرده است. به نظر مى رسد آمريكا نه تنها روابط خوبى با هم پيمانان استراتژيك خود يا اعضاى ناتو ندارد، بلكه با فرانسه و آلمان نيز بر سر عراق اختلاف دارد؟ همه اين مسائل نشان دهنده فروپاشى الگوى جهان تك قطبى است. علاوه بر اين، روش هاى معمول واشنگتن در اعمال فشار بر حكومت هاى آمريكاى جنوبى، يعنى استفاده از تحريم هاى اقتصادى كارايى چندانى ندارند. آمريكا ديگر نه در ونزوئلا و نه در كلمبيا احساس خوش گذشته را ندارد.

خوددارى آمريكا از تأمين قطعات جنگنده هاى اف۱۶ ونزوئلا، هوگو چاوز را مجبور كرد تا به خريد جديدترين جنگنده هاى SU30MK چندمنظوره از روس ها مبادرت كند. مطمئناً مسكو نمى توانست به درخواست ونزوئلا پاسخ منفى دهد چون صادرات اسلحه منافع سرشارى را در بخش دفاعى عايد اين كشور مى كند لذا علاقه و اشتياق به كسب درآمد به منظور توسعه اقتصادى و ارتقا توان بخش دفاعى روسيه محور اصلى مذاكرات كرملين با شركاى سابق آمريكا خواهد بود.
كمپنى روزوبورون اكسپورت كه تنها فروشنده سلاح هاى روسى در زمينه صادرات و واردات تجهيزات نظامى است مى گويد ما سلاح هاى روسى را با هدف خارج كردن آمريكا از بازار جهانى به كشورهاى آمريكاى لاتين نمى دهيم. با وجود تسلط آمريكا در منطقه حضور روسيه تأثير كم رنگى دارد و با مراجعه به كتاب هاى مرجع مى توان به راحتى از جزئيات تجهيزات نظامى و اسلحه هاى كمك شده به هر ارتش منطقه اى، نيروى هوايى يا دريايى آگاه شد.
علاوه بر اين، صادركنندگان اسلحه مى گويند كه در اين كار هيچ چيز مشخصى وجود ندارد و اين صرفاً يك تجارت است. هر كشور ديگرى هم مى تواند به جاى روسيه اين كار را انجام دهد، خصوصاً آمريكا كه سلاح هايش جايگزين سلاح هاى روسى در كشورهاى اروپاى شرقى و مركزى از جمله لهستان، جمهورى چك، اسلواكى، رومانى و بلغاريا شده است. سلاح هاى قد يمى و از رده خارج آمريكايى با قيمت هاى بالايى به اين كشورها فروخته مى شوند. واشنگتن درصدد است تا اين سياست را در گرجستان و قزاقستان نيز دنبال كند. براى مثال شركت آمريكايى رى تن سعى دارد به منظور ارتقاى نيروى هوايى قزاقستان معامله نظامى با اين كشور را قطعى كند. بر اين اساس ناوهاى جنگى آمريكايى تحت نظارت قزاقستان در آب هاى درياى كاسپين رفت وآمد مى كنند. همانطور كه ايالات متحده در چالش با منافع تجارى روسيه، در نظام جماهير شوروى موفق به شكست آن شد روسيه امروز تكليف خود مى بيند تا تجارت خود ـ بى پرده بگوييم منافع خود ـ را در آمريكاى مركزى و جنوبى گسترش دهد.

بده بستان و تجارت در دنياى ديپلماسى هنوز منع نشده است. از سويى ديگر، اين مسكو نيست كه سلاح هاى خود را به كشورهاى آمريكاى لاتين تحميل مى كند، بلكه خود اين كشورها خواهان اين سلاح ها هستند.

شايد به خاطر اين است كه اين سلاح ها به خوبى و يا حتى بهتر از سلاح هاى آمريكايى هستند. كارايى اين سلاح ها در ميدان جنگ كمتر از سلاح هاى آمريكايى نيست كه از آنها ارزانتر هم هستند. نكته اصلى اينجاست كه مسكو برخلاف واشنگتن تجارت اسلحه را به عقايد سياسى دولت گره نمى زند. روسيه جديد درس هاى فراوانى از اشتباه هاى جماهير شوروى آموخته است.

نشست دوجانبه

همچنان بتاريخ 18 آپریل در اسلو نشست شورای روسیه- ناتو برگزار خواهد شد و قرار است طی آن ضرورت استقرار سپر ضد موشکی آمریکا در کشورهای اروپای شرقی مورد بررسی قرار گیرد، مباحث پیرامون این مسئله در مطبوعات اروپا و آنسوی اقیانوس در مشاجرات لفظی و غیر حضوری چهره های رسمی روسیه، آمریکا و سایر کشورها داغ تر می شود.

روزنامه انگلیسی The Financial Times چندی پیش دومین مقاله "سرگی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه طی یک و نیم ماه اخیر در مطبوعات غربی با عنوان "دفاع ضد موشکی اروپا: پروژه ای جمعی؟" را منتشر نمود. وزیر خارجه روسیه خوانندگان را متقاعد می کند که اجرای طرح یکسویه در زمینه دفاع ضد موشکی، بطور چشمگیری نمای جغرافیایی-استراتژیک اروپا را تغییر داده و منافع امنیتی قاره پیر را تحت تاثیر قرار می دهد. وی معتقد است که استدلالات آمریکا درباره اینکه موشک های ایران تهدیدی برای اروپا و آمریکا هستند، بی اساس می باشند. تهران در چشم اندازی قابل دیدرس امکان تهدید کشورهای اروپایی و آمریکا با موشک را نخواهد داشت.

"ویتالی چورکین" نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد نیز چنین عقیده ای را ابراز داشت. وی در نشست کمیسیون خلع سلاح سازمان ملل متحد گفت: "استقرار تجهیزات استراتژیک نظامی آمریکا در کشورهای نزدیک به مرز روسیه، نمی تواند سبب نگرانی نشده و این اقدام تدابیری متعادل را مطالبه می کند". وی تاکید نمود که روسیه، به اجرای برنامه استقرار سپر ضد موشکی آمریکا بعنوان تدبیری مطلقاً دفاعی نگاه نمی کند و افزود که این برنامه موازنه استراتژیک در جهان را بر هم زده و منجر به ایجاد پتانسیل اولین ضربه خلع سلاح کننده می شود.

