اشتباهات آگاهانه ائتلاف،
 توطئه های هوشمندانه پاکستان و مشکلات مردم افغانستان

"اين کوچکترين هديه يي است به جلالتمآب حامد کرزي که بازهم غرورمندانه ميخواهد در انتخابات رياست جمهوري افغانستان شرکت نمايد."

«مامون قندهاری»

  

{جهاد آمريکايی بر ضد آمريکا}

خون ناحق دست از دامن قاتل بر نداشت

ديده باشيد لکه های دامن قصاب را

مناطق مرزی پاکستان به شدت تحت نفوذ رهبران طالبان قرار دارد و پنج رهبر طالبان کنترول هفت  منطقه قبیله‌ای پاکستان را در اختیار دارند . مولوي فضل‌الله در سوات، فقير محمد در باجور، گلبهادر در شمال وزيرستان، بيت‌الله مسعود در جنوب وزيرستان و عمر خالد در خيبر حکمراني مي‌کنند . بيت‌الله مسعود که رهبر جديدي در منطقه تحت نفوذ خود محسوب مي‌شود در حالي که چهره‌اش پنهان شده است به الجزيره می‌گوید: ائتلاف ما بر پايه مبارزه سازمان يافته با غربي‌ها در افغانستان است اما عملیات‌ اردوي پاکستان و حمله آنها به مناطق قبيله‌اي موجب شده است که بيرون راندن نيروهاي دولتي از مناطق تحت کنترول ما در اولويت قرار گيرد . تحليل گران معتقداند ، تا وقتي که سياست مشرف با سياست‌هاي آمريکا همخواني دارد و مانع از آن مي‌شود که مبارزان در مناطق قبيله‌اي پاکستان نيروهاي آمريکائي را هدف قرار دهند هدف آسان‌تر براي آنها اين است که با نيروهاي نظامي دولتي  مقابله کنند.

ازطرف ديگراين تحليل گران در مورد وقوع جنگ داخلي در پاکستان هشدار مي‌دهند . اگر دولت پاکستان در مقابله با نيروهاي طالبان شکست بخورد و اين موج به شهرهاي اين کشور برسد، بادرنظرداشت تنفرمردم ازدولت آنها خیلی سریع دست به اقدامات خشونت آميزبرضد دولت ميزنند واین امر ممکن است باعث وقوع جنگ داخلي در این کشور شود .بيکاري و ضعف دولت در اين مناطق موجب شده است که افراد مسلح از آن بهره برداري کرده و براي خود نيرو جذب کنند تا وارد جنگي دراز مدت شوند. دولت پاکستان بعد از ترور بی نظیر بوتو هم اعلام کرد که این عملیات به دستور بیت‌الله مسعود، یکی از این رهبران قبایلی صورت گرفته است .با این وجود سخنگوی مسعود دخالت وی در این ترور را تکذیب کرد. بخاطرروشن شدن حقايق کمي به عقب برگرديم .

پاکسـتان، جنگ مقاومت اسـلامی را در سـالهای هـشـتاد درافغانسـتان هـدایت میکرد؛ متعاقب آن بود که خود این کشـور به قربانی فرهنگ جهاد مبدل گشـت   .جنرال ضیاءالحق حاکم نظامی پاکسـتان در سـالهای هفتادوهفت تا  هشتادوهشت ميلادي ، انتخابی اشـتباه در مکانی اشـتباه و به لحاظ زمانی نامناسـب بود. دوسـال پس از اینکه وی بوسـیلهء یک کودتا بقـدرت رسـید، ارتش سـرخ اتحاد شـوروی به افغانسـتان وارد شـد و پاکسـتان به عنوان اولین جبهه مقابله قرار گرفـت . اثرات این مقابله تا هـنوز محسـوس هستند : درگیری های متوالی مسـلحانه در افغانسـتان، جنگ مذهبی میان مسـلمانان در پاکسـتان، ترور اسـلامی در کشـمیر هـند و سـایر مناطق آسـیای میانه و جنوب آســیا. احزاب مختلف در دوران جهاد در برابر شـوروی در افغانسـتان می جنگیدند ولی هـرکدام ازین احزاب برنامه های خود را داشـتند .  ضیاء الحق در پاکسـتان با ورق اسـلام بازی میکرد و سـعی میکرد اثرات این بازی را در افغانسـتان برای مدت طولانی ماندگار سـازد.

امریکا و عربسـتان سـعـودی اورا با سـلاح و مهمات فـراوان به ارزش میلیارد ها دالر کمک میکردند. امریکا بخاطر به عقـب راندن خطر سـرخ و عربسـتان سـعودی بخاطر رایج سـاختن وهـابیت درآن منطقه از جهان ، اسـامه بن لادن را به افغانسـتان اعزام نمودند.  اسامه به افغانستان رفـت وبه تماس های پنهانی خود بامراجع مختلف مبادرت ورزید و این سـرآغازی بود برای ایجاد آنچه که امروز جهانیان آن را بنام شـبکه القاعـده و مجاهـدین یعـنی گروهای جنگجوی اسـلامی در افغانسـتان و سایر نقاط جهان میشـناسـند .  آنها پس از سقوط  رژیم داکترنجيب در سـال نودودو ، در دام یک جنگ قـدرت درگیر شـدند که بیشـترین قـربانیان آن را مردم عادی تشـکیل میدادند. تعـداد تلفات این جنگ ها بسـیار بیشـتر از دوران جنگ مقاومت علیه سـلطهء شـوروی بود، تا اینکه طالبان به این خونریزی ها نقطهء پایانی گذاشـتند.
سـازمان اسـتخباراتی نظامی پاکسـتان آی. اس. آی. تمام جنگ افـزار های کمک شـده به مجاهـدین را میان احزاب مجاهـدین تقـسیم میکرد که گلبدین حکمتیار بیشـترین سـهم ازآن را بخود اختصاص میداد. ولی وی ولی نعمت های امریکایی وپاکسـتانی خودرا دچار یأس سـاخت.

 گروه های مربوط به حزب وی بوسـیلهء طالبان که در سـال نودوچهارميلادي از پاکسـتان وارد افغانستان شدند از سـر راه برداشـته و درسـال بعـد کابل را تسـخیرنمودند. در فبروري سـال گذشـته بود که ایالات متحده حکمتیار را در لیسـت تروریسـت هائی اعلام نمود که باید دسـتگیر شـوند. این تصمیم بدنبال اظهارات شـدید اللحن گلبدین حکمتیار که جانبداری و اشـتراک عمل خودرا با طالبان علناً اعلام داشـته وبه مقاومت علیه نیروهای ائتلاف و دولت کرزی که از حمایت ایالات متحده برخوردار میباشـد صحه گذاشـت. همچنان ع. سهند درتحليلي زيرعنواني ، ريشه يابی ترور بينظير بوتومينويسد:

کمک مخفيانه آمريکا به مخالفان رژيم افغانستان قبل از ورود اردوي شوروی شروع شد. اسناد سيا و وزارت امورخارجه آمريکا که در جريان تصرف سفارت آمريکا در تهران بدست آمده نشان می دهند که ايالات متحده بدون سر و صدا از اپريل هفتادونو (هشت ماه قبل از ورود اردوي شوروی به افغانستان) در پاکستان با نمايندگان شورشيان وطنفروش افغانستان ملاقات و مذاکره می کرد.

مصاحبه برژنسکی مشاور امنيت ملی کارتر در گفتگو با «نول آبزواتور» چاپ پاريس(مورخ پانزده تا بيست يک جنوري نودوهشت ميلادي) اين را تأييد می کند:
پرسش: رابرت گيتس، سرپرست سابق سيا در خاطرات خود [از سايه ها] می گويد سرويس های اطلاعاتی آمريکا کمک به مجاهدين در افغانستان را شش ماه قبل از مداخله شووری شروع کردند. در آن زمان، شما مشاور امنيت ملی کارتر بوديد. بنابراين شما در اين امور نقشی داشتيد. آيا اين درست است؟
برژينسکی: بله. براساس روايت رسمی تاريخ، کمک سيا به مجاهدين در هشتادميلادي شروع شد، يعنی بعد از آنکه شوروی در بيست وچهار دسامبر هفتادونو به افغانستان تجاوز کرد. اما واقعيت، که تاکنون پنهان نگهداشته شده است، کاملاً خلاف اين است. در واقع، در هفتادونوميلادي  بود که کارتر اولين حکم کمک مخفی به مخالفان رژيم هوادار شوروی در کابل را امضاء کرد. و در همان روز، من ياداشتی خطاب به رييس جمهور نوشتم و در آن به او توضيح دادم که به نظر من اين کمک موجب دخالت نظامی شوروی خواهد شد.»
کودتاي ثور  افغانستان موجب تغيير سرنوشت سازی در روابط ايالات متحده با پاکستان شد. پيش از آن دولت کارتر در سال هفتادوهفت ميلادي در پاسخ به کارنامه حکومت پاکستان در زمينه حقوق بشر (که يک نمونه آن به دار آويختن ذوالفقار علی بوتو نخست وزير پاکستان به دست اردوي آن کشور بود) و به دليل فعاليت های بين المللی رژيم پاکستان برای گسترش توليد سلاح های اتمی، کمک به آن کشور را قطع کرده بود. کودتاي ثور و ورود نيروهای شوروی به افغانستان همه اينها را تغيير داد.

کارتر کمک های اقتصادی و نظامی به رژيم ضيا الحق را از سر گرفت و پاکستان بعد از اسرائيل و مصر به سومين کشور دريافت کننده کمک های آمريکا مبدل شد. با شروع رياست جمهوری رونالد ريگن همکاری بين سازمان اطلاعاتی آمريکا و سازمان اطلاعاتی پاکستان بنحو بيسابقه ای گسترش يافت و اين دو سازمان اطلاعاتی دو هدف مشترک نظامی و سياسی زير را در ارتباط با افغانستان تعيين کردند: حداکثر افزايش در توان نظامی مجاهدين، و جلب اکثر اسلام گرايان برای مقابله با نيروهای شوروی در افغانستان. در پی اجرای اين سياست، سيل ورود همه نوع تسليحات نظامی و افراطی ترين اسلام گرايان به منطقه سرازير شد.

در نتيجه، اسلام گرايان افراطی نه فقط از کشورهای اسلامی مانند الجزاير، عربستان سعودی، مصر و اندونزیا، بلکه از ميان جوامع مسلمان خود ايالات متحده و بريتانيا روانه اردوگاه های نظامی در پاکستان شدند. يکی از نمونه های معروف اين اسلام گرايان شيخ عبدالله اعظم است که در سالهای هشتاد ميلادي نقش اساسی در به راه انداختن جهاد آمريکايی در جهان اسلام را بازی کرد. لورنس رايت در مجله نيويورکر در باره او چنين می نويسد: «شيخ عبدالله اعظم، روحانی فلسطينی، دارنده دکترا در حقوق اسلامی از پوهنتون الازهر قاهره است. او برای تدريس به پوهنتون سلطان عبدالعزيز در جده رفت و در آنجا اسامه بن لادن يکی از دانشجويان او بود.» اعظم تحت حمايت سيا به سراسر جهان سفر می کرد، در تلويزيون عربستان سعودی و در گردهمايی ها و تظاهراتی که در ايالات متحده برگزار می شد، حضور می يافت.

در آن سالها، شيخ اعظم يکی از دارايی های سيا و نماد و تبلور جهادگران مورد علاقه آمريکا بود. پيام اعظم روشن بود: شرکت در جهاد نه فقط يک وظيفه سياسی بلکه يک وظيفه مذهبی است. هدف از جهاد تنها کشتن دشمن (در آن زمان روسها) نبوده بلکه دعوت به «شهادت» نيز هست. فرمول شيخ اعظم برای جهاد ساده بود: «فقط جهاد و تفنگ، نه مذاکره، نه کنفرانس و نه گفتگو» و اين همان هدفی بود که دولت ريگن و سازمان های اطلاعاتی آمريکا و پاکستان در ارتباط با حضور نيروهای شوروی در افغانستان دنبال می کردند.  در آنموقع نزديک به صد سال از آخرين جهاد مسلحانه در جهان اسلام می گذشت. اما سيا مصمم بود برای رسيدن به هدف خود در افغانستان، در دوران جديد يک جهاد مسلحانه راه بياندازد. در تاريخ اسلام چهار جهاد مسلحانه بمثابه جنگ عادلانه در برابر متجاوزين (مسلمان يا کافر) وجود دارد: اول، جهاد عليه متجاوزين صليبی در قرن دوازدهم ميلادی و به رهبری صلاح الدين ايوبی (جهاد عليه غير مسلمانان اشغالگر)؛ دوم، جهاد مسلحانه صوفيان عليه اريستوکراسی تاجران برده در غرب آفريقا در قرن هفدهم ميلادی (جهاد عليه مسلمانان ستمگر)؛ سوم جهاد وهابی عليه استعمارگران عثمانی در شبه جزيره عربستان در قرن هجدهم ميلادی (جهاد عليه مسلمانان اشغالگر)؛ و چهار، مبارزات ضد استعماری مهدی در سودان عليه قدرتهای عثمانی-مصر و انگليس در قرن نوزدهم ميلادی (جهاد عليه اشغالگران مسلمان و غير مسلمان).

هدف اول ايالات متحده از براه انداختن جهاد افغانستان اين بود که يک ميليارد مسلمان جهان را در يک جنگ صليبی عليه اتحاد شووری متحد کند. مفهوم «جنگ صليبی» بهتر از مفهوم «جهاد» می تواند سياست آمريکا و محتوای آن را تعريف کند. هدف دوم آمريکا دامن زدن به اختلاف بين شيعه و سنی و از آن طريق مقابله با نفوذ اسلام سياسی وانقلابی بود. جهاد افغانستان در واقع يک جنگ صليبی عليه جهان اسلام بود.

 ويليام کيسی سرپرست سيا در سال هشتادوشش ميلادي  هدايت جهاد افغانستان را به دست گرفت. گام اول سيا متقاعد کردن کنگره آمريکا به سرعت بخشيدن به دخالت آمريکا در افغانستان از طريق اعزام مستشاران نظامی به ميان مجاهدين و دادن راکتهاي  ضد هوايی ستينگر به آنها بود.

 گام دوم گسترش جنگ چريکی به درون جمهوری های تاجيکستان و ازبکستان اتحاد شوروی بود که تنها بعد از تهديد شوروی به حملات تلافی جويانه بدرون خاک پاکستان، سيا اين بخش از نقشه خود را رها کرد. گام سوم بسيج و جلب افراطيون اسلام گرا از سراسر جهان و آموزش آنها در پاکستان برای جنگيدن در کنار مجاهدين بود. دو گام دوم و سوم ماهيت ايدئولوژيک جنگ بمثابه يک جنگ مذهبی عليه شورویهای را تشديد کرد. افغانستان حتا بيشتر از نيکاراگوئه از طرف آمريکا به ميدان مبارزه ايدئولوژيک تبديل شد.

در نتيجه جهاد آمريکايی در افغانستان، گرايش راست افراطی اسلامگرا که پيش از آن اعضاء و هواداران اندک و پراکنده ای در جهان اسلام داشت از نظر سازمانی، تعداد، مهارت، حوزه فعاليت، اعتماد به نفس و همچنين داشتن يک هدف منسجم رشد نمود.

قبل از جهاد افغانستان، اسلام سياسی راستگرا به دو اردوی اصلی تقسيم می شد: آنهايی که همدست و همراه رژيم های آمريکايی از قبيل رژيم های عربستان سعودی و پاکستان بودند، و آنهايی که با اين رژيم ها مخالفت داشتند و آنها را دست نشانده آمريکا و خائن به آرمان فلسطين می دانستند.  برخلاف اسلام گرايانی که اقدام به تشکيل احزاب سياسی می کردند و تلاش داشتند توده های مسلمان را به روند مبارزات سياسی در جهت پيشبرد يک برنامه سياسی-اقتصادی-اجتماعی مشخص بسيج و جلب نمايند، راست افراطی اسلامگرا بغير از دست زدن به اقدامات تروريستی پراکنده در مناطق شهری برنامه ديگری نداشت. قبل از جهاد افغانستان، بخش خارج از حکومت راست افراطی اسلامگرا از نظر اجتماعی و تشکيلاتی عملاً منزوی و ناتوان بود، و در يک بن بست تاريخی بسر می برد، نه از امکان جلب حمايت عمومی برخوردار بود نه می توانست به منابع مادی لازم برای فعاليت های مورد نظر خود دست يابد. دولت ريگن راست افراطی اسلامگر را از اين بن بست تاريخی نجات داد. جهاد آمريکايی در عمل با ايجاد زيرساخت مادی ترور و با استفاده از نمادهای اسلامی برای رسوخ به شبکه ها و جوامع اسلامی، موجب خصوصی سازی خشونت در سطح گسترده ای شد. 
سيا با همکاری نزديک با سازمان اطلاعاتی پاکستان جزييات نقشه جهاد افغانستان را تعيين کرد. برای اجرای نقشه، سيا سلاح و مستشاران متخصص در جنگ های چريکی از کشورهای مختلف را، همراه با اطلاعات و داده های نظامی-امنيتی پيرامون اوضاع داخلی افغانستان، در اختيار سازمان اطلاعاتی پاکستان قرار می داد. سازمان اطلاعاتی پاکستان مسؤليت انتقال سلاح ها به مرز با افغانستان، و سرپرستی و نظارت بر آموزش مجاهدين افغاني که درخدمت سيا وآي . اس . آي قرارداشتند ، در داخل پاکستان، و هماهنگ کردن فعاليت آنها در خاک افغانستان را بعهده داست. علاوه بر سازمان اطلاعاتی پاکستان، سرويس های اطلاعاتی عربستان سعودی، مصر، فليپين، اسرائيل و حتا چين نيز در اجرای نقشه سيا فعالانه شرکت داشتند. آمريکا آموزه های خود در هندوچين، جنوب آفريقا، و آمريکای مرکزی را با دقت تمام بکار می بست. جهاد افغانستان جنگی بود که آمريکا بدون شرکت مستقيم و از طريق شرکای رده دوم، سوم و چهارم خود آن را پيش می برد.
علاوه بر دولت های خط اول جبهه جهاد و سازمان های اطلاعاتی آنها، مجموعه ای از موسسات و نهادهای مذهبی و سکولار در خدمت انجام نقشه سيا قرار داشتند و نتيجه اين بود که جنگ به نحو هر چه فراينده تری در مقياس بين المللی خصوصی می شد. ديناميسم خصوصی سازی خشونت در جهاد نيروهايی را وارد صحنه کرد که دست به عمليات موسوم به يازده سپتامبر زدند. اگر سيا جنگ صليبی ضد-شوروی خود در افغانستان را در يک چارچوب ملی سازماندهی می کرد، مجبور می بود عمدتاً بر روی داوطلبان افغانی تکيه کند. اما طرح جنگ بمثابه يک جهاد بين المللی می توانست داوطلبان بسياری را از ميان جمعيت مسلمان سراسر جهان به سوی ان جلب کند. خارج از پاکستان، کشورهای عربی منبع اصلی داوطلبانی بودند که به افغان-عرب ها موسوم شدند. در سراسر جهان شبکه ای از مراکز جذب داوطلب ايجاد شد که از طريق نقاط اصلی در جهان عرب-مانند مصر و عربستان سعودی- به پاکستان مرتبط می شدند.

اين شبکه در نهايت از سودان در جنوب، تا چچن در شمال، از اندونزیا در شرق، تا کوزوو در غرب را در بر می گرفت. دستگاه حکومتی عربستان سعودی که هم از طرف مردم آنکشور و هم از جانب محافل راست اسلامگرا بخاطر عدم حمايت آن از مبارزات مردم فلسطين مورد انتقاد و فشار قرار داشت، فرصت را مغتنم شمرد و ناراضيان داخلی را به پيوستن به جهاد آمريکايی در افغانستان تشويق کرد. حکومت مصر نيز چشمان خود را بر روی حرکت اسلامگرايان بومی بسمت افغانستان بست. الجزاير به سومين منبع تأمين کننده داوطلب برای جهاد آمريکايی مبدل شد. بنا به گزارش مارتين استون «سفارت پاکستان در الجزيره طی سالهای هشتاد ميلادي  بالغ بر دوهزاروپنجصد ويزه برای داوطلبان الجزايری صادر کرد.» تعداد داوطلبان و تعليم ديدگان سر به صدها هزار نفر می زد. به گفته استون«تندروهای خارجی که مستقيماً تحت تاثير جهاد اففانستان قرار گرفتند حدود چند صدهزار نفر تحمين زده می شود. افغان-عرب ها نيروی ويژه جهاديون را تشکيل می داند و پيچيده ترين تعليمات را دريافت می کردند. جنگجويان «بريگاد بين المللی اسلامی» که در پيشاور واقع بود، حقوق نسبتاً بالای هزاروپنجصد دالر در ماه را دريافت می کردند.»

سيا برای رهبری اين جنگ صليبی دنبال يک شاهزاده سعودی می گشت، اما قادر به يافتن چنان کسی نشد. در نتيجه به پسر يکی از خانواده های معروف، متنفذ و ثروتمند که از نزدک با آل سعود ارتباط داشت رضايت داد. بايد بخاطر داشت که اسامه بن لادن از يک خانواده گمنام و بی چيز بيرون نيامده است. بن لادن در پوهنتون های هاروارد  و يل آمريکا تحصيل کرد. شاهزاده تُرکی الفيصل، سرپرست وقت سازمان اطلاعاتی عربستان سعودی با موافقت و تأييد ايالات متحده اسامه بن لادن را برای رهبری جهاد افغانستان برگزيد. احمد رشيد، روزنامه نگار پاکستانی می نويسد که اسامه بن لادن در سال هشتاد ميلادي به پيشاور رفت و با رهبران مجاهدين ملاقات کرد، و طی دو سال بعد به دفعات برای جمع آوری کمک مالی به عربستان مراجعت نمود. او در سال هشتادودوميلادي  تصميم گرفت در پيشاور مستقر شود. بن لادن در سال هشتادوشش ميلادي بعنوان اجاره دار اصلی کار بر روی پروژه ای را عهده دار شد که سيا نقشه و بودجه آن را تأمين کرده بود:ساختمان مجتمع زير زمينی «خوست» در زير رشته کوه های مرز افغانستان-پاکستان. مجتمع «خوست» شامل انباره های اسلحه و مهمات، يک مرکز آموزشی و يک مرکز صحي برای مجاهدين می شد. «خوست» همان مجتمعی است که بيل کلينتون در سال نودوهشت ميلادي با راکت به آن حمله کرد، همانجايی که ايالات متحده در مرحله آغازين جنگ دوم و کنونی خود در افغانستان برای خارج کردن آن از دست طالبان جنگيد.

سيا برای جذب و جلب داوطلبان شرکت در جهاد افغانستان از سياست رسوخ در نهادها و موسسات مذهبی و خيريه اسلامی استفاده می کرد و اکثر داوطلبان هم نمی دانستند که در خدمت اجرای يکی از غير اسلامی ترين نقشه های سيا قرار می گيرند. يک نمونه از اين موسسات مذهبی و خيريه سازمان بين المللی اسلامی «جماعت تبليغی» مستقر در پيشاور است که در آن زمان در کشورهای مختلف، منجمله ايالات متحده شعبه داشت و آزادانه فعاليت می کرد، و جان کوولی پيرامون آن پژوهش ارزشمندی انجام داده است. بنا به گزارش کوولی «جماعت تبليغی» در سال نوزده بيست وشش ميلادي بدست مولانا محمد الياس ديوبندی تاسيس شد. هدف آن «پاکيزه کردن» مسلمانان بينابينی است «که بسياری از سنن و آداب مذهبی گذشته هندوی خود را حفظ کرده اند.» اين موسسه تا جايی رشد کرده بود که در سال هشتادوهشت ميلادي در کنفرانس سالانه آن که در لاهور پاکستان برگزار شد، بيش از يک ميليون مسلمان از نود کشور جهان شرکت کردند. در همانسال کنفرانس «جماعت تبليغی» در آمريکای شمالی، با شرکت شش هزار نفر در شيکاگو برگزار شد.

هنگامی که يک معلم مذهبی به نام شيخ محمد الحميدی که به فرانسه مهاجرت کرده بود به جرم جلب مزدور برای مجاهدين افغانی محاکمه و به سه سال زندان محکوم شد، معلوم شد که شبکه عضوگيری «جماعت تبليغی» از شمال آفريقا تا فرانسه را در بر می گرفته است. سيا در ايالات متحده نيز از سازمانهای مذهبی-خيريه اسلامی قانونی برای عضوگيری استفاده می کرد. ذکر يک مورد می تواند به آشنايی با اين روند کمک کند. بنا به گزارش کوولی، «مرکز پناهندگان افغانی الکيفه» واقع در خيابان آتلانتيک در منطقه بروکلين شهر نيويارک به يک مرکز کليدی برای «جلب و جذب داوطلب و جمع آوری کمک مالی برای جهاد افغانستان تبديل شد و از طرف کارکنان آن به مرکز الجهاد معروف شد.» از ميان مبلغين، بسيج گران و عضوگيران فعال در آن مرکز می توان به شيخ عبدالله اعظم و شيخ عمر عبدالرحمان اشاره کرد. اين دو از روحانيون معروفی بودند که برای مدت زمان طولانی با سيا همکاری می کردند. پيش از اين دربازه شيخ اعظم گفته شد. شيخ عبدالرحمان همان شيخ نابينای مصری است که اکنون به جرم انفجار مرکز سازمان تجارت جهانی نيويارک در سال نودوسه ميلادي در آمريکا زندانی است و يکی از شاگردان و مريدان او که چنديد بار در مرکز«الکيفه» حضور يافت شيخ ايمان الظواهری، فرد دوم تشکيلات «القاعده» است.

آموزش داوطلبان شرکت در جهاد افغانستان به دو بخش آموزش جهادگران و آموزش مربيان و آموزگاران جهادگران تقسيم می شد. مراکز اصلی آموزش داوطلبان شرکت در جهاد افغانستان در مدارس اسلامی پاکستان قرار داشت که جنرال ضياءالحق، رييس جمهور پاکستان آنها را بنا به توصيه سيا تاسيس کرده بود. آموزش مربيان و آموزگاران داوطلبان عمدتاً در پايگاه های نظامی در داخل خاک ايالات متحده انجام می شد.

کوولی به برخی از اين پايگاه های نظامی اشاره می کند: «فورت بِرَگ» در ايالت کارولينای شمالی، مرکز آموزشی سيا به نام «کمپ پِری» در ويليامزبرگ در ايالت ويرجينيا، مراکز آموزش نيروهای ويژه سيا در «هاروی پوينت» در ايالت کارولينای شمالی؛ «فورت هيل» در ويرجينيا؛ و «کمپ پيکت» در ويرجينيا.

 جهاد آمريکايی در افغانستان مخرب ترين تاثير خود را بر مدارس مذهبی باقی گذاشت و آنها را به مراکزی برای آموزش های سياسی-نظامی تبديل کرد. هدف سيا آن بود که آموزش های چريکی را با تعاليم اسلام در هم آميزد و «چريکهای اسلامی» توليد کند.

ديليپ هيرو، روزنامه نگار هندی که در لندن زندگی می کند در باره مواد درسی مدارس مذهبی که جهادگران آمريکايی در آن تعليم می ديدند چنين گزارش می دهد: «تم های غالب اين بود که اسلام يک ايدئولوژی اجتماعی- سياسی کامل است، اينکه اسلام از طرف سربازان بی خدای شوروی مورد تجاوز قرار گرفته است، و اينکه مردم مسلمان افغانستان می توانند با سرنگون کردن رژيم چپگرای افغانستان استقلال خود را بدست آورند.» مدارس مذهبی پاکستان نه فقط درهای خود را بروی اسلامگرايان افراطی سراسر جهان گشودند، بلکه اين موضوع را آموزش می دادند که انقلاب اسلامی در افغانستان پيش درآمدی بر انقلاب های اسلامی در کشورهايی که اکثريت جمعيت آنها مسلمانان هستند خواهد شد(بويژه جمهوری های مسلمان اتحاد شوروی). در اواخر سالهای هشتادميلادي ، مدارس عمده ديوبندی پاکستان «منحصراً داوطلبان افراطی از آسيای مرکزی را می پذيرفتند و به آنها آموزش رايگان و کمک هزينه تحصيلی می دادند.» طالبان از ميان اين طلبه ها بوجود آمد. مجاهدين طی سالهای هشتادميلادي ، «مرکز آموزشی برای افغانستان» را نيز اداره می کردند.

پرويز هودبهوی ضمن گزارشی در باره برخی از کتب درسی مورد استفاده مدارس تحت کنترول اين مرکز می گويد سيا از طريق «يو اس ايد» قرارداد پنجاه ميليون دالری انتشار کتب درسی مورد نظر خود را به انتشارات پوهنتون نبراسکا واگذار کرد. استفاده از اين کتابها بطور رسمی در سال هشتادوشش ميلادي  شروع شد. يکی از مسائل کتاب رياضيات سال سوم می پرسد: «يک گروه از مجاهدين به پنجاه سرباز روسی حمله می کنند. در آن حمله بيست سرباز روسی کشته می شوند. چند نفر روسی فرار می کنند؟» کتاب رياضيات سال چهارم از اينهم پيشتر رفته و مسائل رياضی را برای نوآموزان مهاجرافغانی و پاکستانی چنين طرح می کند: «سرعت يک گلوله کلاشينکوف هشتصد متر در ثانيه است. اگر يک روسی در فاصله سه هزارودوصد متری از يک مجاهد باشد، و آن مجاهد سر روسی را هدف قرار دهد، حساب کنيد چند ثانيه طول خواهد کشيد تا گلوله به پيشانی روسی اصابت کند.» اين برنامه رسماً در سال نودوچهارميلادي خاتمه يافت اما «کتاب های درسی چاپ آمريکا، که کودکان افغانی را تشويق می کرد چشمان دشمنانشان را از حدقه درآورند و يا گوش و پای آنها را قطع کنند، هنوز هم بطور وسيع در افغانستان و پاکستان در شکل اوليه شان وجود دارند.»

