چرا از بی قانونی،
 خودسری و بی عدالتی کاسته نميشود؟
احمد وحید پائیز

 

(با استفاده از گزارش سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ نهادهای حقوق بشر از اوضاع اسفناک، خود سری و بربريتهاي روزافزون در افغانستان)

حکومت و شرکاي بين المللي اش قادرنبوده اند که امنيت را تامين نمايند ويک جو عدم اطمينان سياسي در جريان سال رشد کرده است. منازعه مسلحانه که با بمباردمانهاي هوايي و بمبگذاريهاي انتحاري مشخص مي شوند در بخشهاي جنوبي کشور افزايش يافته اند. کم از کم در جريان سال گذشته هزاران نفر غيرنظامي کشته اند. حکومتداري ضعيف، قدرت قوماندانهاي محلي و تاثير مواد مخدر، حاکميت قانون و حقوق بشر را مانع مي شوند. دواير امنيتي حکومت با مصئوونيت از بازخواست و مجازاتي که دارند مرتکب تخطي از حقوق بشر مي شوند. در ساحه ادارات قضايي، پوليسي و امنيتي اصلاحات اندکي صورت گرفته است.

خشونت عليه زنان ادامه دارد. مدافعان حقوق بشر، به شمول زنان هدف حملات قرارگرفته وکشته مي شوند. روز تا روز سخن گفتن عليه کساني که حقوق بشر را پامال مي کنند و تقاضا براي عدالت خطرناکترمي گردد.

فقدان حکومتداري خوب و فقدان حاکميت قانون براي برقراري يک جو مصئوونيت از بازخواست و مجازات کمک کرده است. مقامات حکومتي و قدرتمندان محلي مسئوول اعمال شان نبوده اند و دسترسي اندکي به اجراي عدالت بوده است. تشديد منازعه موجب نا آرامي گسترده اجتماعي شده است.

همه جناحهاي درحال منازعه به شمول نيروهاي بين المللي ونيروهاي داخلي مسئوول تامين امنيت وطالبان، با معاف بودن ازبازخواست ومجازات مرتکب پامال نمودن قوانين بين المللي انساني و حقوق بشرشده اند.

مدافعان حقوق بشر که بسياري آنان زنان بوده اند، هنگامي که مي خواسته اند از حقوق بشرحمايت کنند ؛ مورد تعجيز، ارعاب و قتل قرارگرفته اند. دفاع ازحقوق بشربسيارخطرناک شده است. مکاتب توسط آناني که مخالف حکومت ومخالف تعليم وتربيت دختران بوده اند، سوختانده شده اند ومعلمان مورد حمله قرارگرفته وبه قتل رسانده شده اند. منازعه، خشکسالي و سيل دربخشهاي مختلف کشور درسرتاسرسال مردم را به بيجا شدن مجبورساخته اند، اين درحالي است که کشورهاي همسايه ايران وپاکستان مي خواهند تعداد مهاجرين را کاهش بدهند. تشديد منازعه درجنوب وشرق تاثير تعيين کننده اي برحکومتداري درساير بخشهاي کشوردارد. هزاران افغان مجبورگشته اند که به خاطر منازعه وخشکسالي خانه هاي شان را ترک بگويند.

سازمانهاي حقوق بشر و ملل متحد نگراني عميقي نسبت به طرزرفتارنيروهاي داخلي ونيروهاي بين المللي نشان داده اند. ملل متحد معمولاً کشته شدن غيرنظاميان را توسط طالبان تقبيح نموده ومکرراً ازنيروهاي دولتي قواي نظامي امريکا مستقردرکشورتقاضا نموده است تا درجنگ عليه مخالفين حفاظت جان غيرنظاميان را تامين نمايند. نيروهاي امريکايي پيوسته اين را رد مي نمايند که حقوق اساسي برخي زندانيان دربگرام سلب شده باشد. هرچند به نظرمي رسد موارد اندکي وجود داشته باشند که درآن ادعاي بدرفتاريهاي بزرگ مطرح باشد؛ با آنهم فقدان اطلاعات درمورد زندانيان واطلاع نداشتن خانواده هاي شان ازاين زندانيان موجب ادامه نگرانيها مي گردد. آيساف زندانيان را به توقيفگاه هاي مقامات کشورمي سپارند، دراينجاها امکان نظارت براينکه چگونه با آنها رفتارمي شودکافي نيستند