"دمیتری پسکوف" معاون دفتر مطبوعاتی ریاست جمهوری فدراسیون روسیه نیز نظر مشابهی را در مصاحبه با روزنامه انگلیسی The Guardian  اعلام نمود. وی از طرح های آمریکا اظهار یاس نموده و نگرانی کرملین را اعلام داشت. وی گفت: "هیچگاه پیش از این درباره چنین طرح هایی به ما چیزی نگفته بودند. ما خود را فریب خورده احساس می کنیم. ما بالقوه مجبور به ساخت جایگزینی برای آن اما با هزینه کمتر و تاثیر بیشتر می شویم". "کنستانتین کاساچف" رئیس کمیته مجلس دومای روسیه در امور بین الملل و سردار سرتیپ "ولادیمیر بلائوس" کارشناس برجسته روسیه در زمینه ضد موشکی و سایر کارشناسان نظامی نیز طرح آمریکا برای "دفاع از خاک خود توسط سپر اروپایی" را به باد انتقاد گرفتند.

در همین روزها نیز روزنامه The Guardian مقاله ای را منتشر نمود که تایید می کند "روسیه در پاسخ به سیستم ضد موشکی تهدید به جنگ سرد می کند" و روزنامه آمریکایی The Christian Science Monitor اعلام کرد که در امر استقرار سپر ضدموشکی آمریکا در لهستان و چک، "روسیه بین کشورهای اروپایی تفرقه ایجاد می کند". "یاپ دی هوپ شیفر" دبیر کل ناتو نیز از تصمیم واشنگتن حمایت می کند. وی اعلام داشت که ده ضد موشکی آمریکایی هیچ خطری روسیه را که دارای صدها موشک استراتژیک و هزاران کلاهک هسته ایست، تهدید نمی کند و نمی تواند تهدید کند...

همانطور که می بینیم، دورنمای استقرار سیستم ضد موشکی آمریکا در اروپا در حال حاضر جنگ روانی-اطلاعاتی را با حملات و ضدحمله های خود برانگیخته است و مانورهای آن بسیار شبیه به رویارویی نطامی ارتش ها در جنگ است. این جنگ تا زمان برگزاری نشست روسیه-ناتو، تهدیدی برای ایجاد شکاف در اروپای پیر است. و نه تنها خندقی عمیقی بین روسیه و اتحادیه اروپا می سازد، بلکه نیروهای سیاسی در داخل خود اروپا را نیز دچار اختلاف می کند. همه کشورها تصمیم واشنگتن را مورد پشتیبانی قرار نمی دهند و در سایر کشورهای اروپایی نیز مقاماتی رسمی که در یک دولت کار می کنند در ارزیابی از پیامدهای پدیدار شدن عناصر ضد موشکی کشوری دیگر برای آینده اتحادیه اروپا اختلاف نظر دارند.

و این نیز به چشم می خورد که چگونه تمایل به حمایت از خواسته های متفق خود در آنسوی اقیانوس و موی دماغ روسیه شدن، برخی از نشریات اروپایی را به تغییر مفاهیم و استفاده از اصول استاندارد دوگانه سوق می دهد. بعنوان مثال تیتری که The Guardian استفاده نمود: "روسیه به جنگ سرد جدید تهدید می کند"، بازتاب موضع کرملین نیست. این یک تهدید نیست، مسکو موظف به هشدار پیامدهایی است که استقرار سیستم استراتژیک ضد موشکی آمریکا در اروپا می تواند داشته باشد و اینکه مسئولیت وخیم شدن شدید روابط بین مسکو و بروکسل پس از آن، نه بر دوش کرملین و بلکه بر دوش اتحادیه اروپا و ناتو خواهد بود.

استدلالات لاوروف، چورکین، پسکوف، کاساچف و پیش از آنها، اظهارات  "یوری بالویفسکی" رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه و "نیکلای سولوفتسوف" فرمانده نیروهای موشکی استراتژیک روسیه و سایر کارشناسان، تاییدات نمایندگان دولت آمریکا و ناتو درباره اینکه استقرار این سیستم ها در لهستان و چک برای دفاع از موشک های ایران و کره شمالی است را در هم می شکند. در مسکو یقین دارند که این حقیقت نیست. و باری دیگر این را در نشست روسیه-ناتو در اسلو اثبات خواهند کرد.

مسلم است که در مسکو متوجه این هستند که هیچ دلیل متقاعد کننده و آشکاری نمی تواند "ماشین صنایع نظامی آمریکا" را متوقف کند که امیدوارست حق السهم بسیار چشمگیری را از استقرار دفاع ضد موشکی در اروپا و نیز در سایر قاره ها و حتی در فضا بدست آورد. اما در پایتخت های قاره اروپا باید مشخصاً این را درک کنند که چه کسی مسئول گسیختن ثبات و آرامش در کشورهای آنان است.

روسیه، بر خلاف امیدها و انتظارات واشنگتن و بروکسل، به رقابت تسلیحاتی کشیده نمی شود. روسیه موجودی لازم را دارد که با حداقل مخارج بطور متعادل و نامتقارن به مبارزه طلبی سیستم ضد موشکی آمریکا پاسخ دهد.  اگر اروپاییان می خواهند زیر هدف موشک های هسته ای روسیه زندگی کنند که پایگاه های دفاع ضد موشکی آمریکا را هدف قرار خواهند داد، این انتخاب خودشان است. مسکو تهدید نمی کند، بلکه فقط هشدار می دهد که مجبور به استفاده از ضد حمله خواهد شد. هیچ جایگزین دیگری برای مسکو باقی نمی گذارند.

پوتين و روسيه

ولاديمير پوتين، رييس جمهور روسيه سفربه خاورميانه داشت. اين سفر كه نوعي قدرت‌نمايي در منطقه در برابر آمريكا به نظر مي‌رسيد، فرصت خوبي بود تا از اين طريق نقش و نفوذ مسكو در منطقه ارزيابي شود.

اكنون دو سال است كه روسيه با تهديد استفاده از وتوي خود در شوراي امنيت فهرست تحريم‌هاي پيشنهادي غرب عليه برنامه هسته‌اي ايران را معطل نگه‌داشته است. نتيجه چنين موضع‌گيري اين شد كه اكنون تحريم‌هايي كه شوراي امنيت عليه ايران تصويب كرد بسيار كم اثر و كم رنگ بود.