 مربيان اين مدارس (دولتی و خصوصی) به دو گروه مجاهدين افغانی و جهادگران غير افغانی تقسم می شدند. دگروال يوسف، که بمدت چهار سال سرپرستی بخش افغانستان سازمان اطلاعاتی پاکستان را عهده دار بود می گويد:«طی چهار سال من، حدود هشتادهزار مجاهد آموزش ديدند.» احمد رشيد تخمين می زند حدود 35 هزار مسلمان افراطی از چهل وسه کشور اسلامی از هشتادودو تا نودوميلادي در کنار مجاهدين افغانی جنگيذند. خروج نيروهای شوروی موجب متوقف شدن فعاليت اين مدارس نشد.

بين خروج نيروهای شوروی در فبروري هشتادونو تا سقوط دولت نجبيب الله درنودودوي ميلادي  حداقل دوهزاروپنجصد  داوطلب خارجی ديگر در اين مراکز آموزش نظامی ديدند. به گفته احمد رشيد در آن سالها بيش از صد هزار اسلامگرای افراطی از طريق برنامه سيا بطور مستقيم يا غير مستقيم با پاکستان و افغانستان مرتبط شدند. آنچه که به شرايط امروز پاکستان مربوط می شود اين نکته است که اکثر فارغ التحصيلان اين مدارس برای شرکت در رقابت های سياسی پاکستان تربيت می شدند.

 به نظر طارق علی حدود دوهزاروپنجصد مدرسه سالانه حدود دوصدوبيست پنج هزار فارغ التحصيل تحويل جامعه می دادند، فارغ التحصيلانی که الفبای زبان های اردو و دری را چنين ياد گرفته بودند: «ت» يعنی توپ، «کاف» يعنی کلاشينکوف، «خ» يعنی خون و «جيم» يعنی جهاد. آسيب واقعی که سيا وارد کرد اين بود که علاوه بر تأمين پول و اسلحه اسلامگرايان افراطی، اطلاعات برای توليد و گسترش خشونت را خصوصی کرد.

اين کار از طريق ايجاد ميليشه های خصوصی که قادر به ايجاد ترور و وحشت بودند، صورت گرفت. کوولی خاطرنشان می کند که تعليمات سيا در اردوگاه ها و پايگاه های ايالات متحده از شيوه های رسوخ برای آزاد کردن زندانی يا اسلحه از پشت خطوط دشمن تا شصت «شيوه مرگبار» را در برمی گرفت.

مهارت هايی که به داوطلبان منتقل می شد شامل استفاده از «چاشنی های بمب، بمب ها و مواد منفجره ساعتدار، سلاح های خودکار با مهمات ضد-تانک، دستگاهای به کاراندازی مين و بمب از راه دور می شد.» سيا به اين مهارت ها شيوه های بومی خاص افغانستان مانند بريدن سر و قطع اعضای بدن را اضافه کرد. گروه خبرنگاران «لاس آنجلس تايمز» که پيامدهای جهاد افغانستان در «چهار قاره» جهان را بررسی کرده به اين نتيجه رسيده است که رهبران کليدی تمام عمليات و حملات تروريستی، از نيويارک تا اسلام آباد، از فرانسه تا عربستان سعودی، از اسپانيا تا کنيا بدون استثنا در اردوگاه های سيا برای تعليم داوطلبان شرکت در جهاد افغانستان آموزش ديده اند. جنرال جی. اچ. بينفورد پری، در برابر «کميته نيروهای مسلح سنا» آنکشور که انفجار ظهران عربستان را بررسی می کرد-انفجاری که موجب کشته شدن نوزده  نظامی آمريکايی و زخمی شدن دوصدوپنجاه نفر ديگر شد- در تاييد اين واقعيت گفت: «اخيراً ما شاهد رشد گروه های فرا- ملی بوده ايم که از افراط گرايان اسلامی متعصبی تشکيل می شوند که اکثر آنها در افغانستان جنگيدند و اکنون با هدف تاسيس رژيم های بنيادگرای ضد-غرب از طريق بی ثبات کردن دولت های سنتی و حمله به هدفهای آمريکايی و غربی، به کشورهای ديگر رفته اند.» ديگران، مانند مهفود بنون، جامعه شناس الجزايری، که با خبرنگار «لاس آنجلس تايمز» در الجزيره مصاحبه کرده است، خيلی رک و راست حقيقت را گفته اند: «خود شما اين هيولا را آفريديد! شانزده هزار عربی که در افغانستان آموزش داديد، يک ماشين قتل و کشتار بود که اکنون خود شما را هدف قرار داده است.»

بودجه جهاد  از منابع مختلف- داخلی، خارجی، خصوصی و دولتی- تأمين می شد. برژينسکی در نوزده هشتاد توانست حمايت مالی عربستان سعودی را جلب کند. عربستان سعودی در قبال هر دالر کمک آمريکا به جهاد افغانستان، يک دالر کمک می کرد. بعد از سرکار آمدن دولت ريگن کمک آمريکا به مجاهدين شديداً افزايش يافت. تنها در سال مالی هشتادوهفت کمک پنهان آمريکا به مجاهدين بالغ بر شش صدوشصت ميليون دالر می شد. استيو گالستر، از «آرشيف امنيت ملی» در واشنگتن تخمين می زند «نزديک به سه ميليارد دالر کمک پنهان به مجاهدين داده شده، بيش از همه ديگر عمليات مخفی سيا در دهه هشتادميلادي.» در کنار اين کمک های مالی خارجی، درآمد حاصل از تجارت مواد مخدر قرار داشت.

تجارت مواد مخدر که از طرف سيا سازماندهی شد و تحت نظارت و حمايت کامل آن قرار داشت، نياز دهقانان فقير به پول نقد را با ظرفيت تجاری و خصوصيات باج خواهی و اخاذی مجاهدين تلفيق کرد. آلفرد مک-کوی گام های مختلف در اقتصاد مبتنی بر قاچاق مواد مخدر را نشان داده است: گام نخست با فشار بر دهقانان برای توليد برداشته می شد «به محض اينکه قلمرويی در داخل افغانستان بدست چريکهای مجاهد می افتاد، آنها به دهقانان دستور می دادند بعنوان ماليات انقلابی ترياک بکارند.» اين بسود دهقانان هم بود زيرا قيمت ترياک در آنموقع پنج برابر قيمت گندم بود. گام دوم ايجاد تاسيسات پالايش ترياک و تبديل آن به هرويين بود. «در آنسوی مرز پاکستان، رهبران مجاهدين و جنگ سالاران محلی با مجوز سازمان اطلاعاتی پاکستان و تحت حمايت کامل آن، صدها واحد توليد هرويين را می چرخاندند.» لارنس ليف-شولتز در سال هشتادوهشت در مجله «نيشن» خاطر نشان ساخت که واحدهای توليد هرويين در «منطقه مرزی شمال-جنوب» پاکستان تحت حمايت جنرال فضل الحق يکی از نزديکان ضياء الحق اداره می شدند. گام بعدی حمل و نقل هرويين توليد شده بود که «اداره لوژستيکي ملی» اردوي پاکستان با استفاده از همان لاري هايی که «از کراچی سلاح های سيا را می آوردند» آن را عملی می کرد.

«اين لاري ها اغلب با بار هرويين و همراه با احکامی از سازمان اطلاعات پاکسنان که آنها را از بازجويی بوسيله پوليس معاف می کرد» باز می گشتند. روزنامه «هرالد» چاپ پاکستان در سپتامبر هشتادوپنج گزارش داد «لاري های مُهر و موم شده اداره لوژستيکي مواد مخدر حمل می کنند» و «پوليس هرگز آنها را بازرسی نمی کند» و اينکه «حدود سه سال و نيم است که اينکار ادامه دارد.»

گام آخر پوشش قانونی و حقوقی بود که سيا بطور مستقيم آن را تأمين می کرد: «طی اين دهه قاچاق علنی و گسترده مواد مخدر، اداره مبارزه با مواد مخدر آمريکا در اسلام آباد هيچ دستگيری يا ضبط عمده ای نداشت.... مقامات آمريکايی از پی گيری اتهامات موجود در باره قاچاق مواد مخدر از طرف متحدين افغانی خود امتناع می کردند، زیرا سياست ايالات متحده در مبارزه با مواد مخدر در افغانستان تابع جنگ عليه نفوذ شوروی در آنجا قرار گرفته بود.» قبل از جهاد افغانستان، توليد محلی هرويين در پاکستان و افغانستان وجود نداشت. ترياک توليد شده در آن دو کشور برای بازارهای کوچک منطقه ای بود. طی جهاد افغانستان، آن تصوير دستخوش تغيير اساسی شد و مناطق مرزی پاکستان-افغانستان به بزرگترين توليد کننده ترياک و هرويين جهان و منبع «هفتادوپنج درصد ترياک جهان با درآمدی بالغ بر چند ميليارد دالر» مبدل شد. «برنامه کنترول بين المللی مواد مخدر» وابسته به سازمان ملل، طی گزارشی که در سال دوهزارويک منتشر کرد بطور دقيق سال هفتادونوميلادي - سال شروع جهاد آمريکايی- را سرآغاز روند گسترش سريع توليد ترياک افغانستان معرفی کرد: «تصادفی نيست که طی دوره جنگ طولانی که در سال هفتادونو شروع شد و هنوز ادامه دارد، افغانستان بعنوان توليد کننده عمده ترياک غيرقانونی ظاهر شد.» تغيير عمده در سال نوزده هشتادوپنج صورت گرفت. بنا بر همان گزارش، در سال هشتاد ميلادي مناطق مرزی پاکستان-افغانستان کمتر از پنج درصد ترياک جهان را توليد می کردند، اما در سال نودميلادي توليد ترياک آن منطقه بالغ بر هفتادويک درصد توليد جهانی می شد.

سرنوشت افغانستان در اينمورد شبيه سرنوشت برما است. برما نيز که يکی از مناطق کوهستانی آسياست، عرصه مداخله سيا در آغاز جنگ سرد بود. آلفرد مک- کوی نتيجه می گيرد که «همانطور که در سالهای پنجاه ميلادي، حمايت سيا از نيروهای چيانگ کايچک در ايالات «شان» موجب افزايش توليد ترياک در برما شد، همانطور هم کمک سيا به چريکهای مجاهد در سالهای هشتاد ميلادي موجب گسترش توليد ترياک در افغانستان و مرتبط کردن واحدهای توليد هرويين پاکستان با بازار جهانی شد.»  تجارت مواد مخدر و اقتصاد هيرويينی زندگی سياسی و اجتماعی افغانستان و پاکستان را مسموم کرده است.
جهاد افغانستان خارج از مرزهای آنکشور، بيش از هر جای ديگر، بر حکومت و جامعه پاکستان تاثير گذاشت. نظاميان پاکستان ادعا می کردند که ايجاد «حکومت امنيت ملی» در واقع موجب ساختمان يک حکومت اسلامی خواهد شد. در قلب پروژه «حکومت امنيت ملی»، سازمان اطلاعاتی پاکستان قرار داشت که مسوول جهاد افغانستان نيز بود. با توجه به ماهيت جهاد افغانستان بمثابه «يک جنگ آمريکايی، بدون سربازان آمريکايی»، سيا بخوبی می دانست که برای موثر بودن جهاد خود در افغانستان به همکاری کامل سازمان اطلاعاتی پاکستان در افغانستان و در آسيای مرکزی، احتياج دارد. هر چه جهاد ضد شووری بيشتر رشد می کرد، به همان نسبت هم سازمان اطلاعاتی پاکستان به تبديل شدن به مرکز قدرت آنکشور نزديکتر می شد. اسلامی کردن جنگ ضد-شوروی موجب اسلامی تر شدن حکومت پاکستان در زمان ضياء الحق شد، که اين بنوبه خود موجب اسلامی تر شدن جنگ در افغانستان شد. در نتيجه، سازمان اطلاعاتی پاکستان خود را هر چه بيشتر نگهبان اسلام تصور می کرد. اين روند با مرگ ضياء متوقف نشد ودر زمان نخست وزيری خانم بی نظير بوتو با همان شدت ادامه يافت. اسلامی کردن نهادهای دولتی، قوانين مجازان توهين به مقدسات مذهبی، و همچنين «قانون حدود» (معادل قانون قصاص) و تابعيت قوه قضاييه نسبت به قوه مقننه ادامه يافت.
«جماعت علمای اسلام» حزبی که يک نقش اساسی در جهاد افغانستان بازی می کرد، در سال نوزده نودوسه بخشی از دولت ائتلافی خانم بوتو شد. «جماعت علمای اسلام» در عمل بازوی سياسی فرقه ديوبندی پاکستان و از حاميان درجه اول طالبان، و محصول ايدئولوژيک مدارس مذهبی ديوبندی است.

حضور «جماعت علمای اسلام» در دولت، برای اولين بار به آن حزب فرصت و امکان داد تا روابط خود با سازمان اطلاعاتی پاکستان و اردوي آن کشور را مستحکم کند. اين همکاری خيلی زود به بار نشست و موقعی که طالبان در سال نودوپنج کابل را تصرف کرد، خانم بوتو طی يک مصاحبه با تلويزيون پاکستان خود را «مادر طالبان» خواند، و اداره اردوگاه های آموزش و تعليم جهادگران به حزب «جماعت علمای اسلام» واگذار شد. دو روند مرتبط ديگر، تاثير منفی حکومت پاکستان بر جامعه آن را تشديد کرد. پيوندهای نزديک و روابط «خودمانی» سازمان اطلاعاتی پاکستان با سيا، به آن امکان داد تا با استفاده از پيچيده ترين و مدرن ترين وسائل شنود و پاييدن، مردم پاکستان را تحت نظارت و کنترول کامل قرار دهد. از طرف ديگر، دسترسی آسان به اسلحه موجب گسترش جناح ها و گروه های مسلح و بسط به اصطلاح «فرهنگ کلاشينکوفی» شد.

تاثير مرکزی و محوری سازمان اطلاعاتی پاکستان بر جامعه آن کشور حمايت آن از سازمان های متعدد جهادگر بود که در عمل نيروهای شبه نظامی بودند که بنام اسلام فعاليت می کردند. دو گروه مهم نظامی عبارت بودند از «لشکر طيٌبه» و «حرکت الانصار». لشکر طيٌبه حدود پنجاه هزار مليشه مسلح داشت و گروه اصلی در جهاد برای آزاد کردن کشمير بود. حرکت الانصار در حمايت از جهاد افغانستان تشکيل شد و طالبان به رهبری اسامه بن لادن، نيرومندترين و سرسخت ترين بخش گروه حزکت الانصار را تشکيل می داد. بعد از آنکه ايالات متحده در پی حمللات يازده سپتامبر، حرکت الانصار را در فهرست گروه های «تروريست» قرار داد، آن گروه نام خود را به «حرکت المجاهدين» تغيير داد و همچنان به فعاليت خود ادامه می دهد.  مدارس مذهبی که در جريان جهاد سيا تاسيس شده بود، بعد از خروج نيروهای شوروی از افغانستان يا بعد از فروپاشی اتحاد شوری به فعاليت خود ادامه دادند. فارغ التحصيلان سالهای اخير اين مدارس به «موج دومی»ها معروفند که عمدتاً در خدمت رژيم ديکتاتوری پرويز مشرف- که ادامه «حکومت امنيت ملی» ضياء الحق است- قرار دارند. با رشد «فرهنگ کلاشينکفی» در پاکستان، روند حل و فصل اختلافات سياسی با استفاده از اسلحه گسترش يافته است، تا جايی که شيعيان و سنی های آنکشور هم گروه های مسلح خود را تأسيس کرده اند. سنی ها «سپاه صحابه» و شيعيان «سپاه محمد» را تشکيل داده اند.

در پاکستان، «فرهنگ کلاشينکوفی» دست در دست فرهنگ مواد مخدر دارد. افزايش توليد محلی هرويين به افزايش مصرف محلی آن انجاميده است. آمار رسمی معتادان پاکستان که در سال نوزده هفتادوهفت حدود صدوسي نفر بود در سال نوزده هشتادوهشت به سي هزار نفر افزايش يافت، اما «برنامه بين المللی مبارزه با مواد مخدر» سازمان ملل تخمين می زند که آمار واقعی معتادان هرويين در پاکستان از سطح ناچيز سال نوزده هفتادونو به بالغ بر يک ميليون و سيصد هزار نفر در سال نوزده هشتادوپنج افزايش يافت. همان گزارش می گويد در سال نوزده نودوهفت  تعداد معتادان هرويين در پاکستان بالغ بر يک ميليون و هفت صد هزار نفر می شد. بنا به همان گزارش افزايش تعداد معتادان پاکستان در جهان بيسابقه است. با آنچه که گفته شد و با در نظر گرفتن تحولات و رويدادهای اخير پاکستان-وضعيت «جنگ با ترور» ايالات متحده در آن کشور، مانورهای آن برای مشروعيت بخشيدن به ديکتاتوری نظامی جنرال مشرف، ترور خانم بوتو و غيره می توان ديد که پيامدهای جهاد اول آمريکا در افغانستان هنوز در جامعه پاکستان باقی است، و عليرغم مُد شدن تبليغات مربوط به جهاد دوم آمريکا، فرهنگ و قواعد و روابط سياسی-اقتصادی باقيمانده از جهاد اول آمريکا است که هنوز در حکومت و جامعه پاکستان حکمروايی می کند.

تحت نظارت خانم بوتو بود که اداره اطلاعاتی پاکستان، سرویس های داخلی اطلاعاتی، برای اولین بار طالبان را در افغانستان مستقر نمودند. همچنین ، در همان زمان بود که صدها تن از مبارزین جوان اسلامی از درون مدارس مذهبی عضوگیری شدند تا دسائس و توطئه های اداره اطلاعاتی [پاکستان] در کشمیر هند را پیاده کنند. اکنون بنطر می رسد که برخی تروریست های متعصب ، درست مانند هیولاهای فرانکشتین ، به خود شخص و حکومتی که کمک کرده بود تا آنان بوجود آیند، حمله ور شده اند.
این درست است که عضوگیری از جهادیون قبل از اینکه خانم بوتو به نخست وزیری منصوب شود، آغاز شده بود و اینکه وقتی خانم بوتو به نخست وزیری رسید، به قدر کافی قوی نبود – یا با کفایت نبود- که کنترول کاملی بر سرویس های اطلاعاتی یا اردوي پاکستان اعمال نماید، اما اینهم ساده لوحانه است که باور کنیم که او هیچ نفوذی بر سیاست خارجی کشورش در قبال دو همسایه مهم اش، هند و افغانستان نداشته است.
دیگر هر کسی می داند که حکومت منحوس طالبان در افغاستان، چه از آب در آمد، چگونه وحشیانه زنها را هدف گرفته بودند و چگونه اجازه دادند تا القاعده در کمپ هایی در داخل افغانستان به آموزش بپردازد. اما مورد دیگر، آنچه که غالبا فراموش می شود، ارثیه دوره تصدی خانم بوتو در یک دوره طولانی مخاطره آمیز است : کشاندن کشمیر به درون بازی های جهادی.

در زمان حکومت جنرال ضیاء الحق، پاکسـتان نه تنها به پایگاه اسـاسی گروه های مقامت اسـلامی مبــدل گـشــت بـلـکه ایـن کشـور خــود بـا  فـرهـنگ جهاد  در گیر گردیده اسـت.
اسـلامی سـاختن پاکسـتان که ضیاء آرزوی آنرا در سـر میپروارنید این کشـور را درجهـت تقابل شـدید میان شـیعیان و سـنیان که هـرکدام تفـسیر جداگانه از اسـلام دارند، سـوق داد . بسـیاری از ناظران به این عقـیده اند که آی. آس. آی با ایجاد احزاب بنیادگرا و افـراطی چون « سـپاه صحابه» در پاکسـتان درنیمه های سـالهای هـشـتاد عامل بزرگ این تقابل بوده اسـت. این احزاب در سـال نوزده نودوچهار یعنی زمانیکه به سـرعـت کسـب قـدرت میکرد یک شـاخهء نظامی را نیز تشـکیل داده که بنام لشـکر جنگاوی فعالیت خودرا آغاز نمود.

جنگ های سـکتاریستی سـالهای اخیر در پاکسـتان قـربانیان فراوانی را در حملات بالای مسـاجد و کلیسـا ها از خود بجا گذاشـت. این حملات حتی دامن رهـبران سـازمان های تروریسـتی را نیز گرفـت، چنانچه حق نواز جنگاوی موسـس « سـپاه صحابه» در ماه فـبروری نوزده نود بقـل رسـانیده شـد.

افـراطیون پاکسـتانی در چارچوب اعـتـقادات کور مذهـبی شـان در صدد آن نیز هـسـتند تا منطقه جمو وکشـمیر را که از سـال نوزده چهل وهفت میان هـند و پاکسـتان تقـسـیم شـده اسـت، بمثابهء جز خاک پاکسـتان از زیر سـلطهء هـند جدا سـازند. اردوي هـند از سـال نوزده هشتادوشش در یک جنگ شـدید در برابر تروریسـت ها و گروپ های مسـلح جدائی طلبان کشـمیر درگیر میباشـند . این گروپ های مسـلح تروریسـتی بسـیار با سـرعـت از کمک از « خارج» برخوردار گردیند :  دسـته های مسـلح افـراطیون مسـلمان پاکسـتانی و در پهـلوی آنها جنگجویان مقاومت مسـلمان افغاني پس از خروج نیروهای شـوری از افغانسـتان به کشـمیر وارد شـدند تا در « جنگ آزادی» کشـمیر شـرکت ورزند. درآنجا آنها در صفوف جنگجویان سـازمان های حرکت الانصار، لشـکر طیبه و حزب المجاهـدین که از مسـاعـدت های آی. اس. آی. مسـتفید بوده اند، تنظیم و فعالیت میکردند.

بدینگونه « جهاد» پس از کشـته شـدن ضیاء الحق تحرک جدید تروریسـتی بنام های « لشـکرعمر» « جیش محمد» و « لشـکر جبار» نیز بوجود آمدند. این تنظیم ها و سـازمان های افراطیي برای تقـویت صفوف جنگی شـان مانند طالبان از ریزرف های طلبه های مدرسـه های داخل پاکسـتان اسـتفاده نموده و از حمایت بزرگ مرکز الدعوة ال ارشـاد در پاکسـتان که این مدرسـه ها را تمویل میکند برخوردار میباشـند. همچنان افراد مربوط به شـبکهء القاعده که پس از آغاز حملات نیرو های امریکایی از افغانسـتان فراری شـده اند درین گروپ ها مجدداً سـازماندهی شـده اند.

قـدر مسـلم اینسـت که مبارزه این احزاب، تنظیم ها و گروپ های مسـلمان افراطی هـمانا ایجاد یک دولت « راسـتین» اسـلامی در پاکسـتان، افغانسـتان و سـایر کشـور های مسـلمان این منطقه میباشـد .
طالبان و افراد مربوط به القاعده بعـد از فرار شـان از افغانسـتان نه تنها در مناطق قبایلی نوار مرزی میان افغانسـتان و پاکسـتان در مخفـیگاه های شـان خزیده اند بلکه در داخل شـهر ها نیز با گروه های مخفی و علنی تماس های خود را برقرار نگهداشـته اند. یک نمونهء از فعالیت آنها- گروگان گیری دانیل پیرل ژورنالیسـت امریکایی بود که درسـال دوهزارودو در شـهر کراچی ربوده و بعـدا بقتل رسـید. در ربودن ژورنالیسـت مذکور افراد جیش محمد دسـت داشـتند اما هـمچنان چهره درجه سـوم شـبکه القاعده شـیخ محمد خالد کویتی و کارمند سـابقه آی. اس. آی . درین آدم ربائی نقـش ویژه داشـته اند.

شـیخ محمد خالد بعـداً در منزل یک عضو جماعت اسلامی یکی از احزاب سـیاسی بنیادگرای اسـلامی پاکسـتان در شـهر راولپندی نزدیک پایتخت آن کشـور دسـتگیر گردید. چنین مناسـباتی میان عاملین یک جرم وحمایت کنندگان آنها بارها در جریان حملات تروریستی دیگر موجود بوده اسـت.

 پرویز مشـرف خود در دسـامبر سـال گذشـته تجربه کرد که چه میزان کنترول اوضاع از دست وی خارج گردیده اسـت. وی دو بار از حملات تروریستی مسـلمانان افـراطی جان بسـلامت برده اسـت. یکبار هـنگامیکه به قرارگاه نظامی راولپندی رهـسـپار بود،که بر موترسواران محافظش حمله صورت گرفـت و بار دیگر هم زمانی که از یکی از جاده های آن شـهر بسـوی دفترش میرفـت هـدف تیراندازی قرار گرفـت .

در هـردو مورد افراطیون مظنون به شـرکت دراین حملات در حلقه سـازمان جیش محمد جسـتجو میشـدند که متعاقب این حملات تعـدادی از افغانها، چیچن ها و کشـمیری ها بازداشـت گردیدند.
اینها نمونه هایی از ثمرات سـیاسـت های ضیاء الحق است که بعنوان یک مسـلمان بنیادگرا آن را طرح و تدوین نمود و در راه تحقق آن با جان و دل فعالیت کرد تا اینکه در یک سـانحهء هوایی جانش را از دسـت داد.

القاعده به عنوان تشكيلاتى كه از بطن جريان مخوفى به نام وهابيت و سلفيسم برخاسته است از واقعيات تلخ دنياى امروز سياست است . اين روزها در ايام سالگرد يازده سپتامبر صدا و تصوير القاعده بارديگر رسانه هاى مكتوب و غير مكتوب آمريكا را تسخير كرده است.  محافل خبرى آمريكا همه چيز را درباره سرگذشت و شناسنامه اين گروه با شور و حرارت تمام بيان مى كنند، الا اين جزء مهم از واقعيت كه اين گروه علاوه بر اين كه پيدايى خود را كه مديون يك پيمان تاريخى ميان ايالات متحده و تشكيلات امنيتى اسلام آباد و رياض در زمان جنگ با كمونيسم است در دوران رشد و نمو خويش، فراوان از سرچشمه سياست آمريكاى بوش تغذيه كرده است. دست كم چند سند منتشره از سوى كارشناسان امنيتى آمريكا در ماه هاى اخير از اين راز پرده برداشت كه اردوي ايالات متحده در چند برهه از جمله فرداى سقوط «توره بوره»، پايگاه القاعده در دوهزارويک به دستور مستقيم دونالد رامسفلد رئيس وقت پنتاگون و به بهانه خطر هرج و مرج در قلمرو متحدان آمريكا در پاكستان و عربستان از كشتن سران القاعده چشم پوشى كرده است.
بنابراين هيچ نشانى از اين سؤال در گزارش محافل آمريكايى نيست كه چه سياست هايى موجب شد جريانى كه به عنوان نماد تحجر مطرود آحاد مسلمانان است و براى كسب قدرت فقط برتجويز ترور و ايجاد حمام خون تكيه مى كند در جرگه بازيگران خاورميانه وارد شود. چهار سال جنگ عراق به اين سؤال معماگونه پاسخى روشن دارد كه همين سرزمينى كه آمريكايى ها امروز آن را پايتخت القاعده مى خوانند پيش از لشكركشى بوش حتى گذر هيچ القاعده اى هم به آنجا نيفتاده بود. به اين صورت است كه اكنون با دو چهره از القاعده روبه رو هستيم القاعده اى كه در دنياى واقعى در عراق و افغانستان به كشتار مردم بى گناه سرگرم است و القاعده اى كه در جهان مجازى همچون اردوي بزرگ و شكست ناپذير در رسانه هاى آمريكا و گزارش هاى كاخ سفيد ترسيم مى شود. امروز قلم و زبان هر ناظر منصفى بى آنكه پاى تئورى توطئه به ميان آيد، بر اين حقيقت تلخ گواهى مى دهد كه ميان حضور نظامى آمريكا در خاورميانه و حضور جهانى كه القاعده بر آنتن رسانه هاى پرآوازه اين كشور پيدا كرده است، ارتباطى غيرقابل انكار وجود دارد.