 بمباردمانهاي هوايي درعمليات آزادي مدام و آيساف درمواردي غيرمتناسب بوده اند. چند قبل نماينده خاص ملل متحد براي افغانستان درمورد برهم خوردن وضع امنيتي در کشورابرازنگراني نموده وخواهان کاربيشتردرساحه توسعه وهمچنان مداخله نظامي ودپلوماتيک بيشتربراي جلوگيري ازخشونتهاي فزاينده شد.

ساحه اقتدارحکومت محدود بوده است. حکومتداريهاي موازي وحل منازعات حاکم بوده اند.

نبود امنيت مانع حاکميت قانون بوده وفضاي معافيت ازبازخواست ومجازات ايجاد کرده است. واليان برخي ولايات به طورمستقل از حکومت مرکزي عمل کرده اند وبا معافيت ازبازخواست ومجازات حقوق بشر را پامال نموده اند. اصلاحات وبازسازي بخش قضايي کند بوده است. نيروهاي امنيتي، به ويژه پوليس ورياست امنيت ملي متهم به زنداني ساختنهاي غيرقانوني، شکنجه وساير انواع بدرفتاري بوده اند.به نظرمي رسد که موقعيت قانوني نيروهاي بين المللي، آنها را فراترازدسترس قانون قرارداده است، وناکامي آنها درفراهم آوردن زمينه برطرف شدن خشونت، مانع حاکميت قانون شده است.

زندانهاي خصوصي که توسط قوماندانهاي منطقه اي اداره مي شوند، زندانياني که با طالبان ارتباط داشتند، درزندان پلچرخي عليه لباس متحدالشکل که توسط رژيم تعيين شده بود، اعتراض کردند وکنترول زندان را دردست گرفتندودرين گيروداربيش ازپنج نفرگفته شد  نيروهاي امريکايي به زنداني ساختن حدود پنجصد محبوس که متهم به ارتباط داشتن با طالبان والقاعده مي باشند درپايگاه هوايي بگرام ادامه داده است. محکمه نظامي دربگرام يک مقام نطامي امريکايي را مقصربه بدرفتاري با يک زنداني شناخته وبه چهارماه زندان محکوم ساخت  وي متهم بود که درپايگاهي نظاميان آمريکاي درارزگان برسينه، بازو وشانه هاي زنداني اي ضربت وارد آورده است. وضع مدافعان حقوق بشر خراب شده است  اعضاي کمسيون مستقل حقوق بشر که نمايندگي از سازمانهاي ملي حقوق بشر مي کنند، با تهديد روبرشده اند. ا

صلاحات قانوني اي که براي حمايت اززنان طرح شده بودند تطبيق نگرديده اند وزنان به زنداني بودن شان به خاطردرهم شکستن رسوم اجتماعي ادامه مي دهند. شمارواقعاتي که زنان به خاطر عزت کشته شده اند وخودرا نابود کرده اند افزايش يافته است. آزادي بيان نيزمشکلات معين خود رادارد، تلاشهايي براي محدود ساختن آن وجود داشته است. رياست امنيت ملي مباحثه روي وضع امنيتي را منع قرارداده است ورئيس پارلمان پيشنهاد نموده است تا آزادي صحبت با مطبوعات اعضاي پارلمان محدود گردد. « مدت است رياست عمومي امنيت ملي بدون درنظرداشت مصوونيت وقانونيت، دست به گرفتاري واذيت قلم بدستان کشورزده وخودسرانه و ظالمانه ميخواهد که هرروزنامه نگاريک بارمزه تلخ کوته قلفي وفشارفزيکي ورواني اين اداره را بچشند تا مطابق ميل آنان سياه را سفيد وناحق را حق بگويند  گرفتاري هاي متواتردست اندرکاران وسايل اطلاعات جمعي يکي ازشهکاري هاي ننگين اين اداره است «

سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی از مجامع بين‌المللي گلايه کرد كه يك دولت كارآمد كه برپايه حقوق بشر و دولت حق استوار باشد را در افغانستان پايه‌گذاري نكرده‌اند. معافيت از مجازات، فساد روزافزون، سازمان‌هاي دولتي فساد زده و ناكارآمد، نرخ بالاي بي‌كاري و فقر گسترده معضلاتي است كه اعتماد مردم را از دولت سلب كرده است. دولت و شرکای بین‌المللی آن، در یک سال اخیر نتوانسته‌اند از امنیت در کشور، مراقبت کنند. این گروه مدافع حقوق بشر همچنین در گزارش سالانه خود می گوید که جو نامطمئن سیاسی در یک سال اخیر در افغانستان رشد کرده است. مدیریت ضعیف دولتی، قدرت فرماندهان محلی و افزایش مواد مخدر،، نقش قانون و حقوق بشر را کمرنگ کرده است. عفو بین‌الملل همچنین نهادهای امنیتی دولت افغانستان را متهم می کند که بی‌مهابا به نقض حقوق بشر مبادرت می‌کنند.
طالبان، با استفاده از جو بی قانونی، به خصوص در جنوب، بار دیگر به صحنه بازگشته‌اند و فعالیت‌های‌شان افزایش یافته است.عفو بین‌الملل طالبان را متهم کرده است که قوانین بشردوستانه بین‌المللی را نقض می‌کنند و به کاربرد نامتناسب مدیریت ضعیف دولتی، قدرت فرماندهان محلی و افزایش مواد مخدر، به نقش قانون و حقوق بشر را در افغانستان کم‌رنگ کرده است. ناامنی، حاکمیت قانون را تحت‌الشعاع قرار داده و جوی از مصونیت (برای مجرمان) فراهم کرده است و حاکمان محلی در برخی ولایت‌ها، مستقلانه از دولت مرکزی عمل می‌کنند و با استفاده از این وضعيت، حقوق بشر را نقض می‌کنند.
طالبان نيزبا استفاده از فضاي بي قانوني به ويژه درجنوب ظهورمجدد قابل ملاحظه اي داشته اند. نيروهاي طالبان با به کارگيري اعمال خشونتبار بي تفکيک ونامتناسب، با کشتن کساني که درجنگ داخل نبوده اند وبا بدرفتاري وشکنجه کساني که برآنها کنترول موثرداشته اند، مسئوول تخطي ازقوانين بين المللي انساني مي باشند. به طورنمونه دربافت آنچه ظاهراً محاکمه خواند مي شود، ده ها نفرکشته شده اند. شمارواقعي کساني که بدين ترتيب کشته شده اند، بسياربلند ترازاين مي باشد.

گزارش عفو بین الملل می نویسد که بخش های بزرگی ازاین کشور با تشدید درگیری و ادامه نا امنی مواجه بود که همراه با خشکسالی و جاری شدن سیل، به بیجا شدن شمار قابل توجهی از ساکنان این مناطق منجر شد. عفو بین الملل در گزارش خود می نویسد که در سال گذشته، دست کم شش هزار و پجنصد نفر در اثر خشونت و درگیری های مسلحانه جان خود را از دست دادند و تمامی طرف های درگیر - شورشیان، نیروهای دولتی و نیروهای بین المللی - بی محابا قوانین بین المللی ناظر بر رعایت حقوق بشر را نادیده گرفتند و تلفاتی را به غیرنظامیان وارد ساختند.