روسيه از رابطه خود با ايران به عنوان ابزاري براي اعمال نفوذ در ديپلماسي خاورميانه استفاده مي‌كند. اين ديپلماسي همان حوزه‌اي است كه واشنگتن سال‌ها و از بعد از پايان جنگ سرد تلاش مي‌كند روسيه را از آن دور نگه‌دارد. دليل ديگر تلاش روسيه و مقاومت او در برابر تحريم هسته‌اي ايران حفاظت از منافع خودش است . روسيه مشغول ساخت نيروگاه بوشهر است و محدود شدن فعاليت ايران در اين حوزه به زيان روسيه است. از سوي ديگر روسيه با تحريم مالي ايران مخالفت مي‌كند، زيرا اين تحريم، زيان زيادي براي مسكو به دنبال خواهد داشت. پوتين بارها گفته است كه ايران برخلاف كورياي شمالي بازرسان آژانس انرژي هسته‌اي را اخراج نكرده و از پيمان منع تكثير هسته‌اي يا همان ان. پي. تي خارج نشده و سلاح هسته‌اي آزمايش نكرده است .بنابراين بايد با ايران با احترام و به گونه‌اي ديگر رفتار شود. روابط تجاري روسيه با ايران بسيار نيرومند است. آمريكا اخيراً به بانك‌هاي خارجي فشار آورده تا معاملات خود را با ايران محدود كنند.

دولت بوش پنج شركت از جمله چهار شركت چيني را به فهرست مغضوبين خود به دليل كمك به ايران و معامله با اين كشور اضافه كرد. اين شركت‌هاي مغضوب شده از هر گونه معامله با آمريكا منع مي‌شوند. اكنون اين نگراني در مسكو به وجود آمده كه دولت بوش بعد از شركت‌هاي چيني به سراغ شركت‌هاي روسي برود و آنها را به خاطر رابطه با ايران تحريم كند .  سياست روسيه در برابر ايران با محدوديت‌هاي زيادي روبه‌روست. وجود يك ايران قدرتمند در نزديكي روسيه‌اي كه 20 ميليون مسلمان دارد، براي اين كشور گمانه‌زني‌هاي ناخوشايندي به همراه مي‌آورد. ايران از حاميان جدايي‌طلبان چچن بوده‌ و هست و اين موضوع كه همواره براي روسيه حياتي بوده براي سياستمداران مسكو قابل چشم‌پوشي نيست.

اما روسيه اكنون در موقعيتي است كه براي دستيابي به پرستيژ قدرت حاضر است منافع بلندمدت امنيتي خود را در منطقه فداي دستاوردهاي آني ديپلماتيك كند. اين سياست جديد روسيه فقط به ايران اختصاص ندارد.

در تركمنستان اكنون اين پرسش به طور جدي وجود دارد كه آيا خلأ ايجاد شده بعد از مرگ صفر‌مراد‌نيازاف باعث فعال شدن اسلامگرايان اين كشور و وارد شدن آنها به عرصه قدرت مي‌شود يا نه. اما براي روسيه موضوعي كه بيشتر از اين اهميت دارد اين است كه آيا رژيم بعدي تركمنستان و جانشين او در برابر كرملين مطيع خواهد بود يا نه.  روسيه همواره در تركمنستان قدرت برتر بوده است. سهم عمده‌اي از گاز تركمنستان از طريق سيستم خط لوله روسيه صادر مي‌شود. گازپروم، غول انرژي دولتي روسيه گاز را با قيمت ارزان از تركمنستان خريداري مي‌كند و آن را در روسيه توزيع مي‌كند و يا به اروپا مي‌فروشد.

اسراييل هم مانند تركيه و آمريكا بايد اميدوار باشد و دعا كند كه حاكمان جديد تركمنستان و جانشين نيازاف درصدد تغيير اين وضعيت و نظام توزيع گاز برآيد و به دنبال ساخت خط لوله گاز در زير بستر درياي خزر باشد. غرب همچنين اميدوار است همين تغيير در نظام سياسي تركمنستان هم ايجاد شود.

روسيه امسال هيأت بلندپايه و مهمي را به اجلاس مجمع جهاني اقتصاد در داووس فرستاد. بعد از دوران حكومت بوريس يلتسين و به قدرت رسيدن پوتين، سطح حضور روسيه در اين مجمع افت كرده بود. امسال اما روس‌ها گروه درجه يك خود را به داووس فرستادند. در داووس جلسه‌اي برگزار شد با موضوع سياست خارجي قدرتمند روسيه كه با استقبال بسياري روبه‌رو شد. با افزايش قيمت انرژي در جهان، روس‌ها اكنون آسان‌تر از احياي قدرت خود سخن مي‌گويند.

همزمان با اين حضور تازه روسيه در عرصه ديپلماسي بين‌المللي، جهان به ويژه كشورهاي غربي و به خصوص آمريكا اكنون نگران نقش آينده مسكو هستند و اينكه روسيه چگونه از قدرت تازه بازيافته‌اش استفاده مي‌كند و غرب چگونه بايد در برابر اين قدرت واكنش نشان دهد.

يك نظريه اين است كه سياست روسيه مانند پاندول است. در زمان يلتسين اين پاندول در منتهااليه آشوب و هرج و مرج بود و اكنون در زمان پوتين در مسير نظم و كنترل دولتي به شيوه افراطي‌ آن قرار گرفته است. به همين دليل ناظران اوضاع روسيه در انتظار دوره بعدي هستند.

نظرات متفاوتي درباره اين دوره بعدي وجود دارد. بعضي مي‌گويند آينده اوضاع سياسي روسيه به چگونگي شكل‌گيري طبقه متوسط در اين كشور بستگي دارد. بهبود شرايط اقتصادي مي‌تواند شكل گيري طبقه متوسط تأثيرگذار در جامعه روسيه را تسريع ‌كند و اين طبقه سرنوشت و آينده اين كشور را به گونه‌اي متفاوت از حالا رقم بزند. اما بعضي تحليلگران و ناظران بدبين مي‌گويند اميدي به آينده‌اي ليبرال براي روسيه وجود ندارد.

جورج بوش از ابتداي به قدرت رسيدنش رابطه‌اي گرم و صميمي را با پوتين به نمايش گذاشت. طراح اين رابطه كاندوليزا رايس وزير خارجه فعلي آمريكاست كه در دولت اول مشاور امنيت ملي بوش بود. رايس از متخصصان امور روسيه است و زبان روسي را به خوبي سخن مي‌گويد.

در دولت اول بوش به توصيه رايس سياست نگاه به روسيه و چين به عنوان شريك استراتژيك به جاي رقيب استراتژيك از اركان سياست خارجي واشنگتن شد. اما اين نظريه در دولت دوم تغيير كرد. در سال 2005 رايس در يكي از سخنراني‌هايش گفت: ويژگي اساسي رژيم‌ها در دنياي امروز بيشتر از توزيع بين‌المللي قدرت اهميت دارد.