در ين گزارش كه از واشنگتن پست برداشت شده است، مى توان عميق تر به اين سؤال انديشيد كه آمريكايى ها كه در كوبيدن حريفان و دشمنانشان از ايران تا سوريه و روسيه و چين يد طولايى دارند، چگونه و با چه انگيز ه اى اين گونه به بزرگنمايى و تبليغ قدرت حريف نيمه پنهان خويش همت مى گمارند.
بعد از حمله اردوي آمريكا به افغانستان و در پى حادثه  سپتامبر هسته القاعده ديگر بار در نزديكى مرز هاى پاكستان گرد هم آمد، آنها به منطقه قبيله نشين مراجعه كردند و در سرحدات پشاور كه زادگاه اين گروه بود، به تقويت قواى خود پرداختند. در نخستين سال هاى پس از دوهزارويک نيروهاى پاكستان و آمريكا بارها شمار زيادى از رهبران بزرگ القاعده را دستگير كردند اما در  ماه هاي اخير ديگر هيچ چهره برجسته و شاخصى از طالبان در پاكستان كشته و يا دستگير نشده است.  با آرايشى كه القاعده وطالبان در مرزهاى پاکستان وافغانستان دارد هر دولتى براى مهار اين جريان ها كه در قلمرو صعب العبور قبايل شمال افغانستان پناه گرفته اند ناگزيراست خطرات ورود در دره هاى خوفناك و ارتفاعات سخت نواحى سرحد و وزيرستان را به جان بخرد.  اينجا پايتخت نظاميان افراطى و عقبه پشتيبان همه گروه ها و دسته هاى ترور از آسياى مركزى تا عراق و خاورميانه است، همان نقطه اى است كه اكنون پنتاگون در سند خويش به صراحت اقرار مى كند كه آمريكا جنگ براندازانه  عليه طالبان را در آنجا متوقف كرد و دونالد رامسفلد درنقش فرمانده جنگ ريسك ورود به اين پناهگاه بزرگ القاعده و سلفى ها را به بهانه خطر براندازى حكومت مشرف نپذيرفت.

پرويز مشرف رييس جمهوري پاكستان در داخل با شرايط پيچيده‌اي روبرو است و تصميم‌گيري براي انتخاب‌هاي پيش‌رو تا حدي براي وي سخت شده است.

وي از يكسو با شورش افراطيون و قبايل حامي طالبان مواجه است و از سويي ديگر با تحركات جديد مخالفان خود يعني حزب بي‌نظير بوتو و نواز شريف مواجه شده كه تلاش مي‌كنند با دوركردن مشرف ، خود را به قدرت نزديك كنند. بنظر مي‌رسد تغيير جهت‌گيري هاي سياست خارجي دولت مشرف و همچنين تغيير در توازن نيروهاي سياسي در مجالس ملي و ايالتي پاكستان و پيروزي غير منتظره متحد مجلس عمل، ائتلاف شش گروه مذهبي و صعود آن به رده سوم‌قدرت حزبي از يكسو و فشار مخالفان در تبعيد ليبرال وي براي ترك قدرت نظامي ‌از سوي ديگر ، مشكلاتي را براي پرويز مشرف ايجاد كرده است. در حوزه سياست خارجي ، پاكستان بعدازحادثه ‪ يازدهسپتامبر سياست‌هاي امنيتي خود را با موج مبارزه با تروريسم منطبق كرد و توانست در معادلات منطقه‌اي جايگاه اسلام‌آباد را ارتقا دهد.

 اين مساله به مشرف كمك كرد تا بتواند در ائتلاف مبارزه با تروريسم سهمي را در مهار تروريسم و القاعده ايفا كند. اما پيوستن پاكستان به جنگ ضدتروريسم باعث ناخشنودي بسياري از گروه‌هاي داخلي اين كشور كه برخي از آنان جزو حاميان طالبان و يا گروه‌هاي ضد آمريكايي هستند، شد تا جايي كه پس از عمليات هوايي مشرف برضد مدرسه باجور و برخورد با طلاب مسجد لال مناسبات او با احزاب سياسي - ديني پاكستان و ائتلاف عمل متحده به سردي گراييد ، ائتلافي كه اكثريت مجلس را در اختيار دارد و با سياست‌هاي مشرف حتي در زمينه قوانين مدني مخالف است.

آشوب طلبی، تروريزم پروری و توطئه خواهی

 

بي‌نظير بوتو نخست وزير سابق پاكستان كه اميدوار بود در انتخابات ماه جنوري دوباره به قدرت برسد، در انفجاري كه در اجتماع انتخاباتي در شهر راولپندي رخ داد، به ضرب مرمي و در پي آن حمله عمليات انتحاري جان باخت. بر اثر اين انفجار بيست نفر ديگر نيز كشته و چهل دو نفر مجروح شدند.
پاكستان كه شصت سال از عمر استقلالش مي‌گذرد در پي اين حادثه تروريستي دچار بحراني جدي شده است.
در پي ترور بي‌نظير بوتو، پرويز مشرف با حالتي افسرده بر صفحه تلويزيون ظاهر شد در نطقي تلويزيوني ترور بوتو را اقدامي تروريستي توصيف كرد و خواستار آرامش در اين كشور شد.
اين ترور همچنين به نگراني‌ها درباره بازگشت پاكستان به وضعيت اضطراري و تعويق انتخابات مجلس در ماه آينده به رغم اعلام محمد سومرو، نخست وزير موقت، مبني بر برگزاري انتخابات در زمان مقرر، دامن زد. نواز شريف، نخست وزير سابق پاكستان و رهبر اصلي مخالفان در پاكستان اظهار داشت كه ترور خانم بوتو تراژدي‌اي براي ملت پاكستان است و اين كشور را با وضعيتي بسيار جدي مواجه كرده است.
وي افزود: «ترور بي‌نظير بوتو اثبات مي‌كند - پرويز مشرف، رئيس جمهور قصد برگزاري انتخابات عادلانه را در ماه آينده ندارد.» شريف گفت: «ما معتقديم كه مشرف قصد ندارد انتخابات آزاد و عادلانه برگزار كند و عمليات تروريستي دليلي بر اين مدعاست.»  شريف همچنين كناره‌گيري مشرف از رياست جمهوري پاكستان و لغو انتخابات مجلس را خواستار شده است. به دنبال عمليات تروريستي در پاكستان كه منجر به مرگ بوتو شد، مسئولان بلندپايه اين كشور پس از تشكيل جلسه فوق‌العاده در شهرهاي مختلف اين كشور حالت آماده‌‌باش اعلام كردند. در پي اين ترور اوضاع عمومي شهرهاي پاكستان وخيم شد و موجي از خشونت و نآرامي‌ها سراسر اين كشور به ويژه در ايالت سند را فرا گرفت. طرفداران بوتو پس از شنيدن خبر كشته شدن وي،‌ به خيابان‌هاي پاكستان ريخته‌ و با شكستن شيشه‌ها و آتش زدن موتر‌ها بر ضد مشرف شعار سردادند.
گزارش‌ها نيز حاكي است، پس از ترور بي‌نظير بوتو و در پي خشونت‌هاي اخيرصدها نفر در اين كشور كشته شده‌اند.  در حالي كه سخنگوي سازمان القاعده در پاكستان در بيانيه‌اي هر گونه دخالت اين سازمان تروريستي در اين ترور را رد كرده ولي برخي از گروه‌ها و جريان‌هاي سياسي پاكستان دولت اين كشور را مسوول و يا لااقل به سهل انگاري در حفاظت از جان بوتو متهم مي‌كنند.
از سويي ديگر دولت پاكستان با رد اين اتهامات اعلام كرد كه از همه توان خود براي تامين امنيت بوتو استفاده كرده است. حميد نواز، وزير داخله پاكستان اعلام كرد نشانه‌هايي از دست داشتن شبكه‌هاي تروريستي القاعده و طالبان در ترور بي‌نظير بوتو، نخست وزير سابق، وجود دارد. اين در حالي است كه حسان بخاري عضو حزب مردم پاكستان پرويز مشرف و دولت اين كشور را به دليل برقرار نكردن تدابير امنيتي لازم، مسوول ترور بي‌نظير بوتو، رهبر حزب مردم دانست و گفت: رئيس جمهوري پاكستان آگاه بود كه بي‌نظير بوتو در معرض خطر قرار دارد به طوري كه مشاور امنيتي بوتو در پيام خود به مشرف از وي خواست تا امنيت را براي رئيس حزب مردم فراهم كند اما مشرف به اين درخواست پاسخ نداد و دولت وي نيز هيچگونه اقداماتي در جهت افزايش تدابير امنيتي صورت نداد. همزمان با تشديد خشونت‌ها و درگيري‌ها در پاكستان، صدها هزار نفر در مراسم خاكسپاري وي شركت كردند. پيكر بوتو در كنار مزار پدرش ذوالفقار بوتو در زادگاهش در سند واقع در جنوب اين كشور به خاك سپرده شد. پدر بي‌نظير بوتو در اوايل دهه هفتاد ميلادي نخست وزير پاكستان بود.
آصف علي زرداري، شوهر بوتو، تابوت همسرش را با پرچم سه رنگ حزب مردم پاكستان از آمبولانس تا مسير هفت كيلومتري آرامگاه خانوادگي وي در ايالت جنوبي سند همراهي كرد.
رهبران جهان در پي انتشار خبر ترور بوتو پاكستان را به ادامه روند دموكراسي در بحبوحه نگراني‌ها از وقوع بي‌ثباتي فرا خواندند.  بوتو پنجاه وچهار ساله پس از تحمل هشت سال تبعيد هجده اكتبر به وطن بازگشت تا در آينده سياسي پاكستان مشاركت داشته باشد اما ورود بوتو به پاكستان با انفجاري خونين همراه بود كه طي آن صدوسي وپنج  نفر كشته و بيش از سه صد نفر مجروح شدند.  رهبر حزب مردم در تاريخ بيست ويک جنوري ۱۹۵۳ در كراچي در يك خانواده با نفوذ و زمين‌دار متولد شد. بوتو دوره ابتدايي و ثانوي را در كراچي و راولپندي گذارند و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۱۹۷۳ وارد پوهنتون هاروارد آمريكا شد. وي از سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۶ در پوهنتون آكسفورد انگليس در رشته‌هاي قانون، فلسفه، سياست و اقتصاد تحصيل كرد. يكسال پس از فارغ‌التحصلي از پوهنتون آكسفورد به كشور بازگشت و به حزب مردم پاكستان پيوست. بوتو در هجده دسامبر ۱۹۸۷ با آصف علي زرداري يكي از سرمايه‌داران بزرگ پاكستان ازدواج كرد كه حاصل آن يك پسر و دو دختر است. وي اولين زن مسلمان پاكستان بود كه در سي وپنج سالگي هدايت كشورش را بر عهده گرفت. بوتو دو بار طي سال‌هاي ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ و ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ به نخست وزيري پاكستان رسيد ولي وي به اتهام فساد مالي ازمقامش بركنار شد.  اين در حالي است كه بوتو اين اتهامات را توطئه عليه خود دانسته است. بدنبال اين اتهامات بوتو از كشورش خارج شد و به مدت هشت سال در تبعيدي خود خواسته در دبي و لندن به فعاليت‌هاي خود ادامه داد.  بعد از بركناري بي‌نظير بوتو، حزب مسلم ليگ (شاخه نواز) در انتخابات عمومي صاحب اكثريت شد و در نتيجه نواز شريف براي تصدي پست نخست وزيري انتخاب شد.  از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ بي‌نظير بوتو با رهبري حزب مردم به فعاليت سياسي خود ادامه داد تا اينكه پرويز مشرف در كودتاي نظامي، نواز شريف را بركنار و شرايط كشور را به بر اساس قانون اساسي فوق‌العاده اعلام كرد. نواز شريف بعد از كودتاي نظامي مشرف به عربستان سعودي تبعيد شد.
بوتو در اواخر دوره رياست جمهوري مشرف به مذاكره پنهاني با مشرف روي آورد و اين مذاكرات در ابوظبي ادامه يافت تا جايي كه اين مذاكرات از چشم رسانه‌ها نيز دور نماند. پس از افشاي اين مذاكرات بي‌نظيربوتو در چهارده دسامبر ۲۰۰۷ تصميم خود براي بازگشت به كشور را اعلام كرد. اعلام فرمان آشتي ملي از سوي پرويز مشرف در پنج اكتبر زمينه حضور دوباره حزب مردم در صحنه سياسي پاكستان را فراهم كند.

 بوتو پس از سه ماه بازگشت به وطن خود هنگام خروج از تجمع انتخاباتي هوادارانش در راولپندي به قتل رسيد. چرا و چگونه این ترور انجام شد و پیام آن چیست؟ شاید یافتن پاسخ برای این پرسش ها مشکل تر از خود حادثه باشد، چرا که ترور سیاسی نه تنها در منطقه، بلکه فراسوی منطقه ما بارها روی داده است. از ترور مهاتما گاندی رهبر جنبش استقلال هندوستان، تا ترور خانم گاندی و پسرش – دو نخست وزیر هندوستان- و از ترور جان اف کندی رئیس جمهور وقت امریکا تا ترور انورالسادات رئیس جمهور مصر و...

نه خانم بی نظیر بوتو چهره ای انقلابی و یا سیاستمداری برجسته درجهان بود و نه انگیزه ها و دلائل این نوع ترورها پوشیده است. ترور بی نظیر بوتو نیز علی القاعده باید زمینه ساز و بهانه ساز تحولات بزرگتری در منطقه باشد. به همین دلیل است که پیامدهای این ترور، می تواند مهم تر از خود ترور باشد. در این ترور، انگشت اتهام بصورت بسیار طبیعی متوجه گروهبندی القاعده و طالبان مستقر در پاکستان است که رهبران آنها به چاه های نفت عربستان سعودی نقب زده اند و رهبر معنوی آنها اسامه بن لادن نه تنها از ثروتمندان عربستان است، بلکه از سیاستمداران وابسته به محافل مافیائی جهان است. پایگاه ایدئولوژیکی آنها وهابیت است و عربستان سعودی چک سفید و امضاء شده ایست که حامی آنهاست.

خانم بوتو، که شاید در فضائی متفاوت با فضای سیاسی کنونی منطقه می توانست در پاکستان نقشی مثبت ایفاء کند، با ارزیابی نادرست از شرایط منطقه و کشورش به پاکستان بازگشت. او بازگشت به این امید که زمان تقسیم قدرت فرا رسیده و او خواهد توانست رهبری بخشی از حاکمیت را بدست گیرد. درحالیکه حاکمیت و نظام حاکم در پاکستان در اندیشه تقسیم قدرت با آن نیروئی است که بدون قرار گرفتن در حاکمیت نیز اکنون قدرت خویش را به رخ می کشد. این نیرو، مسلمان های بغایت مرتجعی هستند که القاعده آنها را رهبری می کند و سیم مافیائی که رهبری این سازمان را دراختیار دارد، روی سیم جهانگشائی های امریکا و چالش میان قدرت های بزرگ اروپائی و امریکا برای تقسیم مجدد منافع خویش در منطقه است. آنها می دانند که حادثه بزرگ هنوز در راه است و هدایت کنندگان این حادثه به مسلمان های جان برکف وهابی برای برافروختن جنگ سنی و شیعه در منطقه نیازمند است. پاکستان اتمی، درکنار اردوي پرقدرت این کشور و در پناه حمایت همه جانبه امریکا، نیازمند آن نیروی انتحاری است که بتوان آن را قربانی جنگ مذهبی در منطقه کرد. مشرف و حتی اگر جانشینی هم برای وی پیدا شود، در صورت ادامه شرایط کنونی برای تقسیم قدرت، نیروی صاحب قدرت و مورد نیاز برای رویدادهای آینده را در آغوش می کشد. این همان نکته ای بود که خانم بوتو نتوانست آن را درک کند و در محاسبات سیاسی خود بگنجاند و جان خود را نیز در راه این اشتباه محاسبه از دست داد.

هیچ سرباز و افسردر اردوي  پاکستان نیست که با عمل انتحاری دست به ترور بزند، اینگونه ترورها نیازمند باورهای مذهبی است و از همینجا نقش القاعده مشخص می شود. اما، اینکه آنها بدون همآهنگی جهانی و حتی همآهنگی با مشرف و یا اطمینان از تائید ضمنی این ترور توسط اردوي پاکستان دست به این ترور زده باشند یک تصور است. ..در مورد دست‌های پشت پرده این سوءقصد خونین در بین اظهارات دولتمردان و رسانه‌ها دو نظر مختلف حاکم است. پولیس ایالتی ایالات متحده آمریکا FBI اعلام داشت که سازمان القاعده مسئولیت این سوءقصد را بعهده گرفته است. منبع اصلی این تئوری مصاحبه یک سخنگوی تا آن لحظه ناشناخته «القاعده» با یک سرويس کوچک خبری ایتالیائی بنام Andirons international است که خیلی مشکوک بنظر می‌رسد. موضوع دوم احتمالاً به حقیقت نزدیک تر است. بنا بر این نظر سوءقصد توسط محافل امنیتی پاکستان که به «مشرف» بسیار نزدیک  می‌باشد، برنامه‌ریزی شده است.

 این تئوری توسط رئیس اسبق سازمان امنیت این کشور «حمید گل» که از نحوه انجام این سوءقصد تعجب کرده مطرح می‌گردد: « چگونه ممکن بود که از بین دیوار زنجیره‌ای افراد پولیس عبور کرد؟ من بسیار متعجبم.» در واقع بسیار سخت می‌توان تصور کرد که در محل اجتماع، در وسط شهر نظامی راولپندی که پر از نیروی ارنظامي ، استخباراتي و پولیس است، یک فرد مسلح بتواند خود را به خانم بوتو نزدیک کند، بدون آنکه کسی بوی کمک کرده باشد. توضیحات مسئولین دولتی پاکستان به این شکل که شخصی بطور انفرادی  ابتدا خانم بوتو را با گلوله زخمی کرده و سپس بمبی را منفجر ساخته است، توسط خبرگزاریها رد شد: بنا به اخبار خبرگزاریها بمبی که در فاصله پنجاه متری موتر بوتو منفجر گردید بربدن ضارب آویخته نبود.«مشرف» متهم می‌شود که پس از سوءقصدی که روز نوزده اکتبر به خانم بوتو صورت گرفت، دستور انجام اقدامات لازمه امنیتی را صادر نکرده. گویا پس از نوزده  اکتبر خانم بوتو نوشته بود که اگر مجدداً اتفاقی صورت گیرد «من مشرف را مسئول می‌دانم» . اما این اعلام گناه را نیز باید مورد بررسی قرار داد. گویا این نقل قول از یک پست الکترونیکی برداشته شده که خانم بوتو اواخر اکتبر به شخصی بنام «مارک زیگل» نوشته که گویا «دوست» و «سخنگوی» وی در ایالات متحده آمریکا است. این خبر اکنون توسط چهره شاخص CNN «ولف بلیتزر» انتشار یافته که مدتها برای «کمیته روابط اجتماعی آمریکا ـ اسرائیل» کار می‌کرد که مهمترین سازمان جنگ طلبان نئومحافظه‌کار است.
علاوه برآن گویا مشرف چندین هفته پیش نوعی تقسیم قدرت را به بوتو پیشنهاد کرده بود: در صورت پیروزی بوتو در انتخابات، وی نخست‌وزیر گردد ولی «مشرف» رئیس جمهور باقی بماند.

ولی بی‌اعتبار کردن مشرف به اتهام قتل، برای برخی محافل مشخص در ایالات متحده آمریکا بسیار مطلوب است. گرچه که این مستبد خود پسند پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ یک همپیمان قابل اعتماد غرب بود ولی از وقتیکه وی در کتاب بیوگرافی خود در سال ۲۰۰۶ افشا کرد که اگر پاکستان حاضر نباشد گردن به خواستهای آنها بنهد، ایالات متحده آمریکا « با بمب (پاکستان را) به عصر حجر»  سوق خواهد داد، بورس سهام وی در واشنگتن بشدت سقوط کرد. «باراک اوباما» کاندید دمکراتها برای ریاست جمهوری و «فردریک کاگان» طراح نئومحافظه‌کاران بطور علنی خواستار دخالت اردوي آمریکا برای پایان بخشیدن به «هرج و مرج» در پاکستان شده‌اند. این هرج و مرج هم‌اکنون آغاز شده است!

فراموش نکنیم: « ایمن الظواهری»، شخصی که از طرف FBI  بعنوان مسئول قتل خانم بینظیر بوتو  اعلام گردیده، شخصی است که گویا از مدتها برای سازمانهای جاسوسی ایالات متحده آمریکا اشتغال دارد. نیویارک تایمز در جنوري ۲۰۰۷ نوشت: کوشش نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۵ برای دستگیری وی در افغانستان «توسط وزیر دفاع وقت «دونالد رامسفلد» در آخرین لحظات موقوف شد.»

حتى كسانى از ما كه به شدت سياست ها و كار هاى بى نظير بوتو را - هم زمانى كه در قدرت بود و هم در روزهاى اخير- مورد انتقاد قرار مى دادند از مرگ او بهت زده و خشمگين شده اند. نارضايتى از وضع موجود و هراس از آينده بر كشور سايه افكنده است. همزيستى غريب خشونت و هرج و مرج، شرايط ويژه اى را در راولپندى به وجود آورده است. در گذشته با بروز هرج و مرج قانون حكومت نظامى براى حفظ نظم به كار گرفته مى شد و براى چند سال هم اين امر ميسر بود ولى ديگر بدين گونه نيست. اين روزها حضور حداكثرى نظاميان در صحنه نابسامانى و افزايش بى قانونى را سبب مى شود. پيش از ماجراى ترور بوتو تصميمات اشتباه زيادى گرفته شد. اخراج عالى ترين مقام قضايى و ۸ قاضى ديگر ديوان عالى كشور - به خاطر كوشش آنها در محدودكردن سرويسهاي هاى اطلاعاتى و پاسخگو كردن پوليس در مقابل قانون- چه توجيهى مى توانست داشته باشد.  پس از ترور بوتو ضعف نظام قضايى و امنيتى به وضوح نمايان است. جانشينان آن قضات بركنار شده براى هركارى فاقد جرأت و جسارت لازم هستند، چه رسد به بررسى شايسته خلافكارى هاى سازمان ها و يا كشف آنچه كه در پشت قتل با دقت سازمان داده شده يك رهبر سياسى وجود دارد.
پاكستان امروز چگونه مى تواند صحنه كشت و كشتارى اينگونه نوميد كننده باشد فرض بر اين است كه قاتلان، متعصبان مذهبى بوده اند، كه البته ممكن است درست باشد ولى آيا آنها به اراده خود عمل مى كنند بى نظير بوتو بر اساس گفته كسانى كه به او نزديك بودند در نظر داشت انتخابات را چنان كه مخدوش باشد تحريم كند و با اين كه جرأت ذاتى فراوانى داشت و مرعوب دشمنان داخلى خود نمى شد، جسارت سياسى ايستادن در مقابل آمريكا را نداشت.  او سخنرانى انتخاباتى خود را در لياقت باغ Liaquat Bagh انجام داد، مكانى همگانى كه نام نخستين نخست وزير پاكستان لياقت على خان را كه در توطئه اى در سال۱۹۵۳ كشته شد، دارد. آن روز قاتل لياقت على خان با نام سعيد اكبر بلافاصله و درجا، به فرمان افسر پوليسى كه در توطئه دست داشت، كشته شد. كمى دور از اين محل، يك ساختمان مستعمراتى قرار داشته است كه ميهن پرستان در آن زندانى مى شدند. نام آن زندان راولپندى بود.

همينجا بود كه پدر بى نظير، ذوالفقار على بوتو در اپريل ۱۹۷۹ به دار آويخته شد. حكومت نظامى آن روز پاكستان كه قتل اين رهبر سياسى را قانونى جلوه داد، محل اين تراژدى را تخريب كرد. قتل ذوالفقار على بوتو مناسبات حزب مردم پاكستان و اردو را براى هميشه مسموم كرد. پس از اين ماجرا فعالان حزب بويژه در ايالت سند، وحشيانه شكنجه، تحقير و گاهى ناپديد يا كشته شدند.  نخبگان پاكستان با تلاطم و آشوب هاى ريشه دار مردم كشورشان دست به گريبان هستند، اين نابسامانى ها نتيجه حكومت ممتد نظامى و اتحادهاى ناموجه با قدرت هاى جهانى است و به نظر مى رسد گزينه اى عملى براى برون رفت از اين وضع نداشته باشند. اكثريت قاطع مردم سياست خارجى دولت و ائتلاف هاى آن با طرف هاى غربى را تأييد نمى كنند و از نبود يك سياست داخلى مگر براى ثروت اندوزى نخبگان بى عاطفه و آزمند و ايجاد اردوي بيش از حد وسعت يافته ناراضى هستند. مردم تماشاگر كشتار سياستمداران خود هستند بدون اين كه چاره اى داشته باشند.
 به اين صورت آن پرسش هاى اذيت كننده بار ديگر گريبان مشرف را در چنگ گرفته است كه او صلاحيت مبارزه با عوامل نا امنى را ندارد. مشرف حتى در خارج از مرزهاى پاكستان با انتقادهاى كوبنده اى روبه رو شده و جهانيان مى پرسند، چرا مشرف نتوانست افراطيون كشور خود را تحت كنترول درآورد؟
جنرال پرويز مشرف وضعيت فوق العاده اعلام کرده و قانون اساسی را یه حالت تعليق درآورده است. اين گام همراه با برکناری کامل قضات  محاکم عالی، ساکت کردن رسانه ها و بازداشت صدها فعال احزاب سياسی، حقوقدانان و ديگرانی که مخالف وضعيت فوق العاده هستند، تقريباً به حکومت نظامی انجاميده است.
 مشرف با زير پاگذاشتن تضمين های قبلی خود، مانع احيای کامل دموکراسی در پاکستان شده است. مشرف در دورۀ اخير خود را در محاصره ديده و حمايت از او بسرعت کاهش يافته است. مشرف از طريق پارلمان فدرال و مجالس ايالتی که دوره آنها تقريباً تمام شده بود خود را انتخاب کرد.

قرار بود انتخابات جديد در جنوري ۲۰۰۸ برگزار شود که نشد. اعتبار مشرف در ميان مردم پاکستان در پايين ترين سطح خود است، زيرا عموماً او دست نشانده ايالات متحده محسوب می شود. بوش مشرف را در «جنگ با ترور» بخدمت گرفت. ايالات متحده از سال ۲۰۰۱ برای جنگ با عناصر طالبان و القاعده ده ميليارد دالر به پاکستان کمک کرده است. اما موازی با اوضاع در افغانستان که شاهد ظهور دوباره نيروهای طالبان است، منطقه مرزی پاکستان (ايالت مرزی شمال-جنوب و وزيرستان) به مراکز فعاليت های افراطی طالبان مبدل شده است. تازه ترين درگيری ها با نيروهای بنيادگرا در اصوات و وزيرستان است. اين درگيری ها نقاط ضعف اردوي پاکستان را علنی کرده است.
از زمان برکناری قاضی القضات ، طيف کامل احزاب سياسی آپوزيسيون عليه حکومت اقتدارگرايانه مشرف تظاهرات کرده اند. ايالات متحده در پس حرکاتی قرار داشت که می خواست بين مشرف و بن نظير بوتو رهبر حزب مردم پاکستان تفاهم ايجاد کند. اين مذاکرات توانستند به اعتبار بوتو در شرايطی که افکار عمومی عليه رژيم مشرف است لطمه وارد کنند. بمب گذاريهای دهشتناک عليه کاروان استقبال کنندگان از بوتو که منجر به کشته شدن بيش از ۱۳۰ نفر شد، پرمخاطره بودن وضعيت را برجسته کرد.
رياکاری دولت بوش که در شيپور هدف استقرار دموکراسی در سرتاسر جهان می دمد، يکبار ديگر، در اين رويدادها در پاکستان بر ملا شد. در هر کجا که منافع ايالات متحده مطرح باشد، ترديدی در حمايت از ديکتاتور ها بخود راه نمی دهد. صحبت از تحريم فقط برای آن کشورهايی است که به خط نمی شوند. کاندوليزا رايس و بوش نارضايتی خود را از گام های «فرا-قانونی» مشرف ابراز کرده اند. رايس حتا گفت که «ايالات متحده هرگز تمام شرط بندی های خود را روی مشرف قرار نداده است». خود اين نشان می دهد که ايالات متحده ممکن است مشرف را فداکردنی بداند. اما ايالات متحده گزينه ديگری بغير از ادامه حمايت از جنرال ندارد. هدف کنونی ايالات متحده اين است که مشرف را به يک رييس جمهور «غير- نظامی» مبدل کند و مطمئن شود که انتخابات پارلمانی طبق دلخواه برگزار خواهد شد. اما نامعلوم های بسياری در اين شرايط وجود دارد. هم متحد محبوب ايالات متحده و هم «جنگ با ترور» با دشواری های جدی روبرو شده است.
راه حل در نوعی «تغيير رژيم» آرايشی از طرف ايالات متحده قرار ندارد. مردم پاکستان بايد بتوانند حرف خود را بزنند. از اينرو، وضعيت فوق العاده بايد خاتمه يابد، حقوق دموکراتيک و آزاديهای مدنی بطور کامل اعاده گرديده و انتخابات آزاد و منصفانه برگزار شود. رييس جمهور بايد تنها از طرف پارلمان و مجالس قانونگذاری ايالتی جديد براساس قانون اساسی انتخاب شود.برای تمام کشوها و خلق های جنوب آسيا درس مهمی در اين رخداد در پاکستان وجود دارد. با تبديل شدن به ابزاری از استراتژی ژئو-پوليتيک امپرياليسم ايالات متحده نمی توان دموکراسی و حاکميت ملی را تأمين کرد.