حدود دو هزار غیرنظامی در جریان عملیات مسلحانه در سال گذشته جان خود را از دست دادند که نیروهای بین المللی مسئول حدود یک چهارم و مخالفين مسئول نیمی از این تلفات شناخته شده اند. عفو بین الملل در بخشی از گزارش خود تحت عنوان سوء استفاده توسط دولت، می نویسد که یک کنفرانس بین المللی که در سال گذشته برگزار شد نواقص متعدد در روندهای قضائی از جمله در اقدامات وزارت عدليه، محاکم، پولیس، مسوولين محابس، اردو و ادارات امینتی و اطلاعاتی کشور را مورد تاکید قرار داد که و این نواقص با وجود حمایت بین المللی از اصلاحات در نظام قضایی همچنان به طور گسترده مشاهده می شود.

در این گزارش آمده است که فعالیت اداره امنیت ملی همچنان غیرشفاف باقی مانده که به خصوص در بازداشت، تحقيق، پیگرد، محاکمه و محکومیت متهمان به جرایم امنیتی کاملا رواج دارد. عفو بین الملل می افزاید که وجود کارکنان فاقد تخصص در نظام قضائی، کمبود آموزش و کمی حقوق ماموران پولیس، فشار گروه های مسلح بر محاکم و رویه های غیر عادلانه قضائی از جمله عواملی است که مانع از اجرای موثر قوانین می شود. در این گزارش آمده است که فرهنگ فرار از مجازات همچنان برجای مانده و تصویب لایحه منع تعقیب مرتکبین نقض حقوق بشر و جرایم جنگی در گذشته باعث تقویت این روحیه شده است در حالیکه کرزی، اظهار داشت که دولت وی هنوز امکان بازداشت و تعقیب بسیاری از این افراد را ندارد.

مجازات اعدام در افغانستان لغو نشده و در ماه اکتبر سال گذشته، برای نخستن بار بعدازاستقرارنيروهاي بين المللي، حکم اعدام در مورد پانزده نفر به اجرا گذاشته شد در حالیکه یک محکوم به اعدام با پرداخت رشوت توانست از این مجازات بگریزد. بخشی از این گزارش به موارد نقض حقوق بشر توسط نیروهای ائتلاف بین المللی اختصاص یافته و در آن آمده است که عملیات این نیروها علیه مخالفين، از جمله بمباردمان مناطقی که گمان حضور این افراد در آنها می رفته، به کشته شدن غیرنظامیان منجر شده است.

نیروهای آیساف در سال گذشته همچنان شماری از بازداشت شدگان را در اختیار اداره امنیت ملی قرار دادند در حالیکه گفته شده بود که این افراد ممکن است در معرض شکنجه و سوء رفتار قرار گیرند. در گزارش عفو بین الملل، روش های مورد استفاده گروه های مخالف، به خصوص طالبان، حزب اسلامی و القاعده، در افغانستان مورد انتقاد قرار گرفته و آمده است که این گروه ها در جریان مبارزه علیه نیروهای دولت مرکزی و ائتلاف بین المللی، عمدا غیرنظامیان را هدف قرار می دهند. بر اساس گزارش عفو بین الملل، این گروه ها ربودن و قتل کسانی را که با دولت مرکزی یا نیروهای ائتلاف همکاری می کنند مجاز می شمارند و ملا دادالله، از فرماندهان طالبان، اقدام به آدم ربایی را تاکتیکی مناسب دانسته و نیروهای طالبان را تشویق کرده که از آن بیشتر استفاده کنند. شورشیان مخالف دولت در سال گذشته حدود یکصد و چهل مورد عملیات انتحاری را به اجرا گذاشتند که در جریان آنها، حدود سیصد نفر کشته شدند.

بر اساس این گزارش، همچنین، طالبان با برگزاری آنچه که محاکمات شرعی خوانده اند کسانی را به مرگ محکوم کرده و به قتل رسانده اند.عفو بین الملل در گزارش خود محدودیت های آزادی بیان در افغانستان را نیز مورد توجه قرار داده و از جمله به بازداشت، ارعاب و حتی قتل روزنامه نگاران اشاره کرده است. خشونت علیه زنان و دختران در بسیاری از نقاط وجوددارد وحمله علیه مکاتب دخترانه افزایش یافته و بسیاری از خانواده ها از بیم این حملات، از فرستادن فرزندان خود به مکتب خودداری می ورزند.

از جانب ديگر روزنامه نيويارك تايمز دو روز پيش از طرح آمريكا براي ساخت يك زندان عظيم و مجهز جديد در افغانستان خبر داد. اين زندان قرار است در نزديكي كابل ساخته شود و ساخت آن بيش از شصت ميليون دالر مصرف خواهد داشت. قرار است اين زندان جاي زندان بگرام را بگيرد كه اكنون مكاني براي نگهداري و بازجويي از مظنونان تروريستي منطقه است.

در بگرام شش صدوسي زنداني بيش از پنج سال است كه نگهداري مي‌شوند و سرنوشت آنها هنوز مشخص نيست. اين درحالي است كه گيتس در سنا گفت كه آمريكا حتي اگر بخواهد زندان گوانتانامو را تعطيل كند نمي‌داند با زندانيان آن چه كند.

کتاب «پنج سال از زندگیم» اثر «مراد قرناز» از ترکیه که پنج سال از زندگی خود را در پاکستان گذارند و يکهزاروشش صدوشصت سه روز را در افغانستان و گوانتانامو در بند بود، منتشر شد.

این کتاب در حقیقت یک شاهد حقیقی برای چگونگی طراحی شدن «پروژه مبارزه با تروریسم» محسوب می­شود. زندگی فردی که از نزدیک با گروه­های افراطی زندگی کرده و در زندان آمریکایی­ها نیز بوده است. وی در دوازده فصل کتاب خود بطور کامل به تشریح این موضوع می­پردازد.

مراد قرناز که اکنون در شهر برمن در آلمان زندگی می­کند، خود درباره این کتاب می­گوید: «من درسال دوهزارويک به پاکستان رفتم تا ضمن دیدار از مدارس دینی آن کشور به تحصیل دروس دینی در مدارس مذهبی آن کشور بپردازم.» «روزی که بنا بود به اسلام­آباد پایتخت پاکستان بیایم تا به آلمان باز گردم پولیس پاکستان مرا بازداشت کردن و بعدها از بازجویان آمریکایی فهمدیم که مرا به عنوان عضوی از القاعده به قیمت سه هزار دالر به آمریکایی ها فروختند.»

دوران بازداشتش در افغانستان و زندگیش با روحانیون دینی آن کشور قسمت عمده کتاب پنج سال از زندگیم را شامل می­شود. وی در این کتاب تمام جزئیات شکنجه­هایی که توسط بازجویان آمریکایی بر او وارد می­آمده را بطور کامل توضیح داده و نوشته است که به دلیل شکنجه­های جسمی و روانیش که توسط برق و آویزان شدن از دست و پا به سقف انجام می­شد، چه ضرباتی به روحیه­اش وارد آمده است. وی همچنین به تفصیل از آزارهای جسمانی و جنسی­ای که در حق دیگر زندانیان نیز می­شده مطالب تکان­دهنده­ای را بازگو می­کند.

قرناز در این کتاب همچنین یادآور می­شود، یکی از شیوه­های آمریکاییان برای بازجویی این بود که نام و هویت زندانیان را بطور کامل مخفی می­کردند و در جایی نامشخص و تنها با نمبر از آنها نگهداری می­کردند.

وی درباره چگونگی آزاد شدنش می­نویسد، یک بار که بازرسان صلیب سرخ به محل زندان ما آمدند به من برخوردند و از وضعیت نابه­سامانم آگاه شدند. آنها همچنین متوجه شدند که من بی­گناهم و از این رو برای آزادی من تلاش کردند، در ابتدا تحت فشار شدید آمریکایی­ها مجبور بودند گزارش­­های اشتباه به اطلاع خانواده­ام برسانند تا این که پس از تلاش­های بسیار توانستند مرا از زندان نجات دهند.

آمريكا و بعضي از كشورهاي اروپايي به نام مبارزه با تروريسم، حقوق بشر را نقض مي كنند.

يكي از مسئولان سازمان عفو بين‌الملل ميگويد: اين سازمان معتقد است اعلاميه جهاني حقوق بشر كه كشورهاي عضو سازمان ملل متحد، آن را پس از جنگ جهاني دوم به اتفاق آرا تصويب كردند، مبين صريح حقوق بشر بود ولي منافع سياسي برخي كشورها و انحراف از اصول قدرت طي شش دهه گذشته بيش از آنكه در خدمت حقوق بشر باشد به آن آسيب رسانده است 

سازمان عفو بين‌الملل از رهبران جهان مي‌خواهد از شش دهه شكست و ناكامي خود در قبال حمايت از حقوق بشر پوزش بخواهند و متعهد شوند، تغييرات مطلوب را براي حمايت از اين حقوق انجام دهند.

اين سازمان، كارنامه آمريكا در اين امر را ناموفق توصيف مي‌كند به خصوص به دليل ادامه شكنجه به عنوان دست آويزي براي مبارزه با تروريسم و كوتاهي در بازخواست از نيروهاي آمريكايي كه در عراق و افغانستان حقوق بشر را نقض مي‌كنند و نيز حمايت آمريكا از كشورهايي مثل پاكستان كه وكلا و فعالان مدافع حقوق بشر را در بازداشت خود دارد. برخي كشورهاي اروپاي غربي هم كه ادعاي رعايت حقوق بشر دارند و كشورهايي مثل چين را درباره رعايت اين حقوق سرزنش مي‌كنند در همين زمان حقوق افراد خواهان پناهندگي را ناديده مي‌گيرند و از انواع تبعيض كه عليه اقليت‌ها در كشورهايشان اعمال مي‌شود چشم پوشي مي‌كنند.

همچنان سازمان عفو بين‌الملل از رييس جمهوري آينده آمريكا خواست به منظور بهبود وجهه اخلاقي مخدوش اين كشور بازداشتگاه گوانتانامو را تعطيل، شكنجه را ممنوع كند و از حمايت رژيم‌هاي سلطه گر خودداري نمايد. سکرترجنرال سازمان عفو بين الملل گفت: جهان نيازمند اين است كه آمريكا كه خود ديگر كشورها را به رعايت حقوق بشر دعوت مي‌كند، به تعهدات اخلاقي خود در خصوص رعايت حقوق بشر در داخل و خارج اين كشور پايبند باشد. وي با اشاره به انواع شكنجه كه توسط ماموران آمريكايي صورت مي‌گيرد، اظهار داشت: دولت بوش از ارايه پاسخ به اينگونه رفتارها سرباز مي‌زند و به نگهداري افراد در زندان‌هاي گوانتانامو،افغانستان وعراق، بدون هيچ گونه اتهامي همچنان ادامه مي‌دهد. عفو بين‌الملل ابراز اميدواري كرد تا رييس جمهوري آينده آمريكا توانايي برخورد جدي با اينگونه اقدامات را داشته باشد  اين سازمان همچنين تاكيد كرد: چنانچه آمريكا در صدد د ستيابي به يك جايگاه معنوي در جهان باشد بايد بازداشتگاه گوانتانامو را تعطيل كند وسرنوشت كليه بازداشت‌شدگان را به دادگاه‌هاي فدرال بسپارد يا آنان را آزاد نمايد. وي همچنين ابراز اميدواري كرد كه رييس جمهوري آتي آمريكا در تاريخ ‪ده جنوري )۲۰۰۸) كه برابر با جشن سالانه منشور حقوق بشر است، اقدام به تعطيلي گوانتانامو كند.

 

 توجه !

کاپی و نقل مطلب فوق صرف با ذکر نام و ادرس سایت «اصالت» مجاز است !

  

www.esalat.org