موضع‌گيري تند آمريكا در قبال روسيه در ماه‌هاي اخير تا به آنجا پيش رفت كه سناتور جان مك كين كه از كانديداهاي رياست‌جمهوري آينده اين كشور است خواستار حذف روسيه از گروه هشت كشور پيشرفته صنعتي شد. اما غرب همواره نشان داده كه وقتي پاي منافع محسوس پيش مي‌آيد گاه واقع‌گرا مي‌شود.

غرب در بسياري از موضوعات از جمله كنترل تكثير هسته‌اي و مقابله با تروريسم و از آن مهمتر در توليد و امنيت انرژي به روسيه نياز دارد. روسيه نيروي كار مهارت ديده و متخصص، تكنولوژي و منابعي دارد كه به اين كشور و كشورهاي ديگر در مقابله با چالش‌هاي جديد مانند تغييرات آب و هوايي يا گسترش بيماري‌هاي فراگير كمك مي‌كند.

از سوي ديگر تحليلگران در غرب مي‌گويند هزينه و پيامد منزوي كردن روسيه بسيار بيشتر از فوايد آن است. اين تحليلگران به سياستمداران غربي توصيه مي‌كنند كه در درازمدت از قدرت نرم در برابر روسيه استفاده كنند، آن را جذب كنند، مبادلات خود را با اين كشور گسترش دهند، با نسل جديد روسيه ارتباط برقرار كنند، از ورود آن به سازمان تجارت جهاني و ديگر سازمان‌هاي تجارت محور حمايت كنند. اين گروه از تحليلگران مي‌گويند غرب نمي‌تواند در ايجاد تغيير درون روسيه نقش چندان مهم و پررنگي داشته باشد و بايد به جاي آن از بيرون فقط منتظر بماند.

روسيه نقاط ضعفي دارد كه در صورت عدم تغيير رفتار و تلاش براي رفع اين نقاط ضعف، نمي‌توان چندان به ابرقدرت شدنش تا سال 2020 اميدوار بود. يكي از مهمترين اين نقاط،  ضعف اقتصادي است. روسيه نتوانسته ‌است با شتاب كافي اقتصادش را چند وجهي كند. روسيه به يمن قيمت بالاي انرژي و صادرات مواد خام در ماه ژانويه سال 2007 در مقام دهمين اقتصاد بزرگ دنيا قرار گرفت.

اما صادرات انرژي تنها 30 درصد بودجه دولت را تشكيل مي‌دهد كه تازه اين رقم بر اساس رقم 61 دالر براي هر بشكه نفت پيش‌بيني شده است. صادرات صنعتي روسيه بيشتر از تسليحات تشكيل شده،  كه هواپيماي پيشرفته نيمي از فروش آن را به خود اختصاص مي‌دهد.

اين باعث آسيب‌پذيري روسيه شده است. ابزار ديگري كه روسيه در اعمال سياست خارجي از آن استفاده مي‌كند تكيه بر قدرت انرژي است. روسيه با وسوسه قوي احياي قدرت سابق خود اكنون بيش از اندازه از اين ابزار قدرت يعني انرژي استفاده مي‌كند و با اين كار خود را به شريكي غير قابل اعتماد براي غرب و حتي همسايگان شرقي خودش تبديل كرده است. بعضي تحليلگران روسي به رهبران كرملين توصيه كرده‌اند كه براي رسيدن به اهداف كوتاه مدت موقعيت جهاني كشور را به خطر نيندازند.

ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه در پايان ديدار از آلمان و شركت در كنفرانس امنيتي مونيخ به عربستان رفت . اين نخستين سفر يك رهبر روسيه به عربستان در 80 سال اخير است. دولت عربستان پس از فروپاشي شوروي پيشين پس از 52 سال در سال 1990روابط خود را با روسيه از سرگرفت.

در اين سال عبدالله بن عبدالعزيز معاون ملك فيصل، حاكم كنوني عربستان به روسيه رفت.

به نوشته مطبوعات اروپايي، ديدار پوتين از عربستان به عنوان بزرگترين توليدكننده نفت مي‌تواند در تنظيم معادلهاي اقتصادي و تنظيم بازار نفت در سال‌هاي آينده بسيار تاثيرگذار باشد.

روزنامه هندلزبلات چاپ آلمان در اين مورد نوشت كه از هم اكنون چند شركت روسي در عربستان در ميدان‌هاي گازي اين كشور فعاليت دارند و در كنار همكاري هاي اقتصادي، پوتين مايل است در مورد مسايل خاورميانه نيز از ديدگاه‌هاي عربستان مطلع شود.

پوتين كه در كنفرانس مونيخ از سياست آمريكا در جهان انتقاد كرده بود، در مصاحبه‌اي با شبكه تلويزيوني الجزيره نيز ضمن انتقاد از فرستادن نيروهاي بيشتر آمريكايي به خليج فارس گفت كه اين موضوع با طرح تازه بوش براي برقراري امنيت در عراق همخواني ندارد.

پوتين در اين مصاحبه گفت كه آنچه آمريكا با فرستادن ناوگان تازه به خليج فارس انجام داده است به امنيت در عراق ارتباطي ندارد و مشخص است كه كشور‌هاي منطقه را نگران كرده است.

پوتين همچنين از استقرار موشكهاي آمريكايي در شرق اروپا كه قرار است در چك و لهستان مستقر شوند انتقاد كرد و گفت كه اين عمل آمريكا هيچ ارتباطي با آنچه آمريكا مدعي مقابله با آن است ندارد.

سفر پوتين به عربستان توجه محافل خبري جهان را بار ديگر به نقش روسيه در معادل‌هاي جهاني بخصوص به تلاش روسيه براي به‌دست آوردن نقش مهمتري در خاورميانه جلب كرده است.

در همين مورد روزنامه فرانكفورتر الگماينه چاپ آلمان نوشت كه پوتين به خوبي دريافته است كه براي پيشبرد نقش روسيه در جهان بخصوص در بحث انرژي همكاري با كشورهايي كه بازار جهاني نفت را تحت تاثير قرار مي‌دهند در درازمدت در جهت تثبيت قدرت سياسي و اقتصادي روسيه در جهان خواهد بود.

عربستان كه به نوشته اين روزنامه اكنون زيادتر در طرحهاي صلح منطقه‌اي مشاركت مي‌كند، نيز به خوبي از اهميت روسيه به عنوان يكي از بزرگترين صادركنندگان نفت جهان و داراي بالاترين ميزان ذخاير گازي آگاه  است .ديدار پوتين كه به قطر و اردن ختم مي‌شود نشان مي‌دهد كه روسيه  از اهميتي كه كشورهاي خاورميانه در آينده مي‌توانند در معادلهاي سياسي داشته باشند نيز واقف است و روسيه در ماههاي اخير با فرستادن مقامهاي ارشد خود به كشورهاي حاشيه خليج فارس، همچنين تمايل خود را براي مشاركت در طرحهاي صلح بين اعراب و اسرائيل نشان داده است و قصد دارد در صحنه سياسي، قدرت خود را بيشتر در مقابل طرحهاي آمريكا نشان دهد.