تروريزم و بازی های سياسی

افغانستان كشوري كوهستاني است كه به علت موقعيت جغرافيايي در گذر زمان همواره مورد نظر دولت‌هاي قدرتمند و استعماري عصر خود بوده است . در اين رابطه مي‌توان به دو جنگ انگليس در قرن نوزدهم و شكست اين كشور در برابر افغان ها، جنگ ده ساله در قرن بيستم‌از سوي روس‌ها كه سرانجام با شكست افغانستان را ترك كردند، اشاره نمود.  در قرن بيستم و يكم هم اين كشور گذشته از موقعيت سياسي از لحاظ اقتصادي با داشتن منابع عظيم نفت ،گاز،ذغال سنگ ، مس، اورانيوم، آب و نيز نقش آن در اتصال آسياي ميانه به جنوب آسيااز طمع دولت‌هاي قدرتمند دور نماند.  چنين ويژگي باعث شد تا اين كشور در اوايل قرن بيست و يكم هم بيش از گذشته مورد توجه آمريكايي‌ها قرار گيرد.

 آمريكا به بهانه مبارزه با تروريسم، تامين صلح ،امنيت و بازسازي در اصل براي يافتن پايگاهي در منطقه، اواخر سال ‪ ۲۰۰۱ميلادي با سرنگوني حكومت پنج ساله طالبان در كابل، وارد افغانستان شده است.  ساكنان اين سرزمين كه از سه دهه جنگ ، ويراني و مهاجرت خسته شده بودند در آن زمان به شعار غرب ، افغانستان را نمونه مي‌سازيم،   به عنوان يك باور به آن اعتقاد پيدا كردند.  شش سال از طرح اين شعار مي‌گذرد، افغان‌ها در اين مدت نه تنها شاهد دستاورد گسترده امنيتي، صلح و بازسازي نبودند، بلكه نابساماني اجتماعي ، اقتصادي و بيكاري شرايط زندگي را براي آنان بيش از گذشته، مشكل تر كرد.

 اين عوامل باعث افزايش نارضايتي و بي‌اعتمادي مردم نسبت به حكومت شد، و پس از گذشت شش سال آنچه امروز در افغانستان در حال گسترش است شكاف گسترده طبقاتي مي‌باشد كه جامعه با آن رو به رو است.  كمك‌هاي آمريكا، جامعه جهاني و انتخاب تجارت آزاد باعث پيدايش يك گروه مرفه خاص در جامعه سنتي و عقب افتاده افغانستان شد و از عوامل افزايش فاصله طبقاتي گرديد.  

هفته‌نامه اقتدار ملي چاپ كابل در شماره ‪ ۲۲۷خود در مطلبي با عنوان افغانستان، ايران دوم آمريكا نخواهد شد، نسبت به افزايش فاصله طبقاتي در جامعه افغان‌ها هشدار داده است . اين هفته نامه با اشاره به اصول شش ماده‌اي انقلاب سفيد محمدرضا پهلوي شاه مخلوع ايران نوشته است: انقلاب سفيد شاه نتوانست فاصله ميان دارا و ندار را كم كند و مردم دست به قيام زدند و حكومت شاه را سرنگون كردند.  به نوشته اقتدار ملي، فاصله طبقاتي در افغانستان رو به افزايش است، اما نمي دانيم، چه زماني كارد به استخوان ملت خواهد رسيد كه طبقه حاكم كه توجهي به مردم عادي ندارد را از ميان برخواهد داشت.  اين رسانه ترويج بي‌توجهي به خواسته مردم، رييسان كم سواد و حريص، فساد اداري، ديوان سالاري و دوري از مردم، زندگي تجملاتي، اسراف سرمايه ملي و انتقال پول به بانك‌هاي خارجي به عنوان نشانه‌هايي ياد كرد كه حكومت قبل از انقلاب اسلامي ايران در سال ‪ ۱۳۵۷را در اذهان افغان‌ها زنده مي‌كند.

اين نشريه هشدار داد: اگر باز هم، دولت مورد حمايت آمريكا در افغانستان همانند ايران مورد غضب مردم قرار گرفت، ديگر هيچ نيرويي قادر به كنترول اوضاع نخواهد بود. پس از سقوط حكومت طالبان با ورود نيروهاي خارجي، افغان‌ها به حاكميت وقت بسيار اميد بسته بودند، هر چند تبليغات رسانه‌اي غرب در اين رابطه نقش اساسي داشت. آمريكا بر اثر تبليغات رسانه‌اي قدرت شكست ناپذير معرفي شد واز رسانه‌ها كمال بهره برداري را هم كرد. اين كشور با استفاده از رسانه‌ها ذهنيت براي افغان‌ها ايجاد كرد كه هيچ حركت و فعاليتي از كنترول آمريكا خارج نيست. آمريكا در آغاز حمله اعلام كردكه هر شي به اندازه سه اينچ را بر روي خاك افغانستان،مي تواند مشاهده كند و با استفاده از تبليغات رسانه‌اي و تكنيك پيشرفته نظامي كه در اختيار داشت، روحيه افغان‌ها و طالبان را تحت تاثير قرار داد. افزايش فقر ناشي از گسترش فاصله طبقاتي ، فساد اداري ،نرخ بالاي بيكاري در ميان جوانان، نارضايتي عمومي از دولت، نابودي زيرساخت‌ها و ناتواني دولت در تامين امنيت دست به دست هم داده تا زمينه جذب جوانان در صفوف طالبان بيش از گذشته فراهم شود.

ميليون افغان در مناطق دور دست كشور در معرض خطر فقر و گرسنگي قرار دارند، به علت فقر نوجوانان كمتر از ‪ ۱۵سال در برخي مهمانخانه‌هاي خارجي كار مي‌كنند كه اين افراد با سرشت پاك در معرض انواع ناهنجاري‌ها قرار دارند.  وجود اين مهمان خانه‌ها به عنوان يك معلول اجتماعي در شهر كابل در حال افزايش است هر چند وقت پوليس با حمله به اين مراكز تعدادي زنان خارجي را كه در زمينه فساد اخلاقي فعاليت دارند، بازداشت و از كشور اخراج مي‌كند. سرخوردگي اجتماعي مردم، عدم اعتماد و نارضايتي مردم از دولت در حال افزايش است و اين امر به تقويت فعاليت طالبان در جامعه كمك مي‌كند.

كشتار غيرنظاميان ،ناتواني دولت در اين زمينه و پرداخت غرامت بسيار كم به خانواده‌هاي متضرر در حملات هوايي به مبلغ ‪ ۲۰۰تا ‪ ۴۰۰دالر از سوي نيروهاي خارجي ، قدرت گرفتن افراد زورمند دوران گذشته همگي مويد اين ادعا است.  اين در حاليست فرهنگ افغانها بر زندگي ساده تكيه دارد، آنهابه فرهنگ خود بسيار پاي بند و استوار هستند كه با سقوط طالبان اين عوامل در حال تغيير است. درافغانستان هر كس توانست اسلام تندرو را مطرح كند فردي با شخصيت و مورد تكريم جامعه است كه طالبان چنين بودند، بر عكس به افراد دمكرات ، ليبرال و روشنفكر چندان اهميت نمي‌دهند. ناكامي آمريكا در عراق كمك بزرگي به طالبان افغانستان كرد كه اين گروه توجه به حملات انتحاري را، بيش از گذشته در دستور كار خود قرار داد.

 اين گروه مانند تروريست‌ها در عراق به توليد و كاربرد بمب‌هاي دست ساز قوي روي آورد و به آموزش شيوه‌هاي نوين جنگ نامنظم در مقابل نيروهاي دولتي و خارجي در افغانستان پرداخته است.  با استفاده از موترهاي بمب‌گذاري شده و انجام حملات انتحاري به افزايش رعب و وحشت در ميان نيروهاي دولتي و خارجي مي‌پردازد.  در چنين شرايطي طالبان با استفاده از تدبير زور و خشونت مردم روستاها را در جنوب ،جنوب غرب و شرق مجبور به عدم همكاري با نيروهاي خارجي مي‌كند كه در اجراي اين سياست تا حدودي هم موفق عمل كرده است.  با اجراي چنين شيوه‌اي، برخي مردم با ادامه همكاري با نيروهاي خارجي منازل خود را به حوزه شهري كه طالبان نفوذ كمتري دارد، منتقل كردند.

طالبان در چارچوب چنين سياستي با كساني كه با دولت و نيروهاي خارجي همكاري كنند، آنان را تهديد به عدم همكاري ، ربودن و قتل مي‌كنند.  در حال حاضر به نظر اين گروه هر مامور غير طالب بايد كشته شود و واجب القتل نيز است.  به گزارش رسانه‌ها در نيمه نخست سال ‪ ۲۰۰۷ميلادي، طالبان ‪ ۴۳افغان را ربودند كه ‪ ۲۱نفر را كشتند و از سرنوشت بقيه اطلاعي در دست نيست.  شرايط در مناطق تحت حاكميت طالبان بگونه‌اي است كه طالب بودن و مخالفت بادولت افتخار است و طرفداري و همكاري با حكومت ،مايه شرمساري و ننگ است. به گفته برخي آگاهان مسايل سياسي با توجه به شرايط اجتماعي اين كشور، اگر غرب و افغانستان نتوانند به صورت دايمي و يا حتي موقت طالبان را از صحنه سياسي حذف كنند، اين گروه به راحتي و با سرعت ،مسير بازگشت به قدرت را در اين كشور طي خواهد كرد.  

در چنين اوضاعي با توجه به حضور ‪ ۴۰هزار نيروي خارجي و عدم تحقق وعده تامين امنيت ، كمك به صلح و بازسازي ، افزايش ناهنجاري ها، فساد اداري ، بي اعتمادي و نارضايتي عمومي موجب افزايش فعاليت مخالفان دولت شده است.  مخالفان دولت به دو دسته مسلح و غيرمسلح تقسيم مي‌شوند كه افراد مسلح شامل طالبان، شبكه القاعده و حزب اسلامي گلبدين حكمتيار است.

 حداقل مي‌توان گفت كه دو گروه اخير با درنظرداشت شرايط سياسي جامعه كمتر به فعاليت‌هاي تروريستي در شش ماهه اول سال ‪ ۲۰۰۷ميلادي متوسل شدند.  طبق برخي گزارش ها،اين دو گروه در انتظار دستاوردهاي جرگه امن منطقه‌اي (نشست سران اقوام) كه با شركت ‪ ۷۰۰نفر از نمايندگان افغانستان و پاكستان در كابل برگزار ‌شد، بودند.  همچنين گفته مي‌شود اين دو گروه مسلح مخالف دولت در حال سازماندهي افراد براي فعاليت تروريستي در آينده هستند.  در اين ميان طالبان در سالجاري ميلادي بر شدت حملات انتحاري، حمله به مواضع و پايگاه نيروهاي دولتي و خارجي و گروگان‌گيري افزوده است. اعضاي اين گروه سياست گروگان‌گيري اتباع خارجي را افزايش داد، دو آلماني و پنج افغان را در ميدان وردك و ‪ ۲۳تبعه كورياي جنوبي را در قره باغ و ‪ ۲۱افغان را هم در جاغوري ولايت غزني ربودند.

 دراين ميان منصور دادالله فرمانده نظامي طالبان از گروگان- گيري به عنوان يك سياست موفق براي آزادي افراد گروه از زندان دولت ياد مي‌كند.  اين در حاليست كه دولت افغانستان تجربه تلخي از آزادي پنج طالب در قبال آزادي دانيله مسترو جاكومو خبرنگار ‪  ۵۲ساله ايتاليايي كه در ولايت هلمند درجنوب كشور همراه با  اجمل نقشبندي خبرنگار محلي ربوده شد، دارد.

 خودداري دولت در آزادي افراد مورد نظر طالبان باعث شد تا نقشبندي توسط طالبان سر بريده شود.  پس از آنكه دولت پنج عضو طالبان را آزاد كرد، مورد انتقاد قرار گرفت و چنين معامله‌اي با ايتاليا باعث شد تا دولت اين اقدام را اولين و آخرين عمل در رابطه با گروگان‌گيري اعلام كند.

تاكيد دولت بر پايبندي به سياست مزبور باعث وقفه در آزادي ‪ ۲۳شهروند كورياي جنوبي ربوده شده گرديد، طالبان در قبال عدم آزادي ‪ ۲۳طالب از سوي دولت ، دو گروگان را با ضرب گلوله كشت. اتخاذ چنين سياستي و عدم معامله دولت با طالبان باعث شد تا كورياي جنوبي براي رهايي شهروندانش ، هياتي را براي ملاقات با كرزي اعزام كند. در حاليكه اين مذاكرات بدون نتيجه مشخص پايان يافت، سخنگوي دولت اعلام كرد كه گروگانگيري عملي غير اسلامي و انساني است و دولت از هيچ تلاشي براي رهايي اين افراد خودداري نخواهد كرد.  وي با بيان اينكه شورشيان با اين اقدام مي‌خواهند افغانستان را بي‌ثبات نشان دهند، تاكيد كرد هر چند حيات انسان‌ها مهم است اما دولت با طالبان معامله‌اي نخواهد كرد.

اعلام چنين موضعي از سوي دولت باعث شد تا كورياي جنوبي هياتي را براي يافتن راه حلي در بحران پيش آمده، راهي آمريكا و پاكستان كند.  از سوي ديگر نمايندگي هيات سياسي سئول در كابل به تلاش‌ها براي آزادي اين افراد ادامه داد و هياتي را براي گفت و گو با طالبان رهسپار ولايت غزني كرد.  ارتباط هيات با آدم ربايان از طريق تلفون از سوي ريش سفيدان محلي انجام شد كه اين كار نتيجه‌اي نداد.

پس از چند روز تماس هيات اعزامي دولت و كورياي جنوبي در ولايت غزني با طالبان سرانجام  وحيدالله مجددي رييس هيات اعزامي دولت براي مذاكره با طالبان به علت عدم همكاري دولت و مشكلات امنيتي و اصرار طرفين بر اجراي خواسته‌هاي خود استعفا كرد. به گفته مجددي، مسوولان محلي و دولت قادر به تامين امنيت وي در مذاكره با طالبان براي آزادي شهروندان كورياي جنوبي نبودند.

در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد با چراغ سبز دولت و يا آمريكا طرح مذاكره مستقيم كورياي جنوبي براي گفت و گو با طالبان مطرح شد.  مسوولان محلي غزني اعلام كردند آماده برقراري چنين ارتباطي هستند تا با انتخاب محل معين، مذاكره طالبان باكانگ سونگ زو سفير كورياي جنوبي آغاز شود.

 طالبان اعلام كرد، حاضر نيست در محلي كه خارجي‌ها حضور دارند، با كورياي جنوبي مذاكره كند و اين كشور هم مذاكراه با طالبان را در خارج مطرح كرد. شوراي رهبري طالبان براي پايان دادن به اين مساله سه نفر را تعيين كرد تا در قالب كميته‌اي در اين مورد تصميم‌گيري كنند. مخالفان دولت افغانستان دولتمردان سياسي سابق، گروهها و احزاب كه در دايره قدرت نيستند، در نشست‌ها و در نشريه‌هاي خود عملكرد دولت را مورد نقد و بررسي قرار دادند.  پس از آنكه حكومت طالبان در سال ‪۲۰۰۱ميلادي سقوط كرد اين‌گروه حالت دفاعي در پيش گرفته و در جست وجوي پناهگاه بود، اغلب به پاكستان رفتند، كشوري كه پس از تاسيس آن در سال ‪ ۱۹۴۷ميلادي با افغانستان داراي اختلاف مرزي بود. تعدادي رهسپار كشورهاي عربي و شمار كمي هم ادامه حضور در كشور را بر مهاجرت ترجيح دادند.  طالبان هيچگاه آنچه را كه امروز شاهد آن هستند انتظار نداشتند و آنان خود را شكست خورده احساس مي‌كردند. اين گروه دو سال بعد از شكست، سازماندهي و طراحي عمليات را در پاكستان شروع كرد.  سوال اين است چرا در شرايط كنوني در كشوري كه اغلب زيرساخت‌هاي آن طي سه دهه جنگ ويران و نابود شد، طالبان در حال قدرت گرفتن هستند.

 يکي ازتحليلگران پاکستاني مينويسد: جاي شكي نيست كه طالبان در جنوب و جنوب شرق افغانستان و آن سوي خط مرزي ديورند به علت وابستگي قومي، زباني و فرهنگي از پايگاه قوي اجتماعي برخوردار هستند.  پس از سقوط طالبان به هنگام تشكيل دولت جديد، پشتون‌ها در حاشيه قرار گرفتند و به آنان و طالبان به يك ديد نگاه شد.  پشتون‌ها اميد زيادي به دولت داشتند وقتي كه با بي‌مهري حكومت و مجامع خارجي رو به رو شدند، دوباره به طالبان روي خوش نشان دادند.  

آنان به طالبان به عنوان يگانه منجي و مدافع حقوق خود نگاه مي‌كنند كه حقوق از دست رفته شان را از راه اعمال فشار و زور بدست خواهند آورد. مردم بر اين باور است كه طالبان با حمايت قوي پاکستان وقبايل دوطرف مرز بار ديگر در حال قدرت گرفتن است. فشارهاي قومي، بازداشت و زنداني شدن پس از سقوط حكومت طالبان باعث شد تا آنان دست به مقاومت بزنند . وكيل احمد متوكل وزير خارجه وقت حكومت طالبان به رسانه‌ها گفته بود طالبان پس از سقوط دو راه بيشتر در پيش روي نداشتند،يا بايد كشته مي‌شدند يا به زندان منتقل مي‌شدند و راه سومي نمانده بود.  به گفته وي به اين علت اين طالبان دست به سلاح برد و مقاومت مسلحانه را انتخاب كرد و ادامه داد.  آگاهان مسايل سياسي معتقدند عامل اصلي پرورش و قدرت گرفتن طالبان ، پاكستان است كه بدون حمايت اين كشور، طالبان قادر نبودند كه بار ديگر قدرت پيدا كنند و وارد صحنه شوند. به اعتقاد افغان ها، پاكستان اطلاعات گسترده‌اي با كمك كارشناسان خود از جغرافيه، فرهنگ، اقوام، اقتصاد ، تجارت ، حساسيت‌هاي قومي و نيرومندي اقوام در افغانستان دارد.

با توجه به داده‌هاي اطلاعاتي فراوان كه اين كشور از اوضاع داخلي همسايه خود در اختيار دارد،سرمايه‌گذاري كلاني در مسايل افغانستان كرده است.  برخي گروه‌ها در پاكستان با داشتن ارتباط قوي با طالبان و تمايل اين گروه براي رسيدن به اريكه قدرت باعث شد تا آنها به منافع دراز مدت خود در افغانستان بينديشند. در سال‌هاي اول تمام تحليلگران بر اين باور بودند كه برنامه پاكستان در رابطه با طالبان ناكام است اما به تازگي اغلب آنان نظريات و تحليل‌هاي خود را پس مي‌گيرند.  آنان قبول دارند كه سرمايه‌گذاري پاكستان در آن شرايط دشوار، امروز دستاورد خاص خود را مي‌دهد.  امروز پاكستان در رابطه با بنياد گرايي با غرب معامله مي‌كنند و غرب بر اين باور است كه همكاري و عدم همكاري آن كشور در رابطه با بنياد گرايي براي آنان مهم و سرنوشت ساز است. در اين رابطه مي‌توان به اعزام هيات كورياي جنوبي براي رهايي ‪ ۲۱تبعه خود به اسلام‌آباد اشاره كرد كه براي رفع اين مشكل از پاكستان خواهان كمك شد كه نشانگر نفوذ و ارتباط پاكستان با طالبان است.

طالبان دوباره نگاه جهانى را به سوى خويش جلب كرده اند آن هم با ۳ روش: گروگان گيرى دسته جمعى، عمليات هاى انتحارى و سوم به كار گرفتن ابزار صوتي و تصويري كه بيانيه ها يا به اصطلاح صداى آنها را انعكاس مى دهد. تاكنون درباره ۲ حربه طالبان يعنى گروگان گيرى و شگرد سرباز گيرى آنان براى عمليات انتحارى فراوان گفته شده است لذا در اين بخش به موضوعى تازه يعنى بخش رسانه اى طالبان مى پردازيم. اما براى اين نظاميان تفنگ به دست در ايام جنگ، رسانه حكم نيروى جاده صاف كن را دارد.

 به همين دليل آنها وقتى طرح بازگشت دوباره به صحنه افغانستان را ريختند همزمان مراودات رسانه اى خويش را نيز گسترش دادند. درهمين راستا شورشيان طالب با يك اقدام غيرمترقبه به راه اندازى دوباره «راديو معروف خود با نام صداى شريعت» پرداختند. نام اين راديو براى افغانها ناآشنا نيست. زيرا در خلال ۶ سال حاكميت طالبان، تنها رسانه اى بود كه در مناطق تحت تصرف اين گروه فعاليت داشت.

به اعتقاد كارشناسان يكى از اسباب و عواملى كه به بازگشت دوباره اين گروه كمك كرد همانا ابزارهاى رسانه اى بودند. شبكه فعاليت رسانه اى طالبان بويژه درجايى كه به تلويزيون هايى مانند الجزيره والعربيه ارتباط پيدا مى كند به راز و رمز آميخته است. اين دو رسانه عربى نقش سخاوتمندانه اى در زنده نگه داشتن صداى طالبان داشته اند اما علاوه بر پشتيبانى اين رسانه هاى عربى، طالبان از رسانه هاى محلى نيز براى رخنه در ميان افغان ها فراوان بهره جسته اند. چنان كه پس از فروپاشى نظام طالبانى در افغانستان نيز، بارها صداى اين راديو در ولايات  مختلف كشور شنيده مى شد.
به نظر مى آيد توجه ويژه طالبان به عنصر رسانه بخشى از ميراث و تعليمات سران القاعده به اين گروه است. تحت اين تعليمات طالبان با وجود نگاه ستيزه جويانه اى كه به همه پديده هاى جهان مدرن دارند و بسيارى از دستاوردهاى تكنولوژى را آلات شيطانى مى دانند اما در بهره گيرى از لوازم ارتباطى و رسانه اى دستى گشاده دارند كه سخنگويان طالبان، بارها بر گسترش راديو صداى شريعت تأكيد ورزيده اند و حتى به ايجاد ايستگاه هاى تازه راديويى در ۱۹ اپريل ۲۰۰۵ (۳۰ حمل ۱۳۸۴) در نزديكى پايگاه سابق خود در جنوب افغانستان ( قندهار)، مبادرت كرده بودند. در يك تقسيم كار نانوشته طالبان اعلام مواضع سياسى و بين المللى خود را به رسانه هاى پرنفوذ عربى مانند الجزيره و العربيه سپرده اند و از راديو و رسانه هاى محلى اغلب براى ترويج عقايد خويش و يا جذب نيروهاى تازه بهره مى گيرند. طبق اظهارات سخنگويان طالبان راديو صداى شريعت محتواى برنامه هاى آن را آهنگ هاى طالبى (ترانه هاى بدون موسيقى)، قرآن و اخبار مربوط به طالبان تشكيل مى دهد. دولت كرزى فعاليت هاى رسانه اى از جمله راه اندازى راديو را براى اين گروه ممنوع كرده است. زيرا آنان قانون اساسى افغانستان را نپذيرفته اند و ضد حاكميت ملى اين كشور مى باشند.
اين نكته جالب توجه است كه در جامعه افغانستان با وجود مشكلات ناشى از جنگ فعاليت رسانه اى هميشه رونق داشته و اين كشور از نوعى تنوع در امور رسانه اى برخوردار بوده است. به همين سابقه كرزى و حكومتگران جديد دائم از آزادى فعاليت رسانه اى دفاع كرده و خود را حامى حقوق رسانه ها و آزادى اهل قلم خواندند راديو صداى شريعت در حالى پخش برنامه را آغاز مى كند كه بيش از ۵۰۰ رسانه چاپى، ۵۵ راديوى محلى، ۱۸ ايستگاه تلويزيونى - كه در حال حاضر ۷ ايستگاه آن آغاز به فعاليت نموده اند - ، بيش از ۱۰۰ مركز توليد فيلم و ۱۵۰ مطبعه خصوصى و شخصى از «وزارت اطلاعات و فرهنگ » جواز فعاليت اخذ نموده اند. اما همواره اين نگرانى وجود داشته كه از اين فضاى باز تندروها و بويژه طالبان براى نشر عقايد خطرناك خويش بهره گيرند.
در همين راستا طرفهاى بين المللى نيز هنگام تشكيل نظام حكومتى جديد طالبان سرمايه قابل اعتنايى را به گسترش رسانه ها اختصاص داده اند با اين اميد كه ازاين رهگذر راه ترويج افراط گرايى را سد كنند به نحوى كه خانم «اليزابيت روسيت» به نمايندگى از كميسيون اروپا در كنفرانسى براى رشد رسانه ها مى گويد: «كميسيون اروپا از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ (۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵)، مبلغ ۱۰ ميليون يورو به رشد رسانه ها در افغانستان اختصاص داده است.» و هدف عمده كميسيون را خانم روسيت چنين بازگو مى كند: «افغان ها مى توانند از اين طريق - رشد رسانه ها - تصوير واقعى از جامعه خود ارائه كنند.
در تكميل اين حركت ها پارلمان افغانستان در قانون جديد رسانه هاى همگانى، براى فعاليت هاى رسانه اى ۳ خط سرخ را مشخص نموده است:
- رسانه ها مطابق قانون اساسى، خلاف اسلام چيزى ننويسند و نگويند.
- رسانه ها نبايد به فرد، ملت، قوم و يا حزبى مشخص توهين كنند.
- رسانه ها نبايد به تخريب نظام دموكراتيك موجود كمر همت ببندند.
بنابراين با توجه به قالب هاى انتخاب شده براى فعاليت هاى رسانه اى در افغانستان، طالبان حق راه اندازى راديو و فعاليت هاى رسانه اى را ندارند. زيرا قانون اساسى را نپذيرفته اند و ضد حاكميت ملى اين كشور مى باشند. با اين حال آنها نيز درست همانند راديو هاى تجارتى ايجاد شده در افغانستان، روى موج اف ام فعاليت خويش را آغاز نموده و صداى راديويشان در ولايات «پكتيا»، «پكتيكا»، «خوست» و بخش هايى از « غزنى» قابل دريافت است. به گفته مردم محلى، اين راديو هر شب يك و نيم ساعت برنامه پخش مى كنند. شورشيان طالبان از قوانين خاص خويش در زمينه اداره امور رسانه اى تبعيت مى كنند. آنها با رسانه هاى افغانستان خشونت بار ترين رفتارها را داشته اند و پس از قدرت گرفتن علاوه بر ممنوع كردن فعاليت رسانه اى به قلع و قمع فعالان اين عرصه پرداختند.

در همين راستا با به دست گرفتن حاكميت در افغانستان در سال ۱۹۹۶ ، نام راديو افغانستان را به راديو صداى شريعت تغيير دادند. آنها پخش و نشر برنامه هاى موسيقى و گويندگان زن را قدغن كردند و در بيشتر موارد به نشر خبرهاى شكست رقيبان و مدح و فرامين رسمى ملا محمد عمر (رهبر طالبان) پرداختند. با اوج گرفتن عمليات جنگى طالبان آهنگ حركت رسانه هاى آنها نيز تغيير كرده است به نحوى كه در مرحله جديد برنامه هاى رسانه اين گروه سمت و سوى ضد آمريكايى پيداكرده است. در همين راستا از سخنگويان طالبان بارها اين گفته ها پخش مى شود كه طالبان براى مقابله با آنچه موضع «آمريكايى گراى» رسانه هاى جهانى مى باشد، اقدام به ايجاد اين راديو نموده اند. صداى طالبان مارش نظامى به همراه فرامين جهاد اين گروه عليه آمريكايى ها و غرب پخش مى كند. راديو صداى شريعت وسيله و ابزار اصلى طالبان براى جذب جوانان و نوجوانان ناراضى و فقير افغانستان و پاكستان براى جنگ هاى انتحارى تبديل شده است.

 براساس گفته ناظران شيوخ و بزرگان مدارسى كه طالبان از آن برخاسته اند دائم براى طلاب خويش برنامه هاى اين راديو را پخش مى كنند. در اين برنامه علاوه بر دعوت افغان ها به شورش عليه دولت كرزى، جوانان پاكستانى نيز به انتقام سركوب مسجد لال به مقابله با مشرف تشويق مى شوند.

همچنان طالبان بيش از هميشه به قندهار ، شهرى كه آن را مقر خويش مى دانند، نزديك شده است. ازدحام و بيروبار روزهاى حكومت طالبان دوباره به جاده جلال آباد - كابل بازگشته است تا حدى كه مى توان صداى ضرب اهنگ جنگ را در قلب ناآرام كابل شنيد. در ششمين بهار خونين كابل ، جنگ افغانستان نخستين قربانيانش را از كابينه كرزى گرفت.

دو يار رئيس جمهورى (وزراى خارجه و مهاجرت) به ظاهر گرفتار خشم منتقدان پارلمان نشين كرزى شدند و بهانه حذف آنها مشكل مهاجران بود. اما واقعيت اين است كه اسپنتا و اكبرقربانى بن بست در جنگ و ناكامى نيروهاى بين المللى شدند. پيام كسانى كه تصميم به تنبيه سياسى دولت كرزى گرفتند، بسيار واضح بود: صبر افغان ها از اين همه سردرگمى و آشفتگى لبريز شده است. شايد كرزى نخستين نفرى باشد كه مفهوم عدم رأى اعتماد پارلمان را مى داند كه او در برابر متحدان ديروز و رقيبان امروزش هزينه شكست ناتو را پرداخته است. شعله هاى جنگ جنوب و شرق هم اينك مناسبات سياسى را در كابل به هم ريخته است و هنوز روشن نيست كه پايان كشمكش كه اكنون در صف دولتمردان كابل بروز كرده به كجا خواهدانجاميد. شايد نكته پرمعنا ، سكوت ناتو و نيروهاى ائتلاف دراين وادى باشد كه هنوز هيچ قدمى را براى تنبيه فرماندهان مقصرش در جنگ و تصحيح روند اوضاع در افغانستان برنداشته است.

بهار خونين افغانستان و تلفات اخير نيروهاى خارجى ،بيش ازهرچيز، تحقق نظريه اى بود كه تحليل گران سياسى با صدايى رسا آن را پيشتر اعلام كرده بودند.شايد مسأله اصلى جنگ لجام گسيخته افغانستان آن باشد كه چرا فرماندهى جنگ اين اندازه بى اعتنا به توصيه حتى كارشناسان خودشان پيش مى تازد و به چه دليل آنها ۴۰ هزار سرباز از چندين مليت را در بيابان ها ومناطق سخت اين چنين بدون استراتژى به عمليات هاى اغلب ناكام مى كشانند؟ اينجاست كه بايد براى جناب فرمانده جونز (مسئول نخست نيروهاى ائتلاف درافغانستان) يك بار درس هاى تاريخ پرنكته اين سرزمين را بازگو كرد. كه ممكن است قواى مشترك ۵۰ هزار نفرى آمريكا و ناتو قادر به انجام مأموريت استقرارثبات نشوند به نظرمى آيد جنرال هايى كه با كشتن هرفرمانده طالبان يا بمباران يك مقرآنان دائم از نزديكى پيروزى سخن مى رانند واين جمله را در رسانه هاى غرب برجسته مى كنند كه اين جنگ را در چند سال كوتاه خواهند كرد، بايد درتاريخ و گذشته ها غوركنند.  به تازگى يك كارشناس امورافغانستان گفت كه پشت كردن فرماندهان مغرور به تاريخ و واقعيت ها، سرگذشت مشهور «سنته يان» را به ياد مى آورد.او گوشزد كرد: «كسانى كه از مطالعه تاريخ سر باز زده اند، آن را تكرار كنند، محكوم به مجازات اند.»

درتازه ترين اتفاق مهم چندين نظامى كانادايى در نزديكى ميوند به قتل رسيدند كه افكارعمومى اين كشورراتكان داد تاحدى كه آنها را به خيابان هاكشاندوبراى بازگرداندن نظاميانشان دست به تظاهرات زدند. اين كارشناس به شبيه سازى دوران جنگ افغان ها با بريتانيا با جنگ اخيرپرداخته و حادثه معروف ميوند را كه دست برقضا اين بارنيز قتلگاه سربازان خارجى شده است ياد آورى مى كند. شايد «ميوند» نامى باشد كه براى بيشتر غربيان مفهومى را ارائه نكند، ولى همين جابود كه ۲۷ جولاى ۱۸۸۰ در نتيجه جنگ دوم افغان و انگليس، بريتانيا يكى از شكست هاى بزرگ تاريخ استعمارى خود را در ميوند متحمل شد. دو سال قبل از آن استعمار بريتانيا براى بار دوم به افغانستان تجاوز كرده بود و بدين سان استعمار بريتانيا شاهان يا عروسك هاى دست نشانده خود را در كابل و قندهار بر تخت نشانده بود. ولى آن روزهاايوب خان از شاهزادگان پيشين، لشكر ۱۲ هزار نفرى پشتون ها را تدارك ديد و آنها را در برابر پيشروى قواى متجاوز انگليس كشانيد، در برابر همان قواى تجاوزگر كه به قول لندن وظيفه اش آزادى قبايل و آوردن روشنى تمدن مسيحى به اين سامان عنوان شده بود. چنان كه ۶سال پيش با تجاوز تازه در افغانستان اين شعار «آوردن دموكراسى و پيشرفت» درمحافل آمريكايى برزبان ها افتاد.  زد و خورد هاى شديد، جنگجويان سر سخت ، قواى سازمان يافته بريتانيا متشكل از قواى سلطنتى، قواى پياده به اضافه نيروهاى گاردى مغرور گرينادايى و سپاهيان هندى را در همان ميوند تارو مار كردند و سرلشكر قوا «سر آرتور كانون دويل» ناگزيرشد ميدان را به يك دكتر نظامى بريتانيا مثل «دكتر واتسن» شرلوك هولمز واگذاركند. اين پيروزى افغان ها را در برابر استعمار انگليس به اين دليل بايدبه ياد آورد كه جنگ امروز افغانستان ضرورت مرورتاريخ را پيش كشيده است.

روزنخست يعنى فرداى ۱۱ سپتامبرتهاجم اخير در افغانستان براى مردم آمريكا جنگ ضد تروريسم و تلاش براى استقرار دموكراسى در افغانستان عنوان شد و بعدبا تبليغاتى وسيع اين جنگ با نام «باز سازى ملى» و دفاع از حقوق مردان وزنان افغانستان معرفى شد. اما آنچه امروز در واقع ما در جنگ افغانستان مى بينيم، جنگى است بى ضابطه كه همه موازين حتى امضا شده از سوى دولت هاى غربى را زيرپا نهاده است بگذريم از اين كه سخن كسانى كه با نگاه استراتژيك استقرار آمريكا دراين خطه رابا افق دستيابى و اداره راه استراتژيك « پايپ لاين» نفت و گاز آسياى ميانه از راه افغانستان ارزيابى مى كنند.

اكنون سؤال همه اين است كه هزينه روزانه دو ميليارد دالر جامعه بين المللى دركجا وچگونه صرف مى شود .از شايعات و ديگر سخن هاى ويرانگر، يكى همين است كه حامد كرزى تنها اداره پايتخت را در دست دارد، بقيه بخش هاى كشور در دست جنگ سالارانى قرار دارد كه سرگرم حكومت رانى و اداره ولايت خويش هستند هم تجارت مواد مخدر مى كنند هم اين كه با نيروهاى مقابل ناتو دادوستد سياسى دارند. محترمانه ترين سخنى كه يك فعال سياسى امروزبرزبان مى راند اين است كه آمريكا قواى سى چهل هزار نفرى اش را به خاطراين درافغانستان تقويت مى كند كه شكست دوم را پس از باخت عراق به سادگى نمى تواند متحمل شود. پس نبايد تعجب كردكه اين روزها دركابل ديگركسى نطق هاى پرشوربوش ياچنى را گوش نمى كند كه دائم مى گويند آمريكا و ناتو در افغانستان بر ضد تروريسم مى جنگند و مدام خواهان جلب حمايت مردم افغانستان هستند. نمى توان مبارزه اى كه بر ضد آمريكايى ها شروع شده را به حساب طالبان نهاد.غرور و اميد افغان ها ازتاجيك ها تا پشتون هاجريحه دارشده است به اين جمعيت ناراضى ميليون ها تن ديگر را در آن سوى سرحد تحت اداره پاكستان اضافه كنيد كه از ابتدا نسبت به بقاى نظامى آمريكا دراين نقطه شبهه داشتند، طالبان نيز ازهمين موج نفرت تغذيه مى كند ،ونتيجه نهايى آن مى شود كه در حقيقت يك اتحاد ميان قبايل شكل مى گيرد كه افزون برنيروهاى ملاعمر،گروه ملى گرايان و برخى از مجاهدان قبايل سال هاى هشتاد دربرابر شوروى درآن حضوردارند .
جنگ نيروهاى ائتلاف اكنون ودراين مرحله با معضلى به نام تصميم هاومحاسبات اشتباه آميزروبروست.ريشه اين اشتباه ها نيز به آنجا برمى گردد كه فرماندهان صحنه گزارش هاى نادرست به سياستمداران مى دهند يعنى همان فاجعه اى كه نومحافظه كاران درعراق برسربوش آوردند. بر پايه گفته هاى ناظران سال گذشته سران ناتو بارها تحت تأثيراين گزارش هاى نادرست به تصميم هاى غيرواقعى دست زدند.درست درروزهايى كه بخش هايى از افغانستان مورد اشغال طالبان قرارگرفته بوداما درگزارش فرماندهى نيروهاى ائتلاف به ناتو چنين ادعا شد كه طالبان به طور كامل مهارشده است وبقاياى آنها نيز به زودى پاك سازى خواهندشد.
معلوم نيست كه شفر يا خانم مركل چرا گزارش مربوط به بازگشت اوضاع سياسى افغانستان را براحتى كنار نهادند. در جريان همين روزها مركزنظرخواهى خود اروپابرآورد تكان دهنده اى حاوى نظرات ۱۷ هزار نفرازافغان ها داشت كه حكايت ازآن مى كرددرنواحى شرق و جنوب جو ضد آمريكايى وضد غربى حالت خشونت بار دارد ومردم خسته اين مناطق تصميم به مقابله مسلحانه گرفته اند.

بازدرهمين گزارش تأكيد شده بودكه برخى از افرادبومى حاضرشده اندبراى تغيير اين وضع آشفته از طالبان پشتيبانى كنند. شايد اگر اين دست گزارش ها به درستى دراجلاس ويژه اروپا يا نشست هاى اضطرارى ناتو طرح مى شد به اين سادگى اين باور درذهن افغان هانمى نشست كه دولت و نيروهاى بين المللى قادر به شكست دادن طالبان نيستند. امروز كمترگروه سياسى هست كه به نتيجه مشابهى نرسيده باشد كه قواى ناتو در افغانستان رو به شكست است و ناگزيرخواهند شد كه همانند روس ها يا بريتانيايى ها از آنجا خارج شوند. همين يك فقره تصور درذهن مردم عادى يا نخبگان كافى است كه جبهه ناراضيان ازطالبان تا مجاهدين راه خود را جدا كنند و جبهه سياسى يا نظامى جديد بگشايند.
اكنون موقع آن است كه تصميم گيران ناتو وآمريكا به جاى رفتن به كاخ مشرف ويا دفتركرزى سرى به مناطق قبايلى جنوب بزنند وبه سرود هاى حماسى كسانى گوش سپارند كه هر روزكاروانى تازه از بريدگان افغان يا طلاب پاكستان را با عنوان جنگ مقدس راهى خط مقدم عمليات انتحارى مى كنند،يا دست كم مصاحبه هاى رهبران اين طوايف مسلح درمرزهاى افغانستان با جرايد راديكال پاكستان رابخوانند كه تيتريكسان آن ها اين است كه آمريكا و متحدانش با جنبش قبايل روبه رو هستند وبزودى در برابر بزرگترين مردم قبايلى دنيا تن به شكست خواهند داد. حال اگر دراين فضاى متشنج فرماندهان ناتو دستورفيربه مردم عادى كه از نبود امنيت به فغان واعتراض رومى آورند بزنند تصوركنيد چه مستمسكى به دست اين ايدئولوگ هاى جنگ مقدس مى افتد. حتى خودكرزى نيزاين هشداررابه شركاى غربى داده است كه اگرآنها دامنه اين رويارويى خونين را به ميان غيرنظاميان بكشندو روستا ها و شهرها رادرتيررس بمباران قراردهند با پديده هايى از نوع مقاومت مردمى روبه رو خواهند شد يعنى دقيقاً چيزى كه اتحاد جماهير شوروى سابق با آن رو به رو شد.

اوليويه روا از پيوند هاى شبكه سلفى ها با طالبان مى گويد:

اوليويه روا از جمله پژوهشگرانى است كه مدتى طولانى را به مطالعه و تحقيق پيرامون ساختار فرهنگ وسياست افغانستان گذرانده است.اين مطالعه ميدانى او، موجب آشنايى اش با زوايايى مهم از رفتار سياسى و اجتماعى افغان ها شده است، يعنى همان چيزى كه كمبود اصلى در نگاه اغلب كارشناسان افغانستان محسوب مى شود. روا تز دكتراى خود را نيز به «جامعه در افغانستان معاصر» اختصاص داده است. او در عين حال كه كرسى ثابتى در جمع شرق شناسان دارد و به دليل تحصيل و مطالعه در زمينه فلسفه و زبان هاى شرقى استاد مدرسه مطالعات عالى زبانهاى شرقى است اما بيش از همه نظراتش به عنوان يكى از كارشناسان خبره افغانستان مورد توجه است.اوليويه روا متولد ۱۹۴۹ لاروشل فرانسه است؛ در سال ،۱۹۸۸ به عنوان مشاور UNOCA (دفتر هماهنگى هاى افغانستان سازمان ملل متحد) انتخاب شد.
اوليويه روا پس از پيدايى طالبان و برآمدن القاعده بخشى از مطالعات خود را به تحليل ريشه هاى قومى و قبيله اى اين گروه اختصاص داد اگر چه نظرات وآراى او در زمينه سلفى گرى و ظرفيت نوگرايى اين جريان با نقدهاى جدى نخبگان افغان روبه رو شد.از جمله آثار او كه به دري نيز برگردانده شده عبارتنداز : افغانستان؛ اسلام و نوگرايى سياسى - اسلام در آسياى جنوبى؛ ديدگاه منطقه اى - [دوران] ترميدور ايران و بالاخره ؛ افغانستان، جنگ دهقانان خرده پا. چنان كه از عناوين كتاب هايش نيز پيداست ،افزون بر مسائل اجتماعى - قومى افغانستان بخش ديگر مطالعات روا را حوزه هايى چون اسلام سياسى، خاور ميانه و آسياى مركزى دربرمى گيرد.در همين راستا او مقالات بسيارى نوشته.
بتازگى اوليويه روا بخش جديدى از يافته هاى خود در باب گذشته طالبان و القاعده انتشار داد. نظرات او كه در بحبوحه درگيرى اردو هاى اروپايى و شركاى آمريكا با طالبان، در مطبوعات فرانسوى وافغانى به چاپ رسيد حاوى نكاتى تازه از پشت پرده قدرت يابى طالبان و القاعده است ، بويژه آنكه روا برخلاف بسيارى از كارشناسان به جاى پرداختن به مسائل كلى شبكه سلفيون تندرو اين بار شرح حال سياسى دو ليدر اين گروه ها يعنى ملاعمر و بن لادن و نيز اغماض ها وارفاق هاى سياسى آمريكا در باره اين دو تن را بازگو كرده است .
) از جمله نكات مبهم درسابقه دو نيروى افراطى افغانستان يعنى طالبان و القاعده نحوه پيوند رهبران آنهاست، چگونه اسامه بن لادن با ملا عمر آشنا شد؟(
بن لادن در سال ،۱۹۹۶ از سودان به افغانستان آمد.او سودان را همراه با خانواده اش، توسط دو هواپيماى شركت هوايى آريانا، كه كرايه گرفته بود، ترك نموده و در شهر جلال آباد كه زير فرمان حاجى قدير، برادر عبدالحق قرار داشت، فرود آمد.عبدالحق بعداً توسط طالبان اعدام گرديد. اشتباه آمريكا در رابطه با بن لادن اين بوده است كه آنها هيچ گاه نخواستند براى از ميان بردن بن لادن عمليات مستقيم انجام دهند.

چنان كه مقام هاى آمريكايى هيچ گاه تقاضاى دستگيرى و تسليم بن لادن را از سودان نكردند، در حالى كه سودان آن روز آماده چنين اقدامى بود. حتى خرطوم مى خواست تا اسامه را تسليم سعودى ها نمايد، در حالى كه سعودى ها فريبكارى مى كردند. بنابراين بن لادن در فضايى فارغ از تهديد يا تعقيب آمريكا يا عربستان راه شمال آفريقا به سوى افغانستان را طى كرد وبه راحتى نيروهايش را براى ايجاد جبهه تازه در افغانستان گسيل ساخت. مسأله ديگر نقش استخبارات نظامى پاكستان (آى.اس.آى) در تسهيل حضور بن لادن در افغانستان است. زمانى كه طالبان جلال آباد را اشغال نمودند، بن لادن به وساطت آى.اس.آى به ملا عمر، رهبر طالبان معرفى گرديد . تا پايان دهه۸۰ ميان ملاعمر و بن لادن تماس و ارتباط چندانى وجود نداشته است زيرا آنها در دو قلمرو متفاوت عليه ارتش سرخ فعاليت داشتند.بنابراين اين نكته تاريخى است كه بن لادن كه در سال ۱۹۸۷ در پكتيا مى جنگيد، طالبان را، كه از قندهار بودند، نمى شناخت.
چه عواملى در ابتدا طالبان را به بن لادن ودر واقع گروه القاعده پيوند داد و آيا آنها از آغاز داراى منافع مشترك بودند يا آنكه شرايط واوضاع آن روز جبهه هاى جنگ با روس ها موجب همكارى اين دو شد؟
هردو عامل در پيوند آنها نقش داشتند. ملاعمر و طالبان ايدئولوژى ستيز با اديان و مذاهب ديگر را از سران القاعده به ارث بردند. به اين ترتيب است كه مى بينيد اقداماتى مانند اعمال ستيزه جويانه عليه نهادها يا نمايندگان ملل و مذاهب ديگر در ايام حكومت طالبان شدت مى گيرد و با تصميم مشترك القاعده و طالبان، اين گروه به انهدام تنديس هاى بودا در باميان، تبعيض عليه هندوان و بيرون راندن ناظران سازمان هاى غير دولتى از كشور و... مبادرت مى كند. ملا عمر شعارهاى بن لادن عليه يهوديان و مسيحيان را به عاريت گرفت. تا آن زمان طالبان، به اين شدت عليه ديگر اديان از خود خشونت نشان نمى داد.

همه تلاش طالبان دراين مرحله صرف تحكيم قدرت در افغانستان است.آنها در آغاز فقط مى خواستند انرژى شان صرف تصرف كشور شود. همچنان تفاوت هاى شخصيتى هم ميان رهبران دو گروه وجود داشت.
اين تفاوت قبل از همه از خاستگاه آنان ناشى مى شد. ملاعمر به ظاهر يك سالك دهاتى است. رهبر طالبان به مردى از برتون شباهت داشت كه شبى عيساى مسيح در برابرش ظاهر گرديد.اين درحالى است كه بن لادن يك اشرافزاده است. او مالك كارخانه تروريستى است.البته درباره قرابت هاى فاميلى آنها نيز حرف هاى زيادى به ميان مى آيد، اما دراين باره كسى چيز دقيقى عرضه نكرده است،روابط فاميلى ( شايع بود كه بن لادن يكى از دخترانش را به عقد ملا عمر درآورده است) مى تواند معلول ارتباطات آنها باشد نه علت آن.
به هر حال اين كه طالبان  مهاجر افغان كه بعداً نام جنبش طالبان را بر خود نهادند چگونه با مهاجران تندروى عرب كه به سوداى شركت در جنگ عليه روس ها راهى پاكستان و افغانستان شدند، پيوند مى خورند، پرسشى مهم است.«طالبان» شايد تنها حركت ايدئولوژيك بودند، كه جاه طلبى آنها موجب شد آرزوى آنها براى كشور افغانستان پاى تروريسم بين المللى قربانى شود.

طالبان ابتدا در آستين خود طرح بازسازى افغانستان را بر اساس شريعت اسلامى و ساختارهاى قبيله اى داشتند، اما ملا عمر آن طرح را قربانى ايدئولوژى موهوم القاعده به نام همبستگى پان اسلامى نمود.اين يك حادثه استثنايى بود زيرا تا به حال نمونه اى از اين دست حركت ها كه يك جريان به راحتى حاضر شود حاكميت بريك كشور را پاى يك هدف غير واقعى بين المللى از دست بدهد، چندان به چشم نمى خورد. يعنى ديده نشده كه حاكمان بر سر قدرت، به نام همبستگى بين المللى، دست به خودكشى و پايان رژيم خود بزنند.
نكته مبهم ديگر در شناسنامه حركت هاى افراطى كه در اين دو دهه در نواحى مرزى پاكستان وافغانستان شكل مى گيرند، پديده عرب هاى افغان است. بويژه اين كه تا پيش از اين درميان مسلمانان اين نقطه آسيا رد پايى از عرب ها به چشم نمى خورد، به راستى اعراب افغان كه هسته اصلى القاعده را شكل مى دهند چگونه در اين ۲ سرزمين اسلامى نفوذ مى گسترند؟
عرب هايى كه در هنگام جنگ در برابر اتحاد شوروى به افغانستان آمده بودند همه «سلفى» بودند.آنها به اعتبار همين تبار سلفى گرى خود را تابعان اسلام واقعى مى خواندند. سلفى ها با همين تز درميان طوايف واقوام مسلمان افغانستان و پاكستان رخنه كردند كه حاوى نسخه اسلام واقعى هستند. من آنها( اعراب افغان يا القاعده امروز) را در سال هاى ۱۹۸۷ ـ ۱۹۸۵ ديده بودم. القائات ايدئولوژيك آنها در جذب جوانان افغان نيز برايم آشناست. به طور مثال آنها ابتدا از ترويج وتبليغ سلوك عبادى خويش شروع كردند، يعنى همه رسوم ومناسك سلفى ها را جايگزين باورهاى مذهبى مردم بومى منطقه كردند.

به خاطر دارم كه آنها دائم به آداب مذهبى مسلمانان افغانستان خرده مى گرفتند وبا اين ادعا كه اين اعمال دينى آنها با نسخه اصلى اسلام انطباق ندارد احكام و موازين سلفى را آرام آرام مى قبولاندند. در مواردى آنها به مجاهدان افغان مى گفتند: «شما افغان ها مسلمين بدى هستيد. شما، طورى كه لازم است، عبادت نمى كنيد». تبليغات مذهبى آنان از پشتوانه كمك مالى درمناطق فقير افغانستان و پاكستان برخوردار بود و خيلى ها را تحت تأثير اين تبليغات قرار مى داد تا جايى كه حتى من در تماس با برخى افغان ها پى مى بردم كه آنان فريفته برخى منش هاى زهد آميز سلفى شده اند.

به اين صورت است كه مى بينيد كه همه باورهاى مذهبى و عقايد مردم محلى كه از گذر ساليان متمادى دراين سرزمين ريشه دوانده است با تبليغات ظريف معلمان وواعظان سلفى از ميان برداشته مى شود.سلفى ها در برهم زدن ساختارفرهنگ دينى منطقه همه چيز را از پيش رو برمى دارند، شايد يكى از عجيب ترين نمونه ها دراين راستا برخورد آنها با آيين هاى مردم منطقه در زمينه احترام به اموات باشد.از گذشته هاى دور در افغانستان قبرها ومزارخويشاوندان مورد احترام و محل زيارت مردم پنداشته مى شد و اما عرب هاى افغان براى تحميل عقيده خويش دراين زمينه تندترين برخورد را با اين باور مسلمانان افغان كردند. آنها گفتند: عبادت قبور عملى اسلامى نيست بنابراين بايد آنها را تخريب كرد.لابد شنيده ايد كه در اين زمينه تنش هاى زيادى ميان مردم و طالبان بوقوع مى پيوست.
آنچه مربوط به قدرتگيرى القاعده تحت امر بن لادن مى شود، ملا عمر ميان سال هاى ۱۹۹۸ـ ۱۹۹۷ فرماندهى عرب ها را به وى واگذار كرد.اعراب افغان سپس خود را از درون جامعه عقب كشيدند، زيرا مناسبات عامه مردم با القاعده به دليل همان عقايد تندشان خوب نبود.از اين پس عرب هاى تحت امر بن لادن در اردوگاه هاى آموزش نظامى متمركز شدند.اين يك اتفاق مهم در سازماندهى جديد افراطيون در مقايسه با اوضاع سالهاى ۱۹۹۶ ـ ۱۹۹۴ بود. تا پيش از اين، بافت تقسيم قدرت ميان گروه ها در افغانستان شباهت به لبنان داشت كه هر عشيره عرب در پشاور و مناطق قبيله اى پاكستان مغازه خود را گشوده بود.اما با واگذارى فرماندهى عرب هاى افغان به بن لادن اين مهاجران تندرو با پيروى از تصميم تازه بن لادن از شهر و بازار ناپديد شده به زندگى نيمه مخفى روى آوردند تا اين كه بار ديگر سرو كله شان در جنگ ها نمايان شد.

آنها در طول جنگ هاى زنجيره اى طالبان براى تصرف افغانستان كه تا به امروز ادامه دارد همانند لژيونها و نيروهاى مزدور در كنار طالبان عليه مخالفان شان مى جنگند اما داراى فرماندهى مستقل هستند.

حتى اگر حوادث عراق ركورد تمام وقايع ترروريستى سده اخير راشكسته باشد اما باز پايتخت و مركز اصلى تروريسم، عراق نيست.اين گفته مكرر مقام هاى بغداد را بايد باور كرد كه پديده ترور آن هم درهيأت ايدئولوژيك آن كه كشتن و كشته شدن را لازم و مباح مى پندارد يك امر وارداتى است.

اما طيف ديگرى از كارشناسان معتقدند كه نبايد از فرصت تازه اى كه مشرف وكرزى براى شروع يك مبارزه مشترك فراهم كرده اند به اين راحتى چشم پوشيد وهمين گام هر چند ابتدايى مى تواند سرآغاز يك تغيير در سياست كشورهمسايه نسبت به طالبان باشد. توصيه اين گروه از كارشناسان اين است كه جرگه امنى كه در افغانستان داير شد و قرار است در پاكستان دنبال شود را به هر حال و با همه ضعف هايش بايد به فال نيك گرفت،زيرا دولتمداران پاكستان بالاخره به هر دليلى كه هست براى نخستين بار به اين مسأله گردن نهاده اند كه با افغانها در زير يك سقف بنشينند. از نگاه اين عده سرنوشت پيمان مهم اخير به تدبير كرزى و اراده متحدانش بستگى دارد و مسائل آينده به افغانستان مربوط مى شود كه بايد در برابر پاكستان خط سياسى اش را روشن سازد. يك دليل ناكارآمدى مبارزه با طالبان اين است كه دولت هاى كابل نتوانسته اند با افسران وسياستمداران كشورهمسايه تعامل مؤثر برقراركنند.

به گمان اينان افغانستان در برابر پاكستان هيچگاه حرف مشخص و صريح نزده است و يكى از دلايلى كه هيچ دولتى تاكنون نتوانسته اين كار را بكند اين بوده كه هر دولتى دركابل خواسته است، دوران مسئوليت خود را بدون درگيرى مستقيم با اين كشورسپرى نمايد، و همين ضعف باعث شده كه پاكستان ضوابط همسايگى را رعايت نكرده و هميشه به مثابه يك همسايه بسيار زورمدار از نقطه هاى ضعف افغانستان سوءاستفاده برده است. لذا اين گروه توصيه مى كنند حال كه باب يك همكارى تاريخى قرار است به دست مشرف وكرزى گشوده شود پس لازم است كابل به چند حركت مهم در شفاف سازى اختلاف ها و حل و فصل آنان دست بزند.
 در گام اول كرزى به كمك پشتيبانان آمريكايى بايد مشرف را به سوى هدايت اردو ونيروى نظامى قدرتمندش به مبارزه اى واقعى با عقبه نيروى طالبان در مرزهاى دوكشور وادار كند.
به باور اينان مشرف پس از غائله مسجد لال آمادگى يك مبارزه تازه با اين جريان ها را پيدا كرده است اما اغلب فشارهاى خود را بر قطع ارتباط گروه هاى سياسى پاكستان و مدارس دينى با طالبان متمركز كرده است در نتيجه حلقه نيرومند ارتباطى طالبان با ارتش وسازمان آى اس آى هنوز دست نخورده باقى مانده است. به عبارتى براى محك زدن اراده رهبران اسلام آباد در اين آزمون سخت يك ملاك بيشتر وجود ندارد وآن اين كه آنها چه ميزان حاضر به تغيير در اتحاد استراتژيك ۲۰ ساله خويش با جريانى شوند كه زمان ضياءالحق به عنوان نيروى حافظ منافع اين كشور درمنطقه شكل گرفت وبعداً در چهره مجاهد وطالبان تجسم يافت.
 مسأله اصلى ، پذيرفتن ريسك يك جنگ مهم وسرنوشت ساز از سوى كرزى ومشرف براى برچيدن بساط نفوذ مافيايى تندروها در مناطق قبيله اى است.

جنگهای جديد و بازی های جديد

 

پس از رويداد ‪ ۱۱سپتامبر ‪ ،۲۰۰۱ايالات متحده آمريكا به بهانه مبارزه با تروريسم به افغانستان كه تحت حاكميت طالبان قرار داشت و پايگاه اصلي گروه القاعده به شمار مي‌رفت، حمله كرد. هر چند اين هجمه منجر به سرنگوني رژيم طالبان و گريز نيروهاي آن به مناطق مرزي پاكستان و افغانستان شد، اما تحولات دوساله اخير حاكي از آن است كه طالبان با تجديدقوا و اتخاذ تاكتيك هاي جديد، دوباره سر برآورده است. به نحوي كه اكنون نيروهاي ناتو ناچار هستند درگير جنگ و گريزهاي روزمره با آنها شوند. در واقع طالبان، با در پيش گرفتن سياست هدف قراردادن نيروهاي امدادي، مسوولان مدارس و همه مقام‌هايي كه با دولت حامد كرزي همكاري مي‌كنند و با بكارگيري تاكتيك عمليات انتحاري، به موفقيتي غيرقابل تصور در جنگ نايل آمده است. مويد اين امر اين است پارلمان افغانستان اعلام كرد: سال گذشته ميلادي ‪ ۵۰درصد يعني بالغ بر ‪۳۰۰هزار نفر بر تعداد كودكاني كه از رفتن به مدرسه بازمانده‌اند افزوده شده است.

هم چنين كرزي ، در مجمع اقتصاد جهاني درداووس سوييس گفت: در صورتي كه با افراط گرايي مقابله نشود كنترل پاكستان و افغانستان بار ديگر در دست گروههاي تروريستي خواهد افتاد و نتيجه بدي در منطقه و جهان خواهد داشت. وي با ابراز نگراني از گسترش فعاليت هاي گروههاي تروريستي گفت: سياست هاي يك جانبه و غلط بعضي كشورها باعث ادامه خشونت در افغانستان شده است. كرزي خواستار توجه بيشتر نيروهاي ناتو در افغانستان شد و در عين حال نگراني خود را از گسترش تروريسم در پاكستان ابراز كرد. اين نگراني‌ها در حالي ابراز مي‌شود كه آمريكا با متحدانش در ناتو در زمينه اعزام نيرو به افغانستان به توافق رسيده است.  در اين زمينه، خبرگزاري آسوشيتدپرس از بروكسل گزارش داد كه همه بيست و شش كشور عضو سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) در افغانستان نيروي نظامي دارند و همه توافق دارند كه اين ماموريت، اولويت نخست آنان است. با اين حال خود داري متحدان اروپايي ناتو از اعزام نيروي بيشتر، نيروهاي نظامي آمريكايي را كه هم اكنون نيز تحت فشار قرار دارند مجبور كرده است كه اين شكاف را پر كنند و همين موضوع موجب انتقاد آمريكا از متحدان غربي خود شده است.

رابرت گيتس  وزير دفاع آمريكا با اعزام سه هزار و دوصد تفنگدار دريايي به افغانستان در ماه اپريل سال ‪ ) ۲۰۰۸ موافقت كرد تا با افزايش پيش بيني شده خشونت هاي طالبان در فصل بهار مقابله كنند و بدين ترتيب شمار نظاميان آمريكايي مستقر در افغانستان به حدود سي هزار نفر مي رسد كه اين ميزان از زمان حمله آمريكا به افغانستان در سال ‪ ۲۰۰۱بي سابقه است. به گفته يكي از فرماندهان ارشد آمريكايي، اين نيروها در صورت اعزام در مناطق جنوبي افغانستان و در مناطق بين قندهار و هلمند مستقر خواهند شد.

مسوولان آمريكايي بر اين گمان هستند كه واشنگتن بايد اين اقدام را صورت مي داد، زيرا متحدان اروپايي، كمبودها در واحدهاي رزمي را پر نمي‌كنند. آمريكا هم اكنون يك سوم تمام نيروهاي ناتو را تامين مي‌كند كه بدين ترتيب بزرگترين شريك ناتو به شمار مي‌رود. از اين نيروهاي جديد كه آمريكا قرار است اعزام كند دو هزار و دوصد نفر به نيروهاي ناتو خواهند پيوست و يك هزار نفر ديگر كه مربي هستند در نيروي جداگانه اي تحت فرماندهي مستقل آمريكا به آموزش نيروهاي مسلح افغانستان براي به دام انداختن اعضاي القاعده خواهند پرداخت. آمريكا اصرار دارد كه اعزام نيروهاي تفنگدار به افغانستان موجب نخواهد شد كه تعهد اعزام نيروي بيشتر از دوش متحدان اروپايي برداشته شود. ايالات متحده تاكيد دارد كه اين نيروهاي جديد تنها هفت ماه براي تقويت نيروهاي بين‌المللي ، در افغانستان باقي خواهند ماند و مدت استقرار آنها به پاييز و زمستان محدود مي‌شود كه نظاميان آمريكايي آن را فصل نيرو  توصيف كرده اند.

وزارت دفاع آمريكا در بيانيه اي اعلام كرد به فعاليت شديد خود درباره متحدان و شريكانش ادامه خواهد داد تا همه نيازهاي نيروهاي بين‌المللي مستقر در افغانستان موسوم به ايساف برطرف شود و نياز براي اعزام نيروهاي بيشتر آمريكايي يا اروپايي در آينده به حداقل كاهش يايد. بايد گفت كه برخي از متحدان ناتو از نظر نسبي كمك بيشتري در مقايسه با آمريكا ارايه كرده اند. آمريكا تنها يك و يك دهم ۱/۱درصد از نيروهايش را به افغانستان اعزام كرده است. اين در حالي است كه انگليس ‪۴درصد ، دانمارك ‪ ۳/۵درصد، هالند ‪ ۲/۹درصد و كانادا نيز ‪۲/۶درصد از تمام نظاميان خود را به افغانستان اعزام كرده‌اند كه همه آنها در جنوب افغانستان مستقر شده اند.  تركيه دومين اردوي بزرگ ناتو را دارد اما تنها داراي يك هزار و دوصد پرسونل نظامي در افغانستان است كه در كابل مستقر شده اند. تركيه استدلال مي‌كند كه هيچ تعهدي در مورد همكاري بيشتر در نيروي ايساف ندارد زيرا حمايت بين‌المللي در جنگ بر ضد شورشيان كرد در خاك خود را دريافت نمي كند. فرانسه نيز به طور سنتي درباره ناتو محتاطانه عمل مي‌كند و در دوره ساركوزي خود موضع‌اش را دايما تغيير مي‌دهد. ساركوزي چندي قبل  اعلام كرد كه بايد جزوتام يك هزار و سيصد نفره فرانسه در افغانستان تقويت شود.  وي با اعزام هواپيماهاي ميراژ از تاجيكستان به پايگاه ناتو در جنوب افغانستان و اعزام ‪۱۵۰كارشناس نظامي براي آموزش نظاميان افغانستان موافقت كرده است. از سوي ديگر مقام هاي ناتو اميد دارند كه انگليس هم زمان با كاهش حضور نظامي در عراق كمك هاي خود را به افغانستان افزايش دهد. هر چند كرزي، طي اظهاراتي انتقادآميز علمكرد نيروهاي انگليس مستقر در كشور را بي‌ثمر توصيف كرد.

در اين زمينه روزنامه تايمز چاپ لندن گزارش داد در حالي كه لندن تاكنون ميلياردها پوند براي استقرار ‪ ۷۸۰۰نيروي انگليس مستقر در ولايت جنوبي هلمند و طرح هاي اجرا شده براي نوسازي منطقه هزينه كرده است، كرزي عملكرد نيروهاي انگليس را ضعيف دانسته و آنها را به جلو گيري از اعمال حاكميت دولت كابل بر هلمند متهم كرده است. به گفته وي زماني كه نيروهاي انگليس به هلمند آمدند،نيروهاي طالبان نيز وارد اين منطقه شدند. هم چنين ريچارد پوچر معاون وزير خارجه آمريكا با طرح انگليس براي تشكيل مليشه هاي  نظامي در افغانستان مخالفت كرد و آن را بدون نتيجه مثبت دانست. وي گفت: بهتر است به جاي اجراي اين طرح، نيروهاي امنيتي افغانستان تقويت و تجهيز شوند.

اين در حالي است كه نتايج نظرسنجي ماه دسامبر  ۲۰۰۷ نشان داد كه بيش از ‪۸۰درصد مردم مخالف حضور اين كشور در عمليات نظامي ناتو در افغانستان هستند. كشور آلمان نيز بيش از ‪ ۳۰۰۰نيرو در افغانستان مستقر ساخته است. اخيرا وزير دفاع آلمان طي ديداري از افغانستان اظهار داشت كه سربازان آلماني آماده مشاركت در عمليات عليه ترويست‌ها و همكاري با ديگر نيروهاي بين المللي در ديگر نقاط اين كشور هستند. با توجه به اينكه بيشتر نبردها با طالبان در شرق و جنوب افغانستان رخ مي‌دهد، لذا نيروهاي آلماني به دليل نپيوستن به ديگر نيروهاي ناتو كه درگير جنگ باطالبان هستند، موردانتقاد قرار گرفته اند. به رغم اظهارات فرانس جوزف يانگ  وزير دفاع آلمان درباره مشاركت نيروهاي الماني در عمليات ناتو عليه طالبان ،سخنگوي دولت آلمان تاكيد كرد كه نيروهاي آلماني در اين عمليات مشاركت نخواهند كرد و هم چنان در مناطق شمالي افغانستان خدمت خواهند كرد. هم چنين ايتاليا نيز داراي ‪ ۲۵۵۰نفر نيروي نظامي در افغانستان است كه تاكنون هم چون آلمان از نبرد نيروهاي خود در خط مقدم جلوگيري كرده است. در عين حال هر دو كشور تحت فشارهاي داخلي براي خروج نيرو از افغانستان قرار دارند. اين دو كشور و ديگر كشورهاي عضو ناتو در تلاش هستند تا ماموريت در افغانستان را بيش از نظامي بودن، بازسازي اين كشور معرفي كنند.

اسپانيا نيز تاكيد دارد كه نقش ‪۷۷۰نظامي اين كشور در افغانستان را كمك به ساختن شفاخانه ومکتب در مناطق شرقي اين كشور عنوان كند و تاكنون محدوديت هاي شديدي براي نقش هاي نظامي خود اعمال كرده است. اين در حالي است كه روزنامه آمريكايي لاس آنجلس تايمز در گزارشي با اشاره به اوضاع افغانستان نوشت: با قدرت نمايي روز افزون طالبان، جنگ افغانستان فرسايشي شده و آمريكا شاهد از دست دادن حمايت متحدان خود در اين جنگ است. به نوشته اين روزنامه، جنگ در افغانستان به گونه اي نامطلوب به نفع طالبان در حال پيش روي است. ناتو در اين جنگ به دست و پا زدن افتاده و دولت عراق همه توجه خود را معطوف عراق كرده است. آمريكا كه خيلي دير متوجه قدرت گرفتن مجدد طالبان در جنگ شده است در آينده ناگزير خواهد بود با از دست دادن متحدان خود به تنهايي اين جنگ را اداره كند.

اغلب كشورهاي عضو ناتو در واقع خواهان جنگيدن در افغانستان نيستند، زيرا در ابتدا تصور مي‌كردند براي ماموريت صلح در افغانستان حضور دارند نه شركت در يك جنگ داغ.آخرين حلقه از اين كشورها، كانادااست كه موج احساسات ضدجنگ در آن خطر سقوط دولت را در خود نهفته دارد. براثر اين فشارها بود كه هياتي متشكل از شخصيت هاي بلندپايه اين كشور به دولت پيشنهاد داد كه نيروهاي كانادايي حاضر در افغانستان فقط در مناطق شمالي كه از امنيت نسبتا بهتري برخوردار است، حضور يابند و صرفا به امر بازسازي و آموزشي نظاميان افغانستان مبادرت ورزند. مجموعه اين عوامل باعث شده تا ايالات متحده بازي خود رادر قبال پاكستان وافغانستان تغيير دهد. خبر گزاري آسوشيتدپرس  در گزارشي در اين‌باره نوشت: دولت بوش در تغيير جهتي كه داراي آثار عميق و پايداري خواهد بود، تلاش مي‌كند تا اقدامات جنگي ضدتروريستي در افغانستان را بارديگر تقويت كند. آمريكا همچنين بار ديگر به پاكستان، جايي كه طالبان گروه احيا شده القاعده تهديدهاي جديدي را مطرح ساخته، توجه خواهد كرد. اين مطلب تا حد زيادي مورد تصديق واقع شد كه ايالات متحده با خطر عقب گردهاي بيشتر، اگر نگوييم شكست در افغانستان مواجه است و موفقيت در آن كشور در گرو بازداشتن پاكستان از گرفتار شدن در ورطه ناآرامي هاي بيشتر است.

به همين لحاظ ، رابرت گيتس  وزير دفاع آمريكا طي مصاحبه اي با اشاره به فعاليت هاي القاعده در مناطق مرزي قبيله اي پاكستان و تهديد هاي ناشي از آن متذكر شده است كه اين امر تهديدي مداوم عليه اروپا و ايالات متحده به شمار مي‌رود. در زمان حاضر، آمريكا داراي كمتر از يكصد پرسونل نظامي در پاكستان است كه شامل پرسونلي كه قوتهاي مرزي پاكستان را در ناحيه قبيله اي غرب پاكستان در مجاورت مرزهاي افغانستان آموزش مي‌دهند، نيز مي‌شود. هر چند آمريكا تمايل خود براي اعزام نيروي بيشتر به پاكستان را متذكر شد، اما پرويز مشرف با هر گونه دخالت خارجي در امر سركوب نيروهاي القاعده در مناطق مرزي افغانستان و پاكستان مخالفت ورزيده است.

در همين رابطه، مايكل هايدن  رييس سيا و مايك مك كانل رييس سازمان اطلاعات ملي ايالات متحده وارد پاكستان شدند تا موافقت مشرف را با افزايش حضور نظاميان آمريكايي براي مقابله با شبكه القاعده و ساير گروههاي نظامي در مناطق مرزي قبيله‌نشين نزديك افغانستان جلب كنند. اما مشرف در نشست با اين دو مقام با افزايش حضور نظاميان آمريكايي چه از طريق ماموريت هاي سيا و چه از طريق عمليات مشترك با نيروهاي امنيتي پاكستان مخالفت كرده است. به نظر مي‌رسد كه ناموفق بودن استراتژي ايالات متحده در مبارزه با طالبان و القاعده در افغانستان و پاكستان موجب شده تا كارشناسان امنيتي در اين باره زنگ خطر را به صدا در آورند. در اين زمينه اشلي تليس  يكي از كارشناسان ارشد موسسه كارنگي كه در گذشه مشاور نيكلاس برنز  معاون وزير خارجه آمريكا بوده،اظهار داشته است : اكنون فشار فزاينده اي از جانب جامعه بين‌المللي براي يافتن راه حلي درباره مسئله افغانستان به دليل هراس از گسترش آن به سوي جنوب (يعني پاكستان) وجود دارد. هر چند ما هنوز جنگ را نباخته ايم، اما مي‌توانيم در مسير مان بدان سو باشيم. وي به طور جدي خواستار تقويت حضور نظامي آمريكا در جنوب افغانستان است. اما اين به معني گردش كامل قدرت آتش ايالات متحده از عراق به سوي افغانستان نيست.

در همين ارتباط، اخيرا رابرت گيتس پيشنهاد تفنگداران دريايي براي انتقال بيش از بيست هزار نفر از سربازان اين نيرو از عراق به افغانستان را رد كرد كه در واقع منعكس كننده اين نگراني است كه اوضاع عراق هنوز از ديد وي شكننده تلقي مي‌شود. هم چنين مايك مولن  لوي درستيز اردوي آمريكا، اخيرا به كنگره آمريكا اظهار داشت كه جنگ در افغانستان اولويت دوم به شمار مي‌رود. به گفته وي در افغانستان ما هر آنچه مي توانيمانجام مي‌دهيم، اما در عراق آنچه را كه بايد انجام دهيم، صورت مي‌دهيم. با اين همه اين امر آشكار است كه همانگونه كه اوضاع امنيتي در عراق بهبود مي‌يابد، دولت بوش در حال بررسي دقيق تر اين موضوع است كه چه اموري در افغانستان براي مقابله با پيروزي هاي اخير طالبان مورد نياز است.

رابرت گيتس رهبري تلاش ناتو براي تهيه اعلاميه اي در زمينه اهداف ناتو در افغانستان را به عهده دارد كه در آن صريحا مسايل مورد نظر مطرح شده است. هدف از اين اقدام، تقويت تلاش هاي دولت هاي عضو ناتو در زمينه قانع ساختن افكار عمومي در زمينه ارزشمند بودن جنگ و كشته هاي اين كشور در افغانستان به منزله يك سرمايه گذاري ارزشمند در راستاي اهداف آنها است. قرار اين اين اعلاميه در جريان اجلاس آتي سران ناتو در بخارست پايتخت روماني در اپريل ‪ ) ۲۰۰۸بهار سال آينده ) به تصويب برسد. طبق اعلام رسمي وزارت دفاع آمريكا، از زمان شروع حمله ايالات متحده به افغانستان از سال ‪ ۲۰۰۱ميلادي ، ‪ ۴۱۲نفر ( قراراظها آمريکا )از نيروهاي نظامي آمريكا در افغانستان ،پاكستان و ازبكستان كشته شده‌اند كه از اين تعداد ‪ ۲۸۰نفر در عمليات جنگي جان خود را از دست داده اند.

پاکستان نيزدست زيرالاشه نيست وبا هزاران رنگ ونيرنگ تصميم دارد بازي کهنه ي که سالها چون گاوي شيري به پاکستان نفع رسانده ادامه داده وبهرقيمتي که ميشود اوضاع را درافغانستان ناآرام نگهداشته وجيب بوش را نقل چوبي پرکند . بازداشت ملا منصور دادالله فرمانده ارشد طالبان در افغانستان با واكنش‌هاي متفاوتي در داخل و خارج پاكستان مواجه شده است. دولت پاكستان روزدوشنبه بازداشت ملا منصور دادالله را در بلوچستان اين كشور تاييد كرد.  به گفته مقام‌هاي پاكستاني، در عمليات نظامي نيروهاي اردوي اين كشور در ناحيه زهاب ايالت بلوچستان، وي پس از درگيري مختصر و زخمي شدن به همراه سه نفر ديگر بازداشت شد. اما برخي رسانه‌ها از كشته‌شدن منصور دادالله خبر داده بودند كه جاويد اقبال چيمه سخنگوي وزارت داخله پاكستان اين اخبار را رد و اعلام كرد كه وي براي بازجويي به اسلام آباد انتقال يافته است. رسانه‌هاي پاكستاني همچنان سرگرم موضوع بازداشت دادالله بودند كه خبر ربوده شدن سفير اين كشور در منطقه قبايلي خيبر منتشر شد. عزيزالدين سفير جديد پاكستان در افغانستان در ناحيه جمرود منطقه قبايلي خيبر آن كشور مفقود شد.

بازداشت منصور دادالله و ربوده شدن سفير جديد پاكستان در افغانستان گر چه مي‌تواند دو حادثه عادي تلقي شود اما نگاهي به تحولات مناطق قبايلي پاكستان و افغانستان و همچنين انشعاب‌هاي حادثه شده در بين طالبان مي‌تواند زواياي پنهان اين حوادث را روشن كند.  منصور دادالله از فرماندهان طالبان در جنوب افغانستان است و پس از كشته‌شدن برادرش ملا دادالله در نتيجه حمله نيروهاي انگليسي به طالبان در افغانستان بطور رسمي اعلام حضور كرد.  گفته مي‌شود، وي به تازگي از سوي ملا عمر از سمت خود عزل شده است هرچند منصور دادالله اين موضوع را قبول ندارد و اعلام كرده كه همچنان از فرماندهان طالبان محسوب مي‌شود.  بازداشت منصور دادالله با تغييرات و اختلافات موجود در طالبان از يكسو و بازي‌هاي اخير پاكستان در مناطق قبايلي اين كشور از سوي ديگر مرتبط است.

اعلام عزل بيت‌الله محسود از سوي ملا عمر رهبر طالبان درجنوري سال ‪ ۲۰۰۸ميلادي نشان داد كه اين گروه در آستانه بروز اختلافات عميقي است كه بطور عمده بر محور گسترش جنگ عليه آمريكا در خاك پاكستان مبتني بود.  با شدت گرفتن بحث حضور نيروهاي آمريكا در خاك پاكستان به بهانه از بين بردن القاعده، بيت‌الله محسود به عنوان بازوي اجرايي القاعده در مناطق قبايلي پاكستان، جنگ و حملات خود را عليه نيروهاي پاكستاني به عنوان هدف اوليه تشديد كرد.  درگيري‌هاي اخير بين طالبان محلي و اردو در وزيرستان شمالي و جنوبي، كوهات و دره آدم خيل پاكستان، همگي مويد همين برداشت است.

تشكيلات القاعده نيز در پاكستان در طرحي ديگر تلاش كرد تا دامنه درگيري‌ها را به حوزه‌هاي قومي و مذهبي سوق دهد و بر همين اساس توانست طي دو ماه گذشته با استفاده ابزاري از گروه‌هاي ناراضي در پاكستان،چهار حمله انتحاري را در داخل اين كشور ترتيب دهد. القاعده توانسته است حتي سازمان‌هاي افراطي پنجابي را نيز در كنار طالبان پشتون تبار پاكستاني، با خود عليه اين كشور بسيج و تهييج نمايد. لشكر جهنگوي و جيش محمد كه از سازش دولت پاكستان بر سركشمير به شدت ناراضي هستند، ايدئولوژي جهاد جهاني القاعده را پذيرفته و به تقابل نظامي با دولت پاكستان سوق يافته‌اند. جندالله نيز كه يك سازمان به شدت افراطي شبه‌نظامي است،هدف خاص خود را مبارزه عليه حاكمان طرفدار آمريكا در پاكستان و ضربه زدن به منافع آن كشور در پاكستان اعلام كرده است.  پيوند طالبان محلي پاكستان به‌نمايندگي بيت‌الله محسود و همگرايي فرماند هان قديمي اين گروه با نئوطالبان‌ در پاكستان مانند منصور دادالله و بيت‌الله محسود بطور قطع باعث ناخشنودي رهبران قديمي‌تر طالبان مانند ملا عمر شده است.  ملا عمر هم‌اكنون نگران تضعيف اقتدار خود در افغانستان و در بين مقام‌هاي ارشد نظامي طالبان است.  تلاش‌هاي انگليس در افغانستان براي تضعيف ملا عمر و بها دادن به ديگر رهبران طالبان و مصالحه‌هاي پنهان اين كشور با برخي اعضاي ارشد اين جنبش نيز ملا عمر را بيش از پيش نگران كرده است.  در واقع مي‌توان گفت كه بركناري منصور دادالله و اعلام اينكه بيت‌الله محسود از طالبان نيست، واكنشي از سوي ملا عمر به اين تحولات بوده است.
بازداشت منصور دادالله به نوعي يك معامله بين جناحي قدرتمند از طالبان - به نمايندگي ملا عمر با پاكستان محسوب مي‌شود. در واقع بازداشت منصور دادالله نتيجه مذاكرات پنهاني پاكستان با طالبان افغانستان بود كه براي دو طرف معامله منافعي در بر داشت، منصور دادالله از نظر رهبري مركزي طالبان در افغانستان مهره سوخته محسوب شده و حذف وي مي‌تواند به بازگشت آرامش ذهني ملا عمر و شكل دادن به توجه جديد فرماندهان اين جنبش كمك كند. بازداشت وي توسط اردوي پاكستان درحاليكه به لوي درستيز اردوي آمريكا از ايالت سرحد اين كشور بازديد مي‌كرد، مويد جدي بودن اسلام آباد در مبارزه با طالبان و القاعده محسوب شده و مي‌تواند در چانه‌زني‌هاي اين كشور با آمريكا براي دريافت كمك‌هاي مالي بيشتر، مفيد باشد. تاكيد رابرت گيتس وزير دفاع آمريكا مبني بر حضور القاعده و فرماندهان طالبان در مناطق قبايلي پاكستان پس از هفته‌ها بحث رسانه‌ها هر چند با واكنش منفي اسلام آباد رو به رو شد اما بازداشت منصور نشان داد كه دولت پاكستان تا چه اندازه در مبارزه با اين گروه جدي است! در مجموع بازي پاكستان با مهره‌اي مانند منصور دادالله نيز به ملا عمر براي حذف رقبا و هم به دولت اين كشور براي پيشبرد اهداف ويژه خود در مقابل فشار آمريكا كمك شاياني كرد. با توجه به ابزارهاي امنيتي و سياسي پاكستان و تجربه كافي در بازي با مهره‌هاي سوخته سياسي و امنيتي، در آينده نيز احتمال قرباني شدن افراد ديگري مانند بيت‌الله محسود - كه زمينه‌هاي آن در جريان ترور بي‌نظير بوتو فراهم شده - وجود دارد.

بيگانگی دولت با مرد م و اشتباهات ائتلاف

 

سياست هاي ناسنجيده و عجولانه دولت شرايطي را به وجود آورده كه به درگيري هاي داخلي، ناامني، سرقت مسلحانه، اختطاف و توليد ترياك منجر شده است. بيش ازشش سال از زمان سقوط حكومت طالبان مي گذرد، در اين مدت ازبيست تاسي هزار نظامي آمريكايي، بيش از ده هزارنظامي کشورهاي هم پيمان آمريکا و هزاران نفر پرسونل اردوي افغانستان مسوول مبارزه با طالبان و القاعده و تأمين امنيت در افغانستان مي باشند اما سرانجام اين مأموريت تا به امروز تداوم ناامني، افزايش موج خشونت، گسترش درگيري ها ا ز جنوب و شرق افغانستان به شمال و غرب اين كشور افزايش كشت خشخاش و رونق تجارت ترياك، توقف روند بازسازي، قدرت گيري دشمنان وطن بوده است.

 

در طی اين سال هااین انتظار موجود بود که درعرصه های تأمین امنیت، بازسازی و قانونمداری، طرد فساد اداری و دولتی و سایر نابسامانی ها کار های بزرگی انجام میشد اما این مامول ها تحقق نیافته باقی مانده و خواست ملت برای ایجاد یک دولت قوی و نیرومند و پاسدار قانون و تأمین کنندهء امنیت و ادامه دهندهء بازسازی، تأمین کار و رفاه اجتماعی در حال بدل شدن به یأس تلقی ميشود. در زير پرچم اين دولت،  حاكميت قانون گسترش نيافته، طالبان قوي تر شده، ناامني و خشونت به حد اعلاي خود رسيده، فقر عموميت پيدا كرده، بيماري سل سالانه هزار هزار نفر را قرباني مي كند و همه ساله بر تعداد مبتلايان به اين بيماري هشتادهزار نفر ديگر افزوده مي شود، اعتماد مردم به کرزي وگروپ مشخصي وي و كارآيي دولت به حد صفر رسيده، فساد اداري همچنان بيداد مي كند، افغانستان مانند يك ماركيت تجارت خارجي به بازار فروش محصولات كشورهاي خارجي و بعبارت ديگر به كشور صد فيصد مصرف كننده بي خاصيت تبديل شده، مهاجرت ها از سرگرفته شده و جوانان گروپ گروپ از كشور فرار مي كنند، كار بازسازي مخصوصاً در پروژه هاي زيربنايي و عام المنفعه، در حال حاضر بيش از هر زمان ديگري، متوقف، و به يك ارمان فراموش شده مبدل گرديده است. خشونت و جنايت در خيابان‌هاي كابل به پديده‌اي روزمره تبديل شده و فقر، بيماري و بيكاري، نخستين مشخصه اين شهر به شمار مي ‌آيد.

 

ادامه‌ خشونت‌ عليه‌ زنان‌، حوادث‌ بيشمار تجاوز، تهد يد و ازدواج‌ اجباري‌ توسط‌ افراد مسلح‌ ‌، افزايش‌ بي‌سابقه‌ خود كشي‌ و خو د سوزي‌ زنان‌، تهديد فاميل‌ها تا د ختران‌ خود را به‌ مكتب‌ نفرستند، سوزاند ن‌ مكاتب‌ دخترانه‌، احساس‌ ناامني‌ زنان‌ در كار بيرون‌ از خانه‌، ممنوعيت‌ ظاهر شدن‌ آواز خوانان‌ زن‌ در راديو و تلويزيون‌، افزايش‌ زنان‌ و بيوه‌هايي‌ كه‌ چاره‌اي‌ جز گدايي‌ و روي‌ آوردن‌ به‌ فحشا ندارند و...

با تداوم حکومت کرزي  فساد مالي‌، رشوه‌ ستاني‌، زورگويي، بي قانوني، فساد اجتماعي، جنايت اخلا قي، بزن، ببرو بکش سلاحداران، بيكاري، فقر، و جور و چپاول به اوج خود رسيد. از جانب ديگر رياست عمومي امنيت ملي بدون درنظرداشت مصوونيت و قانونيت، دست به گرفتاري و اذيت قلم بدستان کشور زده و خودسرانه و ظالمانه ميخواهد که هر روزنامه نگار يک بار مزه تلخ کوته قلفي و فشار فزيکي و رواني اين اداره را بچشند تا مطابق ميل آنان سياه را سفيد و ناحق را حق بگويند. کرزی آینده امیدوار کننده در افغانستان ندارد، زیرا او اعتماد مردم را از د ست داده است. وضعیت ناگواری که اکنون کرزی در آن قرار دارد ساخته دست خودش می باشد.  و منتقدین او می گویند، او در حالاتی مثل یک بادنما عمل می کند. او رهبری است که به آخرین نظریات ارائه شده تمایل پیدا نموده و توان آن را ندارد تصمیم بگیرد و در تصمیم خود ثابت قدم باقی بماند. بعضی افغان ها او را اکتور (هنرمند) می خوانند، زیرا او توانایی آن را دارد تا به گروههای مختلف مطابق به ذوق آنها حرف بزند.

کشور به سوی هرج و مرج می رود و در حال سقوط است. طالبان بعد از فرار به کوه ها بار دیگر دولت کرزی را به مبارزه طلبیده اند. آنها کنترول بعضی ولسوالی ها در جنوب را به دست گرفته و قانون آنها در مقایسه با قانون دولت از مقبولیت بیشتر برخوردار است. تعداد بیشتر مردم به کشت خشخاش که مواد خام هیروئین از آن به د ست می آید رو آورده اند. مأمورین دولت از مردم رشوت درخواست نموده و آن را شیرینی می خوانند و بسیاری از آنها در تجارت مواد مخدر د ست دارند. بسیاری از مردم  به دولت بی باور شده اند و از این که کرزی نتوانسته در زند گی شان تحول مثبت بیاورد، نتوانسته مسئله فساد در دولت را حل نماید و بر مسایل مواد مخدر و شورش طالبان و رفع موانع از جاده های کابل راه حلی پیدا کند مأیوس شده اند.

 

عبور و مرور مقامات دولت به خصوص در سطح وزیر یا بالاتر، یکی از معضلات بزرگ و طاقت فرسای مردم شهر کابل است و علی رغم اعتراضات، انتقادات و گوشزدهای مکرر و مداوم مردم و انعکاس آن از طریق رسانه های گروهی، متأسفانه این مشکل کماکان لاینحل باقیمانده است.
برخی از رسانه ها، به ویژه رسانه های دیداری بارها تصاویر و گزارشاتی را پخش و نشر کرده اند که تعدادی از وطن داران و شهروندان به دلیل ایجاد راه بندی و عبور مقامات، دچار صدمات و مشکلات جدی شدند و حتی تعدادی از آنان در راه رسیدن به شفاخانه جان خویش را از دست دادند و در واقع قربانی شوکت طلبی زمامداران اصلاح ناپذیر خویش شده اند. فوت کودک خوردسال و مادرش در سفر رئیس جمهور به بدخشان ولت کوب معاون حزب کنگره ملي ومردم بي دفاع شهرکابل توسط افراد امنيتي کرزي وتنبيه ژورناليستي درمقابل شاروالي کابل وسيله برادرکرزي از دردناک ترین رویدادهای این گونه حوادث و بی پروایها است.

عبور و مرور اراکین و سران حکومت، در این سال ها دیگر تنها یک معضل نیست، بلکه علت دیگری در ایجاد فاصله، خشم، نارضایتی و حتی انزجار توده مردم نسبت به کارگزاران و مدیران مملکت است. آنچه که در حین عبور و حتی پس از ختم نمایش جلال و شکوه افسانه ی مقامات نثار آنان می شود، دشنام و دعای بد کسانی است که به جز آه و ناله چاره ی دیگری ندارند و حتی اگر هنگام گذر حکمای خویش میسر آنان را تخلیه نکنند، بدون هیچ ارزش و بهای ممکن است، زیر تایر مرکب آنان جان بدهند.

در مملکتی که به ادعای رسانه ها هر صبح دو ساعت به خاطر عبور و مرور قاضی القضات، لوي څارنوال ، وزيران غربي وشرقي کابينه که دريک جيب تابعيت کشورهاي خارجي را دارند ودرجيب ديگربسته هاي دالرکه ازبرکت چوکيهاي بادآورده وند زده اند ، عبورومرورقواي ائتلاف وفيرآنان بالاي مردم بي گناه زندگي را برمردم شهربه جهنم دردناکي تبديل کرده اند . متأسفانه عبور و مرور شخص کرزي  نیز به مراتب بدتر و آزاردهنده تر است. قرار گرفتن ده ها عراده موتر در دنبال و پیش روی موتر ایشان و عبور با سرعت و حرکت آنچنانی، برخورد زننده و توهین آمیز پولیس و ترافیک با عابرین، از سوی مردم پایتخت را دلخور و ناراض ساخته و از سوی دیگر، جرئت و جسارت ایشان که لازمه رهبری و حکومت کردن است، شدیدا سوال برانگیز و نگران کننده ساخته است.

این درست است که امنیت در کشور قابل اطمینان نیست و خطر جان مقامات به خصوص مقامات عالی رتبه را تهدید می کنتد، اما این امر دلیل و بهانه برای این نمی شود که از تمام مردم پنهان شد. بالاخره حکومت کردن جرئت و جسارت می خواهد و نیز خطرات زیادی را در پی دارد. ترس از عموم مردم و یا عده ای اخلال گر تروریستان نباید موجب این شود که مقامات دولت با عبور گریز مانند از یک چهار دیواری به چهار دیواری دیگر نقل مکان نماید و مردم نیز از آنها انتظار بهبود امور معیشت، امنیت و در کل زندگی شان را داشته باشند. بدون پذیرش ریسک و خطر نمی شود بر قلب مردم حکومت کرد و برخورداری از حمایت و نصرت مردم مستلزم آن است که رئیس جمهور و اعضای تیم ایشان به میان مردم بروند و مانند آنان ساده و بی آلایش زیست نمایند تا این دیوار از فاصله و دوری که میان آنان و توده مردم ایجاد شده است، از میان برود و مردم لذت داشتن حکام خوب و نیز آنان احساس برخورداری از حمایت مردمی را د رک و لمس نماید.

ازجانب ديگرافغانستان اولين و بزرگترين توليدكننده مواد مخدر در جهان به حساب مي ‌آيد.

 برپايه گزارش هاي منتشر شده از سوي سازمان ملل متحد، هم اكنون  ميزان توليد محصول خشخاش ‪ششهزار و ‪دوصد تن است كه در تاريخ اين كشور سابقه نداشته است . بارنت روبن پژوهشگر آمريكايي در جلسه استماعيه كميته روابط خارجي مجلس سناي آمريكا درباره علل ناكامي دولت افغانستان در مبارزه با مواد مخدر گفت : وقتي ما در اين مورد  صحبت مي‌كنيم كه چرا دولت افغانستان به اقدامات جدي عليه  قاچاق موادمخدر دست نمي‌زند ...چراکرزي برادرش را بخاطرقاچاق موادمخدرکه ازجانب نيويارک تايمزبه وي اتهام واردگرديد مورد سوال قرارنداد؟

اخيرآ وزارت خارجه آمریکا در گزارش ملامت باری از ثبت رکورد تازه ای در زمینه کشت خشخاش در سال گذشته در کشور خبر داده و به دولت کابل گفته است باید برای متوقف کردن این روند بیشتر تلاش کند.این گزارش می گوید که کشت خشخاش که تریاک از آن به دست می آید به شورشیان طالبان کمک می کند پول در آورند و سلاح تهیه کنند. به گفته وزارت خارجه آمریکا تجارت غیرقانونی مواد مخدر پیشرفت به سوی ثبات اقتصادی و دموکراسی در افغانستان را دچار مشکل می کند. نود و سه درصد تریاک قاچاق شده در جهان، که ارزش آن به رقم خیره کننده چهار میلیارد دالر می رسد، در افغانستان تولید می شود. وزارت خارجه آمریکا گفت: حذف کشت و قاچاق مواد مخدر در افغانستان نیازمند یک تعهد درازمدت ملی و بین المللی است. دولت افغانستان باید در آینده نزدیک پیش از آنکه رشد و تحکیم کشت خشخاش، شکست دادن آن را حتی مشکلتر کند، دست به اقدامی قاطعانه علیه تهدید مواد مخدر بزند. این گزارش می گوید که تولید خشخاش در سال گذشته نسبت به سال ۲۰۰۶ بیش از یک سوم افزایش یافت و هوای مساعد باعث افزایش تولید در مزارعی شد که از قبل در آنها خشخاش کشت می شد.

همچنان تعيين و تقرري افراد بي سواد و کم سواد، قاتل و آدم کش، دزد و قاچاقچي... در پست هاي مهم دولتي. قاتلين  ‌محصلين پوهنتون کابل، صاحب ‌منصبان‌ معترض‌، قاتلين داكتر عبدالرحمن ‌و حاجي‌ قدير و صدهاي‌ ديگر هنوز به‌ محاكمه‌ كشانيده‌ نشده‌ اند .قاچاقچيان ودزدان بين المللي که همين اکنون درپستهاي بزرگ دولتي لميده اند وطي بيش ازدودهه با استخراج ، قاچاق و فروش سنگهاي قيمتي و ساير احجار کريمه که بي شرمانه و خبيثانه به اين دزدي خويش هنوزنيزادامه ميدهند .

ترور حاجي اشرف رمضان در شهر باستاني بلخ که در روز روشن اتفاق افتيد . فساد اداري در کشور از قبيل رشوت، خويش خوري سبوتاژ به اوج خويش رسيده است . تا این نظام مبتنی برچنین فرهنگ و تعاملات حاکم برجامعه باشد، امید اصلاح آن خوشخیالیی بیش نخواهد بود. وقتی نظام کنونی ما از درون و از تنه پوسیده و ازکار افتاده است، اصلاح شاخ وبرگهای آن چگونه می تواند امید آفرین باشد؟ تجربه شش سال گذشته درمبارزه با تروریزم، مواد مخدر وفساد وارتشا به خوبی وروشنی ادعای فوق را به اثبات می رساند؛ هرپروسه ملی در آغاز با شور وشوق، هیاهو وتبلیغات به راه انداخته می شود؛ اما پس از چندی با بن بست مطلق می رسد که حتي مسئوولین آن از انکار وتوجیه آن عاجز می مانند.

یکی از مهم ترین عواملی که نظام اداری را تهدید می کند، فساد اداری است. از فساد اداری تعاریف مختلفی به عمل آمده است و هر یک به نوبه ی خود، در معرفی این پدیده ی شوم، مؤثر هستند. اما آن چه افراد معمولی – صرف نظر از بحث ها ی کارشناسی – از فساد اداری می فهمند، چیست؟ هنگامی که وجود فساد اداری را در اداره یا سازمانی تأیید می کنیم ، معمولاً به این معناست که قانون به خوبی ، اجرا نمی شود و یا به صورت گزینشی اجرا می شود. به عبارتی ، اجرای قانون مورد سوء استفاده واقع می شود ، تا افراد ، به اهداف سوء خودشان برسند. این اهداف می تواند مادی و مالی باشد و می تواند شامل راضی کردن غیر معقولانه ی دیگران باشد.
در فرهنگ فساد اداری ، به افراد به عنوان یک مهره و ابزار نگاه می شود و مناسبات انسانی بسیار ضعیف است. معمولاً آن چه به نام مناسبات انسانی در این موارد دیده می شود ، بسیار متظاهرانه و ریاکارانه است و اگر به مسائل ، دقیق نگاه شود ، در می یابیم که این مناسبات نه تنها انسانی نیست ، بلکه بر اساس راز بقا بنا شده است. یعنی قوی برای ماندن ، باید ضعیف را طبق قانون جنگل بکشد. اگر می بینید كه افراد در یک مجموعه با چنین ویژگی هایی ، متحد هستند این اتحاد همان اتحاد مذموم و ناپسند است. آن ها برای بقای خودشان با هم متحد می شوند و مانند برخی از سارقين هنگام تقسیم اموال ، قصد کنار زدن رقیب را دارند.
چاپلوسی و قوم پرستي  از اصول اولیه ی راز بقا دردولت کرزي است. این حرکت از رسوم کار است. راز پیشرفت و پریدن به سکوهای بالاتر در این است که در جذب قلب مقامات ، کوشا باشند. انتخاب مقامات و نزديکان ريس جمهور غالباً بر اساس لیاقت و شایستگی افراد نیست و به جا ی این که مهارت ها و توانایی های فرد ، ملاک انتخاب باشد ، انگیزه های زباني ، قومی و نژادی عامل اصلی انتخاب  است. فرد پیشنهاد دهنده ی پست ، غالباً برای بقای خود ، افرادی را بر می گزیند که با او هماهنگ باشند. یعنی مهم این است که با شخص وی هماهنگ باشند و هماهنگی با قوانین و مقررات نه تنها مهم نیست ، بلکه یک مانع بزرگ به شمار می آید. پس کسی که صد در صد تابع قانون باشد ، در چنین سیستم هایی ، جایگاهی ندارد.  کارشناسان و مسؤولان زیردست ، هنگام دیدن موارد نامطلوب غالباً در بیان نظرات خود دچار خود سانسوری می شوند و از بیان اعتقادات و افکارشان بیم دارند. آنان می ترسند با بیان افکارشان ، موقعیت خود را از دست بدهند. آنان به دنبال ترقی هستند و نمی خواهند از نردبان ترقی سقوط کنند. اگر خلافی ببينند ، صدایشان بيرون نميشود و برای خود مشکل درست نمی کنند.

كاهش حمايت‌ها در جنگ افغانستان و كاهش نيروهاي ناتو ، افغانستان را با خطر خروج سربازان غربي مواجه كرده است. اين وضعيت يادآور خروج نيروهاي شوروي از افغانستان است . چندي پيش کرزي اعلام كرد كه كشورش در حال پيشرفت است. مکاتيب و شفاخانه‌هاي جديد در حال ساخت هستند و اقتصاد كشور نيز رو به رشد است .اما مشكلات با شورشيان يا همان نيروهاي بازمانده طالبان، همچنان پا بر جاست .وي گفت: احداث مکاتيب وشفاخانه جديد از برنامه‌هاي سياست اجتماعي دولت محسوب مي‌شود. نيرو‌هاي اردو به ميزان قابل توجهي توسعه يافته‌اند و عمليات‌هاي نظامي زيادي را انجام داده و باندهاي افراطي را از بين برده‌اند .وضعيت كنوني حاكم در افغانستان شباهت بسياري در زمان رياست‌جمهوري نجيب‌الله قبل ازسقوط دارد. حمايت‌هاي شوروي از دولت نجيب‌الله به تدريج كاهش يافت و بعد از مدتي سربازان خود را از خاك اين كشور خارج كرد و دولت را با مشكلات خود تنها گذاشت .به‌نظر مي‌رسد كه طي سال‌هاي آينده، دولت كرزي نيز با چنين وضعيتي مواجه خواهد شد.هراس ديپلمات‌ها اين است كه سياست درستي در مقابل طالبان اتخاذ نشود و به تدريج غرب انگيزه‌هاي خود را ازدست داده و سربازان خود را از خاك افغانستان خارج كند. 

بديهي است كه دولت كرزي بدون حمايت‌هاي غرب دوام زيادي نخواهدداشت  .يك ديپلمات ارشد غربي در مورد وضعيت افغانستان مي‌گويد: درصورت فقدان پيشرفت طي يك يا دو سال آينده يا  اتخاذ نكردن سياست درست در پيشبرد اهداف، قطعاً با مشكلات عديده‌اي با بعضي از شركاي خود در افغانستان مواجه خواهيم شد. شش سال پس از سرنگوني طالبان به‌دنبال حوادث تروريستي يازده سپتامبر، حمايت‌ها در جنگ افغانستان بسيار كمرنگ‌تر شده است و كشورهايي مانند كانادا، آلمان و هالند درصدد خروج نيروهاي خود تا سال دوهزاروده هستند .اين مسئله منجر به بروز خلأ بزرگي مي‌شود كه كشورهاي ديگر عضو ناتو به سختي قادر به پر كردن آن خواهند بود .سي وهشت كشور عضو ناتو، نيروهاي كمكي امنيتي بين‌المللي را در افغانستان هدايت كردند كه هم اكنون تعداد آنها به‌دليل محدوديت‌هاي به‌وجود آمده در حال كاهش است .براي نمونه كشورهاي اروپايي به سربازان خود اجازه دادند كه تنها در دفاع از خودجنگ کنند و همچنين اجازه حضور در مناطق نا آرام به آنها داده نمي‌شود .درخواست آمريكا براي اعزام سه هزار و  پنجصد مستشار به همراه تجهيزات نظامي از جمله سربازان و هلي‌كوپتر به افغانستان، نتيجه‌اي دربر نداشته است.

كمبود نظاميان به اين معناست كه ناتو درحال ازدست دادن مهره‌هاي خود در اين بازي شطرنج در عرصه افغانستان است. طي درگيري‌هاي سنگين ماه‌هاي گذشته، سربازان کشور به كمك نيروهاي بين‌المللي توانستند بسياري از شورشيان طالبان را به هلاكت برسانند. اما هم اكنون شرايط در افغانستان حاكي از كمبود سرباز در اين كشور است .ژول فيتزگيبون، وزير دفاع استراليا پس از نشستي كه در اسكاتلند داشت درخصوص وضعيت سربازان در افغانستان گفت: پيروزي‌هاي تاكتيكي، نتوانست ما را به سمت پيروزي اصلي كه شكست شورشيان بود، هدايت كند. ما در نبردها پيروز شديم اما فاتح واقعي جنگ نبوديم.

ما توانستيم حكومت طالبان را از بين ببريم اما در استقرار آرامش و ثبات در افغانستان، به موفقيت دست نيافتيم .يكي ديگر از ديپلمات‌هاي ارشد در کشور در اين باره مي‌گويد، هيچگونه بهبود و پيشرفتي در افغانستان حاصل نشده است و در هر گوشه از افغانستان مي‌توان اين واقعيت را مشاهده كرد. مردم به‌دنبال پاسخ اين سؤال هستند كه وعده‌هايي كه در مورد پيشرفت مطرح شده بود، به كجا رسيد؟ با وجوديکه غرب برنامه‌ها و طرح‌هاي خود را در افغانستان به‌طور كامل اجرا نكرده، اين سؤال مطرح است كه آيا غرب سربازان خود را (مانند شوروي) از خاك افغانستان خارج خواهد كرد؟ در حاکميت نجيب‌الله ، افغانستان پس از خروج شوروي درگير جنگ‌هاي داخلي شد كه سرانجام به سقوط رژيم منجرگرديد .

 كيز رأي تولد، از مشاوران امورکاري در افغانستان با بيش از بيست سال سابقه مي‌گويد، وضعيت كنوني كشور به مانند سال‌هاي حاکميت داکترنجيب الله است. ما روستاها را از دست داده‌ايم .افغان‌ها به‌دليل احساس خطري كه مي‌كنند، تمايلي به كاركردن براي ما ندارند. طي سال‌هاي آينده به تدريج كشورهاي متحد شروع به كناركشيدن مي‌كنند و اين آخر ماجراست. بر اساس آمار گرفته شده، شمار كشته شدگان نظاميان آمريكايي، حملات انتحاري و توليد ترياك در افغانستان در سال گذشته به ركوردي بالا دست يافت.  طالبان در سال جاري بيش از نوصدوبيست وپنج پوليس را كشتند و اكثر مناطق كشور از كنترول دولت خارج است . اما مقامات آمريكايي بر اين موضوع تاكيد دارند كه اوضاع در افغانستان در حال بهبود است. اردوي آمريكا در حال پذيرفتن يك نقش گسترده‌تر است،طالبان بعيد است كه در بهار حملات گسترده‌اي انجام دهند و آموزش پوليس افغانستان نيز در حال افزايش است. پس از شش سال از حمله آمريكا به افغانستان هنوز نيز خشونت‌ها در اكثر مناطق جنوب افغانستان وجود دارد. كشته شدن غير نظاميان توسط نيروهاي آمريكايي و ناتو در نيمه اول سال گذشته باعث شد كه دولت كابل به شدت از عملكرد نيروهاي ائتلاف و آمريكا در افغانستان انتقاد كند. نيروهاي طالبان در سال گذشته ميلادي از درگيري‌هاي رو در رو با نيروهاي آمريكايي و افغانستان اجتناب مي‌كردند و به جاي درگيري‌هاي رو در رو از تكنيك‌ كمين  و حملات انتحاري استفاده مي‌كردند. نيروهاي طالبان هم چنين به ضعيف‌ترين نيروهاي کشور حمله مي‌كردند.

بيش از نوصدوبيست وپنج پوليس به خاطر كمين نيروهاي طالبان در سال گذشته كشته شدند.   وهم کشور

با ركوردي از خشونت‌ها روبرو شد به طوري كه بيش از ششهزاروپنجصد تن شامل يکصدوده نفرنيروي آمريكايي و چهارهزاروپنجصد نفرازنيروهاي مخالف كشته شدند كه اين آمار بالاترين آمار كشته شدگان از زمان حمله آمريكا به افغانستان ازآغازحمله آمريکا به افغانستان بوده است. در سال گذشته، چهل ويک نيروي انگليسي و سي نفراز نيروي كانادايي و چهل تن از نيروهاي خارجي ديگر نيز در افغانستان كشته شدند . اين آمار توسط خبرگزاري آسوشيتدپرس و بر اساس اعلام مقامات غربي و افغانستان اعلام شده است . در همين حال ست جونز، يك تحليل گر شركت RAND معتقد است كه توانايي افغانستان براي بهبود حكمراني در اين كشور براي غلبه بر فعاليت طالبان بسيار حياتي و سرنوشت است . نيروهاي طالبان در سال گذشته از استراتژي انجام حملات با نيروهاي گسترده پس از متحمل شدن تلفات سنگيني در سال دوهزاروشش اجتناب كرده بود و هيچ نشاني از سازماندهي مجدد و گسترده در ميان نيروهاي طالبان ديده نمي‌شود. اما ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي طالبان قول داده است كه حملات انتحاري و كار گذاري بمب‌هاي جاده‌اي از طرف نيروهاي طالبان در افغانستان افزايش يابد . وي گفت: به خاطر نااميدي مردم افغانستان از دولت فعلي و ناكامي اين دولت، طرفدار‌هاي زيادي در ميان مردم افغانستان كسب خواهيم كرد.

عاملان حملات انتحاري وابسته به طالبان در سال گذشته نيز ركوردي را ثبت كردند - بيش از يکصدوچهل حمله و همچنين مبارزه با مواد مخدر در افغانستان ناكام بوده است. در در سال گذشته، نودوسه درصد از ترياك جهان درافغانستان توليد شده است . در همين حال به رغم اين تحولات، سخنگوي سفارت آمريكا در كابل گفت كه پيشرفت‌هايي در امور امنيتي و بازسازي در افغانستان ايجاد شده است . ديويد استا، سخنگوي اردوي آمريكا نيز تصريح كرد كه بر اثر عمليات‌هاي نظامي آمريكا بيش از پنجاه تن از رهبران برجسته‌ي مخالفين در افغانستان كشته يا دستگير شده‌اند . در همين حال وزارت داخله اعلام كرد، بيش از هشتصدوپنجاه نيروي پوليس و نوصدوهفتاد غير نظامي در درگيري‌هاي نو ماه گذشته در افغانستان كشته شده‌اند.

به گزارش روزنامه‌ي النهار -چاپ لبنان- سخنگوي وزارت داخله در جمع خبرنگاران اظهار داشت: حدود نوصدوهفتادغير نظامي در اقدامات خشونت‌آميز به ويژه عمليات انتحاري از ابتداي سال گذشته كشته شده‌اند . وي افزود: طي اين مدت بيش از هشتصدوپنجاه پوليس نيز در اقدامات خشونت‌آميز كشته شده‌اند. به گفته‌ي اين مقام تعداد حملات انتحاري، بمب‌گذاري و حملات مسلحانه طي سال گذشته به بيش از يکصدوسي عمليات رسيد . بر اساس آمار وزارت داخله حدود دوصدوبيست نظامي خارجي طي درسال گذشته  در افغانستان كشته شده‌اند. در حاليكه در سال دوهزاروشش،  يکصدونودويک سرباز خارجي در افغانستان كشته شده بودند.

ازجانب ديگربرخورد خشن ودورازاخلاق انساني قواي ائتلاف درافغانستان بامردم واسيران جنگي شرايط را براي اين نيروها سخت وطاقت فرسا گردانيده است باگذشت هرروزذهنيتها وتفکرهادرضديت قرارميگيرد.

دريازده جنوري  دوهزارودو، یك هواپیمای C-141 اولین افراد بازداشتی این زندان را به پایگاه نیروی دریایی آمریكا در خلیج كوبا، مشهور به گوانتانامو منتقل كرد. در مدت زمان كوتاهی از آغاز حضور آمریكا در افغانستان و با نام مبارزه با تروریسم هفتصدوهفتادوپنج  نفر به این زندان منتقل شدند؛ زندانی‌هایی كه تابعیت چهل كشور مختلف را داشتند .تا اگست سال گذشته ، حدود چهارصدوبيست نفر از این زندانی‌ها بعد از چند سال تحمل سختی و شكنجه از این زندان مخوف كه روزنامه‌ها به آن لقب آلكاتراس دریای كارائیب را داده‌اند آزاد شدند. اما هنوز سه صدوپنجاو وپنج  نفر در بدترین شرایط ممكن در گوانتانامو به سر می‌برند .

از زمان افشايي علني این زندان شش سال می‌گذرد. هر سال در روز تاسیس این زندان، مردم كشورهای مختلف در اعتراض به بی تفاوتی دولت آمریكا به حقوق انسانی تظاهرات‌ برگزار می‌كنند.

در ين مورد مردم آمریكا بیشترین اعتراض‌ها را به دولت خود داشتند . تظاهر‌كنندگان خود را به شكل زندانی‌هاي گوانتانامو درآورده لباس نارنجی و استفاده از چشم بند یا كیسه ای روی خود را ميپوشانند تابه جهان تلقين نمايند که حاميان انسان وحقوق بشرچه جنايتي را انجام ميدهند .

آمریكایی‌ها هرسال در پارك نشنل مول ومقابل قصرسفيد تجمع مينمايند تا از جورج بوش بخواهند سر عقل بیاید و و این لكه ننگ را پاك كند. در موريتانيا ده‌ها نفر از خانواده‌هاي بازداشت شدگان در مقابل وزارت عدليه اين كشور تجمع كردند و از حكومت خود خواستند تا براي آزادي فرزندانشان اقدامي فوري را در دستور كار خود قرار بدهد .در استراليا نيز هزاران نفر در اعتراض به وجود زندان‌ گوانتانامو و در حالي كه همگي لباس‌هاي نارنجي رنگ پوشیده بودند خواستار بسته شدن اين زندان شدند.

كلر مالنسون نماينده سازمان عفو بين‌الملل در استراليا با اشاره به اين تظاهرات گفت: شش سال از زنداني‌ شدن اولين افراد در زندان گوانتانامو با لباس‌هاي نارنجي رنگ مشهور آنان مي‌گذرد و هنوز تعداد زیادی بدون آن كه حتي به‌طور عادلانه در دادگاه محاكمه شوند در اين زندان حبس شده‌اند .در لندن نيز سازمان عفو بين‌الملل  دوقفس به اندازه سلول‌هاي انفرادي گوانتانامو در مقابل سفارت آمريكا قرار داد و معترضان نارنجی پوش در اعتراض به فعاليت اين زندان به نوبت در اين قفس‌ها قرار مي‌گرفتند .دو نفر از زندانی‌های سابق گوانتانامو به دفتر گوردون براون نخست وزیر انگلیس رفتند و از او درخواست كردند به دولت آمریكا فشار وارد كند تا این بازداشتگاه تعطیل شود .گوانتانامو زندانی است كه متهمين ان هیچ حقی ندارند. هیچ محاکمي هم برای آنان برگزار نمی شود. سازمان صلیب سرخ جهانی در گزارش‌های مختلف به انواع شكنجه‌های جسمی و روحی رایج در این زندان اعتراض كرده است .سلول‌های بسیار كوچك و انفرادی گوانتانامو هیچ منفذی به بیرون ندارند. چراغهاي این سلول‌ها به صورت شبانه روزی روشن است. روشن بودن همیشگی این چراغها بعد از مدتی خود تبدیل به یك شكنجه روزمره می‌شوند.

بی خوابی از شكنجه‌های عادی است .استفاده از دواهای غيرمجاز كه آمریكایی‌ها نامشان را «دوای راستی» گذاشته‌اند هم عادی است. ایستادن اجباری در یك نقطه با دست و پاهای بسته تا بيست وچهار ساعت هم یكی دیگر از روش‌های  شكنجه  است. شکنجه کنندگان  از سلول‌های خاص هم برای شكنجه استفاده می‌كنند .سلول هایی كه با استفاده از دستگاه‌های تهویه بسیار سرد یا بسیار گرم می‌شوند. زندانی را برای چندین روز، بدون آب و غذا در این سلول‌ها قرار می‌دهند. زندانی‌ها اغلب مجبور می‌شوند در همان مكاني كه ادرار يا مدفوع كرده بودند، دست و پا بزنند .اریك سار یكی از نظامی‌های گوانتانامو در كتاب خاطراتش به نام داخل سیم خاردار داستان شكنجه به وسیله آزارهای جنسی را با جزییات تعریف كرده است .دسترسی زندانی‌های مسلمان به قرآن بسیار سخت است. تعداد محدود قرآن موجود درزندان برای شكنجه روانی همیشه مورد اهانت محافظين آمریكایی قرار می‌گیرد .صحبت‌های بعضی از افراد آزاد شده نشان می‌دهد محافظين با لگد كردن قرآن زندانی‌های مسلمان را خشمگین كرده و آنها را مورد تمسخر قرار می‌دهند. توهین‌ به مقدسات به همین جا ختم نمی‌شود... شرایط گوانتانامو باعث شده است كه بسیاری از زندانی‌ها مرگ را ترجیح دهند. به گفته مسئولان آمریكايي  تنها بيست وپنج زندانی گوانتانامو تاكنون چهل ويک بار دست به خودكشی زده‌اند. جوما دوساری، یكی از زندانی هایی كه هنوز در گوانتانامو است تاكنون سيزده بار دست به خودكشی زده است .اقدام به خودكشی سیاف حبیری باعث شد كه سمت چپ مغز او به شدت آسیب ببیند و دیگر به درستی قادر به حرکت نباشد.او بعد از آن به كشورش عربستان سعودی بازگردانده شد.

در اواخر سال دوهزاروسه، بيست وسه زندانی تلاش كردند به صورت همزمان خود را حلق آویز كنند .مسئولان صلیب سرخ اعتقاد دارند كه اینها تنها بخشی از صدها خودكشی اتفاق افتاده در این مكان مخوف است. روزانه بسیاری از زندانی‌ها برای اعتراض به وضع‌شان و شكنجه‌های مداوم دست به اعتصاب غذا می‌زنند. مسئولان به جای بهبود شرایط با تغذیه اجباری به وسیله لوله، اعتصاب كننده‌ها را تنبیه می‌كنند .

سکرترجنرال عفو بین المللي بارها دولت آمریكا را به تحقير و جلوگيري از محاكمه زندانيان گوانتانامو به‌عنوان یكی از نقض اصول دمكراسی متهم كرده است. وي در بیانیه ای از دولت‌های جهان خواسته است با تلاش بیشتری دولت آمریكا را تحت فشار قرار دهند .وي می‌گوید: بسياري از دولت‌ها با انرژي كافي درخواست تعطيلي زندان گوانتانامو را مطرح نمي‌كنند و تظاهرات مردمي نيز  براي الزام آمريكا به تعطيل كردن گوانتانامو كفايت نمي‌كند .این در حالی است كه دولت بوش اعلام كرده است زندانیان گوانتانامو هیچ حقی برای اعتراض به بازداشت خود در دادگاه‌های فدرال آمریكا ندارند و دادخواهی صدها زندانی سابق باید توسط قضات دادگاه‌های آمریكا رد شود. در حالی كه دولت آمریكا تاكنون بارها وعده داده است كه این زندان به زودی بسته می‌شود اما هنوز جنایات‌ در این زندان ادامه دارد . دولت آمریكا توجه به اعتراض‌های جهانی نمی كنند ولی هنوز باپرروي وبي حيايي از دمكراسی حرف می‌زنند.

در ششمين سالگرد آغاز به‌كارآن زندان مخوف، فعالان حقوق بشر و ناظران بين‌المللي، پرده از موردي مشابه بر داشته‌اند كه به «گوانتانامويي ديگر» شهرت يافته است .گوانتاناموي جديد اين بار همچون زندان‌هاي مخفي سيا، نه در اروپا ست و نه در آمريكاي لاتين، كه در آسيا و در كشور بحران زده افغانستان است .اين زندان مخوف در شهر باستاني بگرام در پنجاه کيلومتري کابل واقع است .زنداني كه توسط نيروي هوايي ايالات متحده پس از تهاجم نظامي به افغانستان  ساخته شد، پيش از اين به‌عنوان مركزي موقتي با هدف بررسي برخي امور عملياتي استفاده مي‌شده اما در حال حاضر بيش از شش صدوسي زنداني رادر خود جاي داده‌است كه اين ميزان تقريباً دو برابر زندانيان گوانتاناموست.

در سال دوهزاروپنج و درپي انتشار گزارش‌هايي مستند از كشته شدن زندانيان، شكنجه و از همه جالب‌تر مفقود شدن برخي از اسرا، قرار شد اين زندان در اختيار حكومت افغانستان قرار گيرد اما به لطف مجموعه‌اي از اشتباهات قانوني، اداري و دولتي، كنترول اين زندان مخوف همچنان در دست نيروهاي آمريكايي است .كميته بين‌المللي صليب سرخ اخيرا گزارشي تأسف‌بار درباره ادامه بدرفتاري و نقض حقوق بشر در اين زندان ارائه داده‌است كه واكنش‌هاي بين‌المللي بسياري را دست كم در جوامع آزاد موجب شد.

در اين گزارش آمده است با زندانيان اين پايگاه رفتاري به شدت زننده مي‌شود؛ جمعيت بسيار زياد زندانيان در فضايي كوچك، مشكلات بسياري را موجب شده‌است؛ فقدان اطلاعات روشن درباره بازداشت شدگان، جلوگيري از حضور وكيل، نگهداري آنها در سلول‌هاي انفرادي، ممانعت از مراوده زندانيان با يكديگر و در برخي موارد رفتار وحشيانه با آنها نيز از ديگر موارد مطرح شده در اين گزارش است .اين كميته در گزارش خود نتيجه‌گيري مي‌كند كنوانسيون ژنو به كرات در اين زندان لغو شده و مي‌شود .

هينا شمسي – فعال وابسته به اتحاديه آزادي‌هاي مدني آمريكا- در اين باره به پايگاه اينترنتي «ضد جنگ»گفت: شرايط زندان بگرام اگر بدتر از گوانتانامو نباشد بي‌ترديد به همان وخامت است .وي با بيان اينكه اين‌گونه مكان‌ها، جايگاه ايالات متحده را در عرصه بين‌المللي به شدت متزلزل كرده است، تصريح كرد: هنگامي كه يك زنداني در بازداشت نيروهاي آمريكايي است، در واقع ارزش‌ها و اصول آمريكايي به شدت مورد سنجش قرار مي‌گيرد و ابوغريب‌ها، گوانتاناموها و اكنون بگرام‌ها خدشه‌اي جبران ناپذير به وجهه ما در سطح جهاني وارد ساخته‌است  .اين فعال حقوق بشر در ادامه تأكيد كرد:گزارش‌هايي نظير گزارش صليب سرخ، ما را به شدت در گردابي كه در آن گرفتار آمده‌ايم فرو مي‌برد. دولت بوش بجاي آنكه با كاهش تعداد بازداشت شدگان گوانتانامو در پي بهبود اين وضعيت باشد، مواردي جديد در افغانستان را به راه مي‌اندازد .

وجود زندان بگرام براي نخستين بار در سال دوهزاروپنج و در پي افشاگري روزنامه نيويارك تايمز درخصوص گزارش دوهزارصفحه‌اي نظامي، فاش شد. در آن گزارش به مرگ دو غيرنظامي در يكي از پايگاه‌هاي نظامي آمريكا در افغانستان(بگرام) اشاره شد كه علت مرگ نامعلوم اعلام گرديد. دانيل مك نيل- فرمانده وقت نيروهاي آمريكايي در افغانستان- در اين باره مدعي شده‌بود دليل مرگ عوامل طبيعي بوده‌است ! به هر حال شايد ديگر رسوايي مدني در بگرام چندان عجيب نباشد. افكار عمومي دنيا چند سالي است كه با اين‌گونه رسوايي‌هاي ايالات متحده آشنا هستند .اگرچه آنچه در بگرام مي‌گذرد، دست كمي از فاجعه ابوغريب ندارد اما افكار عمومي جهان به اين‌گونه رفتار آمريكا براي دست‌يابي به اهداف خود عادت كرده‌است و اين يعني سقوط آزاد ارزش‌هاي آمريكايي.

اما دولت ، کرزی گفته است که دولت افغانستان توانايی محاکمه جنايتکاران جنگی و ناقضان حقوق بشر در کشور را ندارد. در یک مراسم رسمی که در تجليل ازروز جهانی حقوق بشر در کابل برگزار شد بازماندگان قربانيان درگيری های سه دهه اخير در افغانستان با خشم از کرزی خواستند که زمينه به محاکمه کشيدن جنايتکاران جنگی و ناقضان حقوق بشر را در کشور فراهم کند. وابستگان قربانيان جنگهای سه دهه اخير در افغانستان به دليل اينکه در مدت شش سال گذشته حکومت کرزی موفق نشده جنايتکاران جنگی را شناسایی کرده و مورد پیگرد قانونی قرار دهد، به شدت انتقاد کردند. يکی از قربانيان جنگهای داخلی اخير، که بينايی اش را در يکی زندان های طرفين درگير از دست داده است از دولت خواست که به جای برگزاری مراسم رسمی آنهايیکه حقوق بشر را زير پا گذاشته اند، به محکمه بکشد. وي درمقابل همه از کرزی که خود انتخابش کرده ام، می خواهم که جنايتکاران را دستگير کرده و به محاکمه بکشاند. در ظرف شش سال گذشته نه تنها اين عاملين نقض حقوق بشر محاکمه نشده اند بلکه با موترهای آخرين مدل در شهر به گشت و گذار می کنند.  وهمچنان يکی از باشندگان منطقه افشار (در غرب کابل) که سه کودکش را از دست داده است عکسی از فرزندانش را به کرزی نشان داد و گفت که در اين مدت همه اش گريه کرده است.

کرزی در ميان انتقادهای شديد اشتراک کنندگان اين مراسم گفت: هنوز هم در افغانستان هستند کسانی که حقوق بشر را پايمال می کنند، فقط تروريست و طالب را نمی گويم. هنوز هم جاهایی هست که مردم مصئونيت ندارند .... هنوز هم کسانی هستند که به زور تفنگ، پول و حقوق سياسی حقوق بشر را پايمال می کنند. يکی از زمينه هایی که دولت افغانستان در آن ناتوان است حفاظت از حقوق بشر در افغانستان است. کرزی همچنان گفت ، به دليل نفوذ سياسی بعضی از افراد چاره ای جز مدارا ندارد. اين در حاليست که به گفته مقامات کمسيون حقوق بشر، افغانستان در سال گذشته در شمار کشور های است که بالاترين موارد نقض حقوق بشر را داراست. کمیسیون حقوق بشر می گوید وضعیت زندانها در افغانستان نسبت به دو سال گذشته بهبود یافته اما هنوز با استانداردهای جهاني فاصله زیادی دارد. بررسی های این کمیسیون نشان می دهد که فساد اداری در مواردی سبب شده است که عده ای از زندانیان ماهها پس از آنکه مدت حبس شان تمام شده باز هم در زندان باقی مانده اند. تحقیقات کمیسیون حقوق بشر نشان می دهد که وضعیت در زندانهای زنانه به مراتب بدتر از زندانهای مردانه است و شکنجه هنوز در زندانهای افغانستان دیده می شود.

کمیسیون مستقل حقوق بشر می گوید بیشترین موارد شکنجه در زندانهای مربوط به امنیت ملی دیده شده است.  در زندانها شکنجه وجود داشته و دارد، بطورمثال یک مورد برخوردیم که یک زندانی با اینکه تحقیقاتش تکمیل شده بود و هیچ نیازی به بررسی مجدد نداشت اما شکنجه شده بود. ما در بررسی زندانهایی که تحت نظارت مستقیم امنیت ملی است مشکل داریم. ما به موارد برخورده ایم که افراد شکنجه شده اند، اما به دلیل عدم همکاری امنیت ملی ما نتوانسته ایم قضایا را به موقع و به صورت لازم بررسی کنیم. ما در ارتباط با زندانهای امنیت ملی و سوء رفتار و شکنجه در این زندانها نگرانیم.  در مواردی نیز دیده شده است که زندانیان بعدی از سپری کردن مدت حبس قانونی شان مدت های طولانی در زندان باقی مانده اند. دلیل اصلی این امر فساد اداری و نبود مکانیزم درست در سیستم عدلی و قضایی است.

هیچ نهادی هنوز نمی داند که تعداد چنین افراد در سراسر کشور به چند نفر می رسد. زندانهای زنان از نظر فضا و محیط خیلی وضع بدی دارد. نگرانی ها از سوء استفاده و نگرانی از برخورد نادرست با آنان وجود دارد. مساله دیگر این است که اکثر زنان زندانی با کودکان شان در زندانها به سر می برند و برای کودکان آنها که هیچ جرمی ندارند هیچ امکان و سهولتی وجود ندارند، آنها دوران کودکی شان را در زندان می گذرانند. عده از کودکان در زندان متولد شده اند و همه دوران کودکی خود را در زندان بوده اند.  با آنکه کميسيون حقوق بشر بارها در صحبت هایش تاکید داشت که وضعیت نسبت به دوساله پیش خیلی بهبود یافته است اما وقتی مشکلات را برمی شمارد، به وضوح دیده می شود که این مشکلات جدی و اساسی است و به نظر نمی رسد حل آن به این زودی ها میسر باشد. حتی محافظين که آموزشهای ویژه حقوق بشری نیز دیده اند و به آنها گفته شده است که زندان محل باز پروری و به نحوی محلی برای تربیت دوباره است چنین افرادی هنوز تصور دارند که زندان محلی برای شکنجه است و زندانیان باید همیشه عذاب ببینند.

دفتر سياسى نمايندگى ملل متحد ( يونوما )  از اين خواست بازماندگان  قربانيان جنگ سه دهه اخير کشور ، که مجرمان جنگى و ناقضين حقوق بشر، بايد از پُست هاى دولتى بر کنار و محاکمه شوند ، استقبال کرد . بيشتر از صد تن که خود را نماينده گان قربانيان  جنگها معرفى ميکردند، بتاريخ ١٩ قوس در مقابل کميسيون حقوق بشر و دفتر يوناما در يک گردهمايى خواهان محاکمه جنايتکاران جنگى گرديدند . اين افراد براى مدت کوتاهى در مقابل دفتر يوناما به خاطر ياد بود از قربانيان شان ،سکوت اختيار نمودند . افراد ياد شده ، ضمن صدور  يک قطعنامه هفت ماده يى خواستار برکنارى  و محاکمه  همه نيروهاى درگير در جنگ گرديدند .  تجمع کننده گان اصرار نمودند تا جنايتکاران جنگى، بايد توسط يک محکمه باصلاحيت ملى و بين المللى محاکمه شوند .

 تام کو نيکس ( Tom koenigs) نماينده سرمنشى سازمان ملل متحد درافغانستان  ، خطاب به تجمع کننده گان گفت : (  اين زمان تطبيق عدالت انتقالى است .) تام کونيکس اين نظريه را که  ( بايد گذشته فراموش شود ) ،  رد کرد و افزود که تا گذشته ثبت نشود ، دسترسى به صلح ناممکن است .  وى عفو مجرمان جنگى و ناقضين حقوق بشر را فقط صلاحيت خانواده هاى قربانيان جنگ خواند . 

در گردهمايى  همچنان ، بر بررسى و تحقيق در مورد قبرهاى دسته جمعى و شناسايى عاملين آن نيز  تاکيد شد . گرچه کونيکس  اين زمان را براى تطبيق عدالت انتقالى مناسب خواند اما کرزى در يک ديدار با بازماندگان قربانيان جنگى گفته بود که  دولت توانايى محاکمه کردن جنايتکاران جنگى وناقضان حقوق بشر  را ندارد وبه دليل نفوذ سياسى بعضى از اين افراد ،  چاره يى جز مدارا درحال حاضرنيست .  تجمع کننده گان همچنان خواستند تا يک آبده به نام افراد گم شده ويک جاى هديره ،غرض دفن کشته شده گان دسته جمعى مشخص شود .  در جريان شش سال گذشته، بعضى از جاده هاى شهرکابل  و شهرهاى ولايات بنام  قوماندانان جهادى مسمى گرديده است ، که تجمع کننده گان به  اينکار نيز مخالفت کرد و آنرا توهين به  ( خون شهدا ) خواندند . يکى از نماينده هاى قربانيان  ، درنشست با تام کونيکس شمارى از رهبران و سران جهادى را بنام  ناقضين حقوق بشر و جنايتکاران جنگى ياد کرد . وى افزود : من ميتوانم که به صراحت بگويم که عبدالرب رسول سياف، محمد محقق و محمد يونس قانونى نماينده گان  مردم کابل درولسى جرگه   ، عبدالرشيد دوستم  درستيزوال سرقوماندانى اعلى قواى مسلح  ،کريم خليلى معاون دوم رئيس جمهور ،مارشال قسيم فهيم مشاور ارشد رئيس جمهور درامور نظامى، از جمله کسانى اند که دست شان به خون مردم آغشته است .

اما افراد ياد شده  چندين بار همچو اتهامات را رد نموده و خود را فاتحان کشور ميدانند . يکى از فعالين حقوق بشر به نماينده گى  از تظاهر کنندگان از جامعه جهانى خواست که بايد آنها مساعدت هاى شانرابه دولت افغانستان، مشروط به  برکنارى ومحکمه کردن مجرمين جنگى  نمايند . موصوف افزود: ما خواهان تطبيق عدالت انتقالى هستيم وحق العبد، حق بازماندگان قربانيان جنګ است .

در سال گذشته نيز، ديده بان حقوق بشرطى گزارشى ، شمارى  از رهبران  و قوماندانان جهادى و طالبان   را به حيث جنايتکاران وناقضين حقوق بشر معرفى نموده و خواهان محاکمه آنها گرديده بود که عکس العمل جدى سران جهادى را در قبال داشت . شوراى ملى به تعقيب اين گزارش در ماه دلو همان سال ( ١٣٨٥ )  طرح مصالحه ملى را  تصويب نمود که مطابق اين طرح، جناح هاى سياسى وطرف هاى درگيردر سه دهه ،شامل برنامه مصالحه ملى بوده  وموردتعقيب عدلى وحقوقى قرار نميگيرند واز هرگونه تعرض مصون ميمانند. سخنگوى يوناما در مورد اين  مصوبه  گفت  : زمانيکه مصوبه  مصالحه ملى از طرف  ولسى جرگه تصويب شد، ما از آن حمايت نکرديم زيرا اين حق قربانيان است که مجرمين را عفو ميکنند يا خيراما اميد است که اين مصوبه تغيير کند. گر چه  ولسى جرگه  هدف اين طرح  را تامين ثبات ،امنيت  ومصالحه با طرف ها ى درگير  وختم خصومت هاى گذشته خواند اما شمارى از مردم  تصويب طرح مصالحه ملى از طرف ولسى جرگه  را ،برائت دادن به قربانيان جنگى ميدانند .  کميسيون مستقل حقوق بشر ميگويد که اين کميسيون ، درسال ٢٠٠٧ حدود  ، ١٦٠٠ تخطى  را  ثبت نموده است . درمجموع از بد و تاسيس کميسيون ( پنج سال قبل )  تابه حال، بيش از ده هزار وششصد تخطى درموارد مختلف از جمله خشونتهاى فاميلى ،سوء  استفاده از قدرت ،غصب زمين ،شکنجه ،زندانهاى شخصى ،غايب شدن ها وعدم رسيدگى به قضايا دردفاتر عدلى ثبت گرديده است .  دريک جامعه درصورتيکه ترس از قانون  وبازپرس نباشد، ما هيچ وقت مطمين شده نميتوانيم که عدالت اجتماعى تامين شود.

ازجانب ديگرخونين نمودن تضاد های ملیتی، مذهبی، سمتی، لسانی و تخم نفاق کاشتن بین ملیت های برادر افغانستان؛ مهاجرت بیش از یک میلیون نفر دیگر و بیجا کردن ده ها هزار فامیل در داخل کشور؛ غصب زمین، املاک و دارایی های اقلیت هایی که در ساحه نفوذ قومندانان حاکم قرار داشتند؛ ویران نمودن کامل پایتخت با قتل شصت وپنج هزار نفر و چپاول تمام دارایی های مردم و دستبردبه ناموس مردم ، پاتک اندازی راه های عمومی واخذ جریمه، زور پولی، عشر و غیره؛ از بین بردن هشتاد در صد مراکز صحی و تعلیماتی و کتاب سوزی های بی نظیر تاریخ؛ پیدایش صد ها هزار بیوه، یتیم و گدا؛ زرع و قاچاق بیش از نیمی از مواد مخدر جهان؛ مساعد نمودن زمینه به قدرت رسیدن سیاه ترین نیروی تاریخ یعنی طالبان و...

در ین بخش چند مورد را با محاسبات تقریبی ای که صورت گرفته است بطور نمونه می آوریم: چپاول ترانسفارمرها، ستشن ها، سب استیشن ها، کیبل ها، ماشین های مونتاژ و غیره ملحقات آن به ارزش پنجاه وهفت میلیون دالر امریکایی که بازسازی آن بيست برابر ارزش مصرفی بیشتری را تقاضا می نماید. چپاول و تاراج لین ها، سویچبوردها، چینل ها، ماشین های اتومات، جنراتورها، رادیو ریلی ها، تیلکس ها، عراده جات، ستلایت ها، امکانات مرکز تربیوی، تعمیر های پستی و غیره  به ارزش دوصدوپنجاه وپنج میلون دالر امریکایی که باز هم اعمار مجدد شان حداقل بيست برابر مصرف بر می دارد. چپاول و غارت سیلوی کابل، پشیمنه بافی، ترکانی، کارخانجات جنگلک، فلز گری، رنگ و مواد کیمیاوی سازی، کشمش پاکی، کارتن سازی، پلاستیک و اسفنج سازی، الکول سازی، یخ سازی، گوگرد سازی، جراب بافی، جاکت بافی، بوت آهو، مسلخ و ده ها کارخانه خورد و بزرگ دیگر به ارزش بیشتر از پنجصد میلیون دالر که باز هم اعمار مجدد شان حداقل بيست برابر مصرف بر می دارد. چپاول و غارت دستگاه های برمه، کمپریسورها، وسایل نقلیه، لابراتوار های بزرگ، لابراتوار های محلی و غیره که مجموع خسارات تنها در مرکز به هزاروچهارصد میلیون دالر امریکایی می رسد. قطع جنگلات و قاچاق آن به طور متمادی در کنر و نورستان جریان دارد که چهل در صد جنگلات بکلی از بین رفته و روزانه حداقل هزاروهفتصد متر مکعب چوب به پاکستان قاچاق می گردد. علاوتا معادن نورستان، پنجشیر و بدخشان به صورت غیر فنی به وسیله تفنگداران منفجر می گردند.

چور، چپاول و تخریب تعمیر های مکاتب، چوکی، میز، لابراتوار، کتب درسی، مطابع دولتی با تمام لوازم آن، تعمیر های پوهنتون کابل و پولیتخنیک، لیلیه ها، زلزله سنج فاکولته انجنیری، سیستم های مراکز آبرسانی و برق، کتابخانه ها به ارزش بیشتر از دوصدوبيست ودو میلون دالر امریکایی که باز هم اعمار شان به بيست برابر مصرف ضرورت دارند. علاوه به نمونه های بالا به ارزش میلیارد ها دالر ویرانی، چپاول و غارت شفاخانه ها، سینما ها، بانک ها، ادرات دولتی، وزارت خانه ها، هوتل های دولتی و شخصی، موزیم ، کتابخانه ها، باغ وحش، پارکها و کارخانه جات بزرگ و کوچک خارج از کابل به اضافه سرک ها، پل ها، بند ها و نهر ها بوسیله نیرو های درگیر ویران و به غارت رفته اند که یک محاسبه غیر رسمی ارزش این خسارات را يکصدوسي میلیارد دالر امریکایی برآورد کرده و این مبلغ برای کشوری مثل افغانستان چه که برای کشورهای پیشرفته کمرشکن می باشد. در جریان به قدرت رسیدن تنظیم ها دولت مرکزی به وجود نیامد؛ کابل بین چندین گروپ تقسیم و  عبور از ساحه تحت تسلط هر یک به مرگ منتهی می گشت؛ هر گروپ از خود قانون و مقرراتی داشت که جدا آن را عملی می نمودند؛ اسیر گرفتن، شکنجه کردن، میخ به سر زدن، در کانتینر ها داغ کردن، ادرار خوراندن، پستان بریدن از عملکردهای روزانه ی گروپ های درگیر به حساب می آمد؛ اردو به کلی از بین رفت؛ هیچ اداره  ای در کشور فعال نماند؛ سراسر کشور را انارشیزم فرا گرفت؛ اکثر ولایات که تا هنوز به شکل ملوک الطوایف بوسیله ی جنگ سالاران اداره می گردند میراث همان جنگ های تنظیمی است.

يكي از دردناكترين ويراني هاي كابل نابودي مكمل كارخانجات جنگلك است.

دهها تعمير كوچك و بزرگ سوراخ سوراخ و صدها موتر و وسايل فلزي تكه تكه شده اند. از ماشين هاي خورد و بزرگ كه تعداد شان به ده ها پايه مي رسيد كوچكترين اثري نمانده است. وقتي در صحن آن قدم مي گذاري نقش انگشتان هلاكو و چنگيز را بر در و ديوار آن مي بيني. جنگ سالاران هيچ شرمي ازين همه گناهي ندارند كه در حق مردم روا داشته اند. اگر اينان مرتكب هيچ ويراني ديگري نمي شدند و صرف جنگلك را به اين روز مي انداختند بازهم سزاوار محاكمه بودند. آنان از «قهرماني» هاي خود ياد كرده و خود را مستحق حاكميت و «غمخواران» مردم مي‌نامند. بيانات يكي ازين دستور دهندگان در مجلس به اصطلاح «حل وعقد» كه «ما كابل را ويران كرده خاك آن را به توبره كشيده‌ايم و اگر كدام ديواري باقيمانده باشد كلنگ را گرفته آنرا هم ويران مي‌كنيم» ‌در كارخانجات جنگلك مصداق واقعي خود را پيدا كرده است.چرا کرزي درمقابل اين همه جرم وجنايت سکوت پيشه نموده .علت ان است که خود نيزشريک اينهمه جرم وجنايت است.

بودجه سال گذشته وزارت داخله، هشت مليارد وچهارصدو هشت ميليون افغانى را نشان مى دهد که هرسال ، مقدار هشت صد ميليون آن بنام پول اوپراتيفى بمصرف مى رسد. واليان ولايات کندهار،هلمند،زابل ،ارزگان،غزنى،پکتيا،خوست،ننگرهار،کنرونورستان ازچهارسال بدينسو، ماهانه ازيک الى پانزده ميليون افغانى ،بنام پول اوپراتيفى مصارف دارند. سيدحسين انورى والىولايت هرات که ازين پول سهميه ندارد، ميگويد وزارت داخله مقدار پول اوپراتيفى را براى واليان ولايات، براساس فيصدى ناامنى ودرجه امنيت دريک ولايت مشخص ساخته است. انورى با درنظرداشت معلوماتى که درين باره دارد ميگويد، پول اوپراتيفى ازپنج ميليون افغانى شروع شده وتا بيست ميليون افغانى که معادل چهارصد هزار دالرامريکايى است،پرداخته ميشود. هرقدرامنيت دريک ولايت خراب باشد به همان اندازه والى همان ولايت ازپول اوپراتيفى بيشتربهره مند ميگردد. اينکه چرا وزارت داخله به اسدالله خالد (والى کندهار) پانزده ميليون وبه والى نورستان ماهانه يک ميليون افغانى پول اوپراتيفى ميپردازد وچرا چنين تفاوت وجود دارد؟ والى کندهار درين باره ازدادن هرنوع معلومات اباء ورزيد. برعلاوه اين دو ولايت به والى ارزگان ماهانه سيزده ملیون، به والى زابل دوازده ميلیون و به والى هلمند ده ميلیون افغانى بنام پول ا وپراتيفى پرداخته مى شود. نورالحق علومى رييس کميسيون دفاعى و تماميت ارضى درپارلمان ،جداً با توزيع وپرداخت پول هاى اوپراتيفى براى واليان موافق نيست واينکار را به تاوان سياست جارى دولت انتخابى حامد کرزى ميداند. علومى مى گويد:

امروزکوشش مااينست تا آنانيکه ازدائره دولت بيرون مانده اند، بايد پاى شان به داخل کشانده شود اما دريغا که پول هاى اوپراتيفى ازجمله عوامليست که مردم را ازدايره دولت خارج ميسازد.  علومى با اين امر مخالف است که تاحال ازصورت پول اوپراتيفى واليان ،کدام مرجع قانونى بازپرس  نکرده است. به گفته وى پول اوپراتيفى تنها شامل حال وزيرداخله و واليان نيست، بلکه وزيردفاع و قوماندانان قول اردوها نيزدرکنارامتيازات معاش واعاشه شان هرماه ازاين پول بهره مند ميشوند. براساس اطلاعات کميسيون دفاعى و تماميت ارضى پارلمان، هرقوماندان قول اردو درماه دولک افغانى که معادل چهارهزاردالرامريکايى ميشود ومعاونين قوماندانان قول اردوها يک لک افغانى، زيرنام پو ل اوپراتيفى نصيب ميشوند.

اما تعدادى از واليان شکايت دارند که اينمقدار پول نمى تواند نيازمنديهاى اضطرارى آنهارا درولايات جوابگوباشد. آنها تقاضا دارند تا رييس جمهوردرقسمت پول اوپراتيفى ولايات تجديد نظر نمايد ومشکلات امنيتى وسياسى ولايات با هم تفکيک شود. محمدداود والى هلمند، که درجنوب غرب کشور در  مقايسه باديگرشهرهاى افغانستان  هلمند ازناامن ترين  ولايات به  حساب مى رود، پول اوپراتيفى را نصف آن چيزى نشان مى دهد که براى اين ولايت ماهانه پرداخته مى شود.

من ماهانه پنج ميليون افغانى را  بنام پول اوپراتيفى دريافت ميکنم …گلاب شاه على خيل سخنگوى والى زابل ميگويدکه  والى زابل ماهانه يک قسمت ازپول اوپراتيفى را دراعاشه واباطه يکصدوپنجاه طالب به مصرف ميرساند که  به مدرسۀ درشهرقلات درس مى خوانند.  مگرعلى خيل مقدارمشخص اين پول راروشن نساخت. دلبرجان آرمان والى ولايت زابل درتماس تلفونى به مرکز ژورناