در مورد گُل رُز چه میدانیم ؟

16 april 2007 18:17:02

در تاریخ بشر گلی یافت نمی شود كه به اندازه گل رز مورد تجلیل و ستایش قرار گرفته باشد. گل رز در طول تاریخ به دفعات زینت بخش آرم های خانوادگی، آرم های سلطنتی، تمبرها، سكه ها و پرچم ها شده، به شعرا، نویسندگان، نقاشان، معماران و ارباب كلیساها الهام بخشیده است.

به نام آن جنگ اتفاق افتاده، تحت نام آن مذاكرات سیاسی فراوان صورت گرفته و علاوه بر همه اینها سمبل عشق و مظهر زیبایی و معصومیت شناخته شده است. در دنیا فرهنگی وجود ندارد كه در آن زن به گل رز خاردار تشبیه نشده باشد. رز جای خود را آنچنان در قلب همه باز كرده كه هر روز میلیونها شاخه از آن هدیه می شود و تنها آنها در سال، ۶۰۰ میلیون شاخه رز می خرند و دست كم دو میلیارد نفر از مردم روی زمین گل رز را به عنوان ملكه گلها پذیرفته اند.

محبوبیت گل رز تازگی ندارد، بلكه قدمت محبوبیتش به چند هزار سال پیش می رسد. قدیمی ترین گزارش درباره گل رز را باید مدیون كنفسیون بود؛ زیرا او بود كه فاش كرد در كتابخانه معظم قصر سلطنتی (شین نو) امپراطور چین كه در حد فاصل سالهای ۲۶۹۷ تا ۲۷۳۷ قبل از میلاد می زیست، دست كم ۶۰۰ جلد كتاب درباره گل رز و طریقه پروشش جود دارد. «لئوناردو ولی» باستانشناس طی حفاری در آرامگاه شاهان كلده در (اور) الواح گلی متعددی پیدا كرده كه روی آنها كلمه « SAR » نوشته شده و این نشان می دهد كه سومری ها (حدود ۲۸۰۰ قبل از میلاد) با گل رز و كشت و پرورش آن آشنایی داشته اند.

آریایی های باستان نیز به این گل علاقه زیادی داشتند.

مورخین یونانی نوشته اند كه وقتی كوروش كبیر در سال ۵۳۸ قبل از میلاد بابل را فتح كرد به كارمندانش دستور داد به عنوان علامت شناسایی عصایی مزین به رز نقره در دست بگیرند. رز در اوج امپراطوری روم و قف الهه عشق شده بود. افراد طبقه ممتاز روم آنقدر به گل رز تعلق خاطر داشتند كه معشوقه ها یشان را (میاروزا) به معنی (رزمن) خطاب می كردند و اولین غنچه رزهر بهار را به آنها تقدیم می كردند. میگساران، جشن های میگساری عصر امپراطوری روم نیز به تبعیت از یك سنت قدیمی تاجی از یك گل رز بر سر می گذاشتند و خیال می كردند رز خاصیت پیشگیری از مستی دارد و آنان را تا آخر شب هشیار نگه می دارد. نرون امپراطور روم از علاقمندان رز بود. با دست خود در باغ قصر امپراطوری دهها نهال رز هرس كرده بود و از این گذشته هر بار كه ضیافتی بر پا می كرد دستور می داد از آغاز تا پایان ضیافت روی مهمانان گلبرگهای رز بپاشند و در هر ضیافت او متجاوز از نیم تن گل رز مصرف می شد.

در آن دوران پرورش رز بهره گیری از آن در چهار فصل ادامه داشته است. مثلا برای اینكه امپراطوران، سرداران و اشراف روم حتی در زمستان از رز بی نصیب نمانند، باغبانان رومی رز را در گلخانه ها پرورش می دادند. رومیها از پرهای رز پودینگ، مربا می ساختند. و مالیدن روغن رز به پوست مد روز بود. با وجودیكه در قلمرو روم متجاوز از دوهزار باغ وسیع پربار وجود داشت مصرف رز به اندازه های زیاد بود كه رومی ها از مصر و كار تاژگل رز وارد می كردند. بطور متوسط هشت روز طول می كشید تا كشتی حامل محموله رز از بندر اسكندریه به یكی از بنادر روم برسد و هیچ معلوم نیست كه محموله رز را در طول این مدت با كدام وسیله یا با چه روشی تر و تازه و شاداب نگه می داشته اند.

مسیحیت در بدو پیدایشش با گل رز سر عناد پیدا كرد. و آنرا عامل فساد، دنیا پرستی، افسار گسیختگی و ولخرجی تلقی می كرد، ولی پس از آنكه مدتی گذشت كار به آنجا رسید كه كلیسا رز را مظهر اقتدار كلیسا و پنج پر آن را سمبل پنج زخم مسیح مصلوب و رنگ سرخ آن را مظهر خون شهدای آغاز مسیحیت معرفی كرد. پس از چند قرن وقتی پاپ دومینیكوس زنار را وارد كلیسا كرد، دستور داد روی دانه های تسبیح كلیسایی نقش گل رز را حك كنند و در قرن پانزدهم هم در سرودهای كلیسایی حضرت مریم " رز بی خار " لقب گرفت و روی شیشه های رنگی كلیساها شكل رز منقوش شد.

در قرون وسطی آرم خانوادگی ۴۰۰۰ خانواده ممتاز و فئودال آلمان به نقش رز مزین بود. مهر انگشتر مارتین لوتر مصلح كلیسا و بنیانگذار آیین پروتستان نیز نقش صلیبی سرخ بر روی یك رز سفید بود. از این رو پروتستان ها رز را سمبل كلیسای خود می دانند. كتابهای آسمانی نیز از ذكر نام رز بی نصیب نمانده اند. در قرآن چند بار به رز اشاره شده. در انجیل هشت بار از رز رسما اسم برده شده. در آثار شكسپیر ۶۰ بار به اسم رز بر می خوریم. شعر (رز كوچولوی چمنزار) گوته نیز شهرت جهانی پیدا كرده و بكرات الهام بخش آهنگسازان شده است. " راینر ماریا ریكله " شاعر رز سرا آنقدر به رز دلبستگی داشت كه دستور داد اسم رز را روی سنگ قبرش نقر كنند. مهمتر از همه آنكه هشت كشورامروز یعنی بلغاریا، انگلیس، فنلاند، هندوراس، ایران، لهستان، رومانی، چكسلواكی رز را گل رسمی خویش معرفی كرده اند.

در قرن پانزدهم جنگی به نام " جنگ رزها " نیز به بقیه جنگهای تاریخ اضافه شد. این جنگ كه سی سال طول كشید و انگلیس را در آستانه نابودی قرار داد، بین خانواده های اشرافی لانكستر یورك در گرفت. وجه تسمیه جنگ بخاطر این بود كه روی آرم خانوادگی لرد لانكستر نقش یك رز سرخ به چشم می خورد. از این رو در جنگ مذكور به كنایه " جنگ رزها " خوانده شد. علاقه طبقه اشراف اروپا به رز باستانی و سنتی است. به عنوان مثال گلبازان دنیا نقشی را كه ژوزفین امپرطوری فرانسه هم ناپلئون در زمینه پروراندن انواع مختلف رز در قصر مالمزون بازی كرد هرگز از یاد نخواهد برد.

سیاستمداران، دیپلمات ها و مشهورترین باغبانهای اروپا در این زمینه به ملكه فرانسه كمك می كردند و نادرترین رزها را از اقصی نقاط دنیا برای او به ارمغان می آوردند و ژوزفین نیز آنها را در باغ قصرش پرورش می داد. وگفته می شود تنها در سالهای ۱۸۰۳، ۱۸۰۴ در مالمزون ۲۰۰ نمونه گل رز جدید گل دادند. گیاهشناسان تاكنون ۲۰۰۰۰ نوع رز را شناسایی و رده بندی كرده اند، ولی سالی نیست كه به همت پرورش دهندگان ده بیست واریته جدید به آن مجموعه اضافه نشود. در رز، بازاریابی بوی رز نیز تاثیر بسزایی دارد. بدین لحاظ پرورش دهنده كوشش دارد رز را نه فقط زیباتر و خوش رنگ تر بلكه معطرتر بار آورد.

مشهور ترین رزهای دنیا عبارتند از:

رز آد نائر، رز با كارا، رز نو آر (رز سیاه)، رز ثریا، رز لارا، رز ناقوس آزادی، رز صلح، رز پولیمانتا، رز لب ماتیكی، رز چین چینی، رز گلوریادی (رز پیروزی)، رز الیزابت، رز اسكالت، رز نیوداون، و صدها واریته دیگر. هر كدام از این اسمها مناسبتی خاص دارند. مثلا در سال ۱۹۴۵ موقعی كه متفقین برلن پایتخت آلمان هیتلری را اشغال كردند، " میلان " پرورش دهنده فرانسوی كه سالها در نهضت مقاومت فرانسه مقاومت كرده بود، رز سفید و جیدیدش را "صلح " نام داد و آنرا به متفقین تقدیم كرد.

منابع مورد استفاده: زبان گلها و گفتگو.

توجه:

کاپی و نقل مطالب از «اصالت» صرف با ذکر منبع و نام «اصالت» مجاز است

کلیه ی حقوق بر اساس قوانین کپی رایت محفوظ و متعلق به «اصالت» می باشد