خبرگزاري آلمان نيز سفر پوتين به عربستان ، قطر و اردن را نشان از رويكرد تازه روسيه به خاورميانه مي‌داند و در تفسيري به اين نكته اشاره مي‌كند كه پوتين رو به سياست فعال‌تري در منطقه آورده  است.

سخنراني پوتين در كنفرانس امنيتي مونيخ كه در آن  به نقش آمريكا در بحرانهاي منطقه اي و به گفته وي به سياستهاي زورگويانه آمريكا حمله كرد، به نوشته روزنامه‌هاي آلماني اين واقعيت را نشان مي‌دهد كه روسيه از موضع دفاعي به موضع تهاجمي روي آورده است . مطبوعات آلمان بلافاصله پس از سخنراني پوتين در گزارشهاي اينترنتي خود نوشتند كه پاسخ  آمريكا هرچه باشد، روسيه اكنون مايل است اقتدار خود را همانگونه كه سخنراني پوتين نشان داد،به همه سياستمداراني كه در مونيخ گردآمده‌اند نشان دهد.

پوتين رفتني است يا ماندني ؟

پيشنهاد سرگئي مترونوف، از اعضاي برجسته پارلمان روسيه براي اصلاح قانون اساسي به‌گونه‌اي كه امكان تمديد دوران رياست جمهوري ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور پس از پايان دوران زمامداري او در سال 2008 ميلادي فراهم آيد با واكنش تند احزاب اپوزيسيون مواجه شده است.

كرملين پس از اظهارات مترونوف اعلام كرد پوتين قصد ندارد پس از اتمام دوره رياست جمهوري‌اش در اين سمت باقي بماند و با بازنگري قانون اساسي براي فراهم آوردن بستر قانوني ابقاي او در قدرت نيز مخالف است . ميرونوف كه رئيس شوراي فدراسيون است، مي‌گويد دوره رياست جمهوري بايد از چهار به پنج سال افزايش يافته و زمينه براي انتصاب يك فرد براي بيش از دو دوره متوالي فراهم آيد. او در مصاحبه با اينترفكس گفت: چهار سال براي كشور بزرگي چون روسيه خيلي كوتاه است و بايد اين دوره طولاني‌تر شده و به پنج يا هفت سال افزايش يابد.

ميرونوف به فاصله كوتاهي پس از انتصاب به عنوان رئيس شوراي فدراسيون از قانونگذاران روسيه خواست قوانين مرتبط با انتخابات رياست جمهوري را مورد بازنگري قرار دهند. او با اشاره به مخالفت‌هاي پوتين با تمديد دوران زمامداري‌اش گفته بود قانونگذاران بايد اين فرصت را براي پوتين فراهم آورند و پس از آن تصميم‌گيري با رئيس جمهور خواهد بود.

ديميتري پسكف، سخنگوي كرملين در واكنش به پيشنهاد مترونوف اعلام كرد پوتين مخالف بازنگري قانون اساسي براي ابقاي او در سمت‌اش است. او تأكيد كرد پوتين رغبتي به ادامه رياست جمهوري‌اش ندارد.

اين درحالي است كه برخي رهبران احزاب اپوزيسيون دولت روسيه اعتقاد دارند مخالف پوتين با بازنگري قانون اساسي ساختگي است و نزديكان او در حال بررسي راهكارهاي موجود براي تداوم حضور او در عالي‌ترين بخش حاكميت هستند كه تمديد دوران رياست جمهوري تنها يكي از اين راهكارها است.

براساس قوانين جاري روسيه دوره رياست جمهوري به دو دوره متوالي محدود شده است و به همين واسطه پوتين قادر نخواهد بود در انتخابات مارس سال آينده مشاركت كند. سياستمداران هوادار كرملين تاكنون بارها گزينه بازبيني قانون اساسي براي تمديد دوران رياست جمهوري پوتين را مطرح كرده‌اند اما در هر مورد پوتين اعلام كرد مصر به كناره‌گيري از قدرت است.

اگرچه برخي مي‌گويند پيشنهاد ميرونوف با هدف به نمايش گذاشتن وفاداري‌اش به پوتين بوده است اما باتوجه به اظهارات دوپهلوي گاه‌ وبيگاه پوتين علاقمندي او به ادامه دوران رياست جمهوري‌اش نامحتمل نيست.

پوتين به‌طور همزمان و به شكل غيرمستقيم از برخي چهره‌هاي مطرح سياسي چون ديميتري مدودف و سرگئي ايوانف، معاونان نخست‌وزير براي احراز رياست‌جمهوري حمايت به عمل آورده است.

مهمانان شركت‌كننده در ضيافت نهار با رييس جمهور روسيه اعلام كردند، ولاديمير پوتين متعهد شده تا در سال 2008 از قدرت كناره‌گيري كند . پوتين هم‌چنين به جانشينش توصيه كرده تا با فقر مبارزه و رشد اقتصادي را تضمين كند . ولاديمير پوتين، رييس جمهور روسيه حدود چهار ساعت با گروهي از 50 كارشناس خارجي در ضيافت ناهاري در مقرش در خارج از مسكو گفت‌وگو كرد . آنگلا استنت، مدير مركز مطالعات اورسيا، روسيه و اروپاي شرقي در دانشگاه جورج‌تاون در واشنگتن گفت: جالبترين نكته‌ي اين نشست اين بود كه پوتين تاكيد كرد در نظر ندارد براي احراز پست رياست جمهوري در سال 2008 رقابت كند. او معتقد است وظيفه‌ي اخلاقي‌اش ايجاب مي‌كند قانون اساسي را نشكند.

سخنگوي كرملين اين نشست را تاييد كرد اما گفت وي هيچ اظهار نظر فوري در اين خصوص ارايه نمي‌كند. نيكولاي زلوبين، مدير پروژه‌ي روسيه و اوراسيا از موسسه‌ي امنيت جهاني در واشنگتن گفت: او درباره‌ي مواردي سخن گفت و به جانشينش توصيه‌هايي كرد . زلوبين كه در كنار پوتين نشسته بود، گفت: اين توصيه‌ها شامل مبارزه با فقر، ايجاد يك سيستم چند حزبي واقعي‌، اصلاحات منطقه‌يي، تنوع اقتصادي و سطح بالاي رشد بود . رييس جمهور روسيه هم‌چنين با اعمال تحريم عليه ايران و استقلال كوزوو مخالفت كرد و حمايت خود را از الكساندر يوشچنكو، رييس جمهور اوكراين اعلام كرد . پوتين گفت: وظيفه‌اش ارتقا در روابط با آمريكا، الحاق به سازمان تجارت جهاني و رقابت براي جلب حمايت متحدان در ميان كشورهاي شوروي سابق است. مارشال گلدمن، استاد اقتصاد دانشكده‌ي ولسلي ماساچوست نيز اعلام كرد: برداشت من اين است كه پوتين بهترين اقدامات را براي بهبود روابط با همتاهاي بين‌المللي‌اش به انجام رساند. پوتين با اينكه مجبور نبود اما خيلي سعي كرد تا اظهارات مثبتي درباره‌ي جورج بوش، رييس جمهور آمريكا بيان كند . به گفته‌ي گلدمن، پوتين با اين حال از "مشاوران بد" رييس جمهور آمريكا انتقاد كرد و درباره‌ي اتحاديه‌ي اروپا گفت كه روسيه فاصله‌ي زيادي براي تعامل با اين اتحاديه‌ي دارد، اگرچه روسيه مي‌خواهد همكاري نزديك‌تري با اين اتحاديه‌ داشته باشد . رييس جمهور روسيه هم‌چنين از روابط روسيه با چين اظهار خرسندي كرد.

ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه سرگئي ايوانف وزير دفاع را به سمت معاون اولي نخست‌وزير منصوب كرد. آناتولي سردوكوف نيز كه يك غيرنظامي است به سمت وزارت دفاع روسيه منصوب شد.

روزنامه ايزوستيا چاپ مسكو نوشت تغيير و تحولات در دولت فدراسيون روسيه به مساله ضرورت توسعه بخش‌هاي فن‌آوريهاي مدرن در عرصه اقتصاد و در راستاي تأمين جانشيني براي رئيس جمهور روسيه مربوط مي‌شود .به نوشته مطبوعات روس ايوانف در سمت جديد به نظارت بر صنايع دفاعي از طريق تمركز بر توليد تجهيزات نظامي و هواپيماسازي و توسعه بخش‌هاي پيشرفته فناوري ادامه خواهد داد.

دولت پوتين براي مدرن‌كردن اقتصاد روسيه و به وجود آوردن موتوري براي توسعه آن، سرگئي ايوانف را مأمور كرده است تحقق طرح‌هاي ملي- استراتژيك روسيه را كه بسيار اهميت دارد را زير نظر مستقيم خود بگيرد .ديميتري مدودف ديگر معاون نخست‌وزير روسيه كه از قضا از وي به عنوان جانشين احتمالي پوتين ياد مي‌شود در دولت روسيه مسئول ارتقاي سيستم اجتماعي و انجام اصلاحات در آن خواهد بود.

پوتين در مارس 2008 دومين دوره رياست جمهوري خود را پشت سر مي‌گذارد.

مسأله جانشيني وي از مدتها پيش مطرح بوده است چنانكه روزنامه گازتا در مسكو نوشت از اين تغييرات اين طور مي شود فهميد رقابتي كه جايزه آن جانشيني پوتين است به شكل جدي آغاز شده است.

روزنامه اقتصادي كامرسانت نيز نوشت مددوف و ايوانف فرصت مساوي پيدا كرده‌اند تا خودشان را به عنوان جانشين احتمالي پوتين مطرح كنند.

بازهم جنگ سرد

ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه در اجلاس امنيتي مونيخ سخنراني‌اي كرد كه بسياري از تحليلگران آن را اعلام مواضع جديد سياست خارجي مسكو مي‌دانند .او در ابتداي سخنراني تأكيد كرد كه سخنانش از جنسي متفاوت با سخناني خواهد بود كه معمولاً در چنين نشست‌هايي مطرح مي‌شود. اين سخنراني چند نكته مهم اقتصادي با استفاده سياسي داشت كه آن را به‌طور خلاصه مي‌خوانيد.

روسيه سالانه  ۴/۵ ميليارد دالر بابت ترانزيت گاز و نفت خود به اروپا به برخي كشورهاي همسايه پرداخت مي‌كند و ساخت خط لوله بستر درياي بالتيك به‌عنوان خط لوله اروپاي شمالي وابستگي ما را به ترانزيت انرژي از خاك كشورها، از بين خواهد برد. علاوه بر خط لوله شمالي  از طريق خط لوله موسوم به «جريان آبي» بستر درياي سياه كه از تركيه، به ايتاليا، اتريش و تركيه به اسرائيل مي‌رسد، روسيه مي‌تواند به‌صورت مستقيم به بازارهاي اروپا و آسيا و خاور دور دست يابد.

غرب روسيه را به استفاده سياسي از اهرم انرژي متهم مي‌كند. متأسفانه برخي كشورها اين نظريه را به غلط دامن مي‌زنند در حالي كه روسيه هميشه به تعهدات خود در مورد انرژي پايبند است. وي با اشاره به اختلافات در زمينه صادرات نفت و گاز به برخي كشورهاي همسايه (بلاروس، اوكراين، گرجستان و...) گفت: ما موظف به دادن سوبسيد به اين‌گونه كشورها نيستيم.

پوتين با اشاره به چهار برابر بودن ميزان ميانگين مصرف گاز در داخل كشور نسبت به كشورهاي اروپايي و نرخ ارزان‌تر اين فرآورده گفت: اگر اين‌طور باشد ما هميشه عقب‌تر خواهيم ماند ولي ناچاريم يارانه‌ها را براي مردم تا سال  ۲۰۱۵ ميلادي حفظ كنيم.

پوتين افزود: همواره به ما گفته می‌شود كه روسيه از منابع اقتصادی خود برای رسيدن به اهداف سياسی استفاده می‌كند كه اين مساله صحيح نيست. رئيس جمهوری روسيه گفت افزايش قيمت صادراتی منابع انرژی روسيه با توجه به تنظيمات لازمه بازار انجام گرفته است.

او با يادآوري روسيه زمان شوروی گفت: روسيه ديگر قادر نيست مانند زمان اتحاد جماهير شوروی انرژی را با يارانه (با نرخ دولتی پايين‌تر از بازار آزاد) به كشور‌های همسايه صادر كند. رئيس جمهوری روسيه افزود: ما مجبور نيستيم اقتصاد ساير كشورها را يارانه‌اي كنيم، هيچ‌كسی اين كار را نمی‌كند، پس چرا آنها در حال حاضر چنين چيزی را از ما درخواست می‌كنند.

دريک اقدام ديگر شوراي امنيت روسيه اعلام كرد كه دكترين نظامي روسيه با توجه به تحولات جهاني از جمله تقويت ناتو مورد تجديد نظر قرار خواهد گرفت.

در بيانيه شوراي امنيت روسيه كه خبرگزاري ايرنا از مسكو گزارش داد، آمده است كه  تجزيه و تحليل اوضاع جهاني نشان مي‌دهد جايگاه نيروهاي مسلح در سياست كشورهاي جهان ارتقا يافته و توجه به نيروهاي نظامي و توليد سلاح‌هاي پيشرفته روبه افزايش است . اين بيانيه مي‌افزايد: در اين روند ارتش‌هاي جهان به تجهيزات جديد مجهز شده ، شيوه‌هاي بكارگيري نيروهاي نظامي مورد تجديد نظر قرار مي‌گيرد و پيمان‌هاي نظامي بويژه ناتو تقويت مي‌يابد . شوراي امنيت روسيه با اشاره به دكترين نظامي روسيه كه در سال ۲۰۰۰ تدوين شده، اضافه كرده: اين شورا با همكاري نهادهاي مربوط دولتي، پيش‌نويس دكترين جديد را در دست تدوين دارد و براي اين كار از سازمانهاي علمي كمك خواهد گرفت . شوراي امنيت روسيه تاكيد دارد نوسازي نهادهاي نظامي كشور به سطح توسعه اقتصاد بستگي دارد و دكترين نظامي بايد به مهمترين مسايل مربوط به تأمين امنيت كشور پاسخ دهد . گفته مي‌شود علت اصلي تجديد نظر در دكترين نظامي روسيه، تصميم آمريكا براي استقرار پدافند موشكي خود در لهستان، چك و منطقه قفقاز است كه باعث نگراني روسيه شده است.

ايتارتاس و اينترفكس دو خبرگزاري روسي به نقل از ژنرال يوري باليوفسكي رئيس ستاد مشترك ارتش روسيه اعلام كردند كه روسيه ممكن است از پيمان موشك‌هاي هسته‌اي ميان‌برد خارج شود .اين قرارداد در سال 1987 ميان آمريكا و شوروي منعقد شده است. ژنرال باليوفسكي تصميم قطعي مسكو را بر نحوه رفتار آمريكا در خبر اعلان شده استقرار سيستم‌هاي موشكي در جمهوري چك و لهستان مشروط كرده است .براساس پيمان 1987 شوروي (روسيه فعلي) و آمريكا بايد موشك‌هاي ميان‌برد هسته‌اي خود را از خاك اروپا برچينند.

پس از انتشار خبر تصميم آمريكا دائر بر استقرار سيستم‌هاي موشكي در خاك جمهوري چك و لهستان، پوتين رئيس جمهور روسيه اعلام كرد پيمان 1987 ديگر تأمين‌كننده منافع روسيه نيست .آمريكا سعي كرده است، استقرار اين سامانه موشكي را بر ضد مسكو جلوه ندهد، اما با سخنان رابرت گيتس وزير دفاع آمريكا در كميته نظامي سنا دائر بر اين‌كه واشنگتن بايد براي مقابله با چين و روسيه و ايران و كره‌شمالي ارتش منظم خود را تقويت كند، مسكوبه اين استنتاج رسيده كه آمريكا طرح‌هايي در ذهن دارد .وزير دفاع آمريكا در واكنش به خبر احتمال خروج مسكو از پيمان 1987 گفت: خروج روسيه از اين پيمان براي آمريكا و به‌ويژه براي اروپا مشكل‌ساز خواهد بود.

قدرت نمايي‌هاي اخير روسيه يادآور دوران جنگ سرد است.

هفته‌نامه آمريكايي نيوزويك در گزارشي باعنوان "سر و صداي جنگ سرد روسيه" نوشته است: قدرت نمايي‌هاي اخير روسيه كه يادآور دوران جنگ سرد است با اين هدف انجام مي‌گيرد كه مسكو مي‌خواهد بار ديگر به يك قدرت بزرگ تبديل شود . روسيه كه از مدت‌ها قبل به دنبال احياي مجدد نقش خود در جامعه بين‌المللي است اخيرا بيش از گذشته به قدرت نمايي پرداخته است.

هرچند "سرگئي ايوانوف" معمولا كسي نيست كه مورد تشويق و تمجيد قرار گيرد ولي وزير دفاع‌سابق روسيه ماه گذشته با حضور در پارلمان اين كشور و اعلام بودجه ‪ ۱۸۹ميليارد دلاري براي بازسازي توان نظامي روسيه توانست مورد تشويق قرار گيرد . بر اساس اين برنامه، موشك‌هاي جديد بالستيك بين قاره‌اي، زير دريايي ها و ناوهاي هواپيمابر، سيستم رادار هشدار سريع و هواپيماهاي جنگنده اسرار آميز "نسل پنجم" به توان نظامي روسيه افزوده خواهد شد . ولي آيا اين تصادفي بوده است كه چند روز پس از آن ژنرال "نيكولاي سولووستوف" فرمانده نيروي موشك‌هاي استراتژيك روسيه تهديد كرده بود برخي از اين موشك‌ها ممكن است به سمت لهستان و جمهوري چك هدف گرفته شوند؟ اين در حقيقت هزينه‌اي است كه اگر اين كشورها بپذيرند آمريكا سيستم دفاع موشكي خود را در اروپا مستقر كند بايد پرداخت كنند . اگر امروز وزشي از جنگ سرد در هواي ژئوپولتيكي كنوني وجود داشته باشد قطعا اين مساله با انگيزه مسكو براي احياي مجدد قدرت روسيه در جهان مرتبط است لذا چنين مساله‌اي نيازمند يك ارتش در سطح جهاني (يا دست كم چيزي شبيه به آن) است زيرا طي يك دهه گذشته به اراضي روسيه تجاوز كرده و با پذيرفتن برخي از جمهوري‌هاي سابق شوروي در سازمان ناتو، هم اكنون طرح استقرار سيستم دفاعي ‪ ABMدر مرزهاي آن را اعلام كرده است.

هرچند آمريكا اطمينان داده است كه هدف از استقرار اين سيستم‌هاي دفاعي مقابله با حمله احتمالي كشورهايي همچون ايران و كره شمالي است ولي روس ها آن را نخستين قدم براي خنثي كردن توان استراتژيك خود مي‌دانند. همانگونه كه سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه گفته است، اين براي "آغاز اولين حمله" خواهد بود. ژنرال "لئونيد ايواشوف" ‪ معاون سابق رييس كل كاركنان ارتش روسيه نيز با اشاره به اينكه جنگ سرد هرگز پايان نيافته است ، گفت : روسيه هميشه دشمن استراتژيك آمريكا باقي خواهد ماند.

باوجود تمامي اين مسائل هنوز اختلافات بزرگي بين وضعيت كنوني و دوران جنگ سرد وجود دارد. در آن

زمان سازمان‌هاي اطلاعاتي آمريكا همواره تهديد شوروي را بزرگ تر جلوه مي‌دادند و امروز واشنگتن اين اشتباه را تكرار نخواهد كرد . رابرت گيتس وزير دفاع آمريكا به دنبال سخنان پوتين در نشست مونيخ ، تنها سعي كرد از اين اتهامات عبور كند و او نيز همچون ديگر كشورهاي اروپايي بيشتر نگران فروش بسيار عظيم تسليحاتي روسيه (فروش بي‌سابقه ‪۶ ميليارد و ‪ ۷۰۰ميليون دالري با سفارش‌هايي از ايران و سوريه) و تمايل آن به استفاده از انرژي به عنوان يك سلاح سياسي است لذا گذشته از اين مساله وزير دفاع آمريكا درك كرده بود كه هرچند ممكن است روسيه به بلندي حرف بزند، ولي در حقيقت از توان زيادي برخوردار نيست. ..

‪ ۱۸۹ميليارد دالر پول زيادي است. افزايش درآمدهاي نفتي باعث شده است بودجه دفاعي مسكو براي سال ‪ ۲۰۰۷به ‪ ۳۱ميليارد و ‪ ۳۰۰ميليون دالر افزايش يابد اين درحالي است كه در سال ‪ ۲۰۰۱بودجه دفاعي روسيه تنها ‪  ۸ميليارد و ‪ ۲۰۰ميليون دالر بوده است. ..

در عين حال اين مبلغ بسيار كمتر از يك سوم بودجه‌اي است كه كرملين در دوران شوروي خرج كرده بود. به عبارت ديگر ارتش روسيه دو دهه پير تر شده است و ارتش سرخ كه زماني بسيار خودنمايي مي‌كرد، هم اكنون در وضعيت قدرتمندانه‌اي قرار ندارد . روسيه بار ديگر برتري خود در تسليحات بسيار پيشرفته را با موشك هاي ضد تانك ‪ ,Kometجنگنده‌هاي ‪MKI ‪ Sukhoi-30و نسل جديدي از موشك‌هاي كوتاه تا ميان برد به دست آورده است . آنچه واقعا باعث نگراني طراحان دفاعي آمريكا بايد گردد اين است كه روس‌ها موشك‌هاي جديدي را توليد كنند كه از سرعت شليك بسيار بالايي برخوردار باشند و به اين ترتيب رديابي آنها غيرممكن باشد ولي در حال حاضر حرف‌ها در مورد نسل جديد اين تسليحات در حد حرف است . شايد واقعا مساله همين باشد. پوتين ممكن است از ارتش كنوني خود خشنود باشد، اولويت فوري رييس جمهوري روسيه حصول اطمينان از اين است كه ميراث خوبي براي جانشين احتمالي خود كه ممكن است ايوانف باشد (كه اخيرا به سمت نخست وزيري رسيده است) باقي بگذارد…

همچنان وزرای خارجه روسیه، هند و چین در پايان ديدار سه جانبه خود در دهلي بيانيه مشتركي منتشر كردند.

در بیانیه ای نهایی که در پایان دیدار وزرای امور خارجه روسیه، هند و چین در دهلی نو منتشر شد آنها خواستار کارآیی بیشتر و آشکار بودن فعالیت های سازمان ملل متحد شدند.

در این سند تاكيد شده" روسیه، هند و چین بر اهمیت انجام اصلاحات در سازمان ملل متحد از جمله در شورای امنیت سازمان، بمنظور واکنش دادن موثرتر نسبت به چالش های متعدد جهان معاصر تاکید مي نمايند و در این خصوص که کشورهای عضو باید سعی داشته باشند که سازمان ملل سازمانی با کارآیی و شفافیت بیشتری بوده و بازتاب دهنده حقایق کنونی باشد، هم عقیده هستند ".

در این بیانیه آمده است که تروریسم بین المللی همانند سابق  تهدیدی بزرگ برای تمامی کشورها بوده و در رابطه باجدیدترین اشکال این تهدید ابراز نگرانی نمودند . در این سند تاکید شده است که به اجرا در آمدن کنوانسیون بین المللی مبارزه با تروریسم هسته ای و نیز تصویب پیش نویس کنوانسیون پیشنهادی هند درباره تروریسم بین المللی از سوی سازمان ملل متحد و درصورت امکان در کوتاه ترین مدت، منجر به تسهیل پایه های حقوقی-بین المللی مبارزه با تروریسم در آینده می شود . وزرای امور خارجه سه کشور خاطر نشان نمودند که در عملیات ضد تروریستی برخوردهای تبعیض آمیز نمی توانند به نتایجی مطمئن منجر شده و باید بدون استانداردهای دوگانه با تروریسم مبارزه شود . وزرای امور خارجه روسیه، چین و هند توافق نمودند که اقدامات خود برای رفع عوامل ایجاد کننده فضای پرورش دهنده تروریسم بین المللی را هماهنگ کنند که در شما این اقدامات از تامین مالی تروریسم، قاچاق مواد مخدر و جنایات سازمان یافته فراملیتی نامبرده شد.

از سوي ديگر سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه پس از ديدار با همتايان چيني و هندي خود اعلام  كرد وزرای خارجه کشورهای روسیه، هند و چین خواستار حل تمامی مناقشات بین المللی از طریق گفتگو و بدون رویارویی هستند.

لاوروف در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از پایان این دیدار سه جانبه اعلام كرد "ما در این هم عقیده هستیم که تمامی مناقشات بین المللی را باید از طریق گفتگو و بدون رویارویی حل نمود. در این راستا ما اوضاع در خاور نزدیک، افغانستان، عراق و اوضاع پیرامون برنامه هسته ای ایران و مشکل کورياي شمالی را بررسی نمودیم . به گفته وی، وزرا همچنین به بررسی دورنمای همکاری های ژرف تر در چارچوب سازمان همکاری های شانگهای از جمله تلاش برای کمک به برقراری ثبات در آسیای میانه "ضمن احترام به استقلال کشورهای منطقه و بدون تلاش برای تنش زایی ساختگی" پرداختند . لاوروف همچنين گفت : وزرای امور خارجه روسیه، هند و چین از موفقیت بدست آمده در مذاکرات شش جانبه پکن استقبال می كنند.

استفاده از منابع خبري.

 

 

 www.esalat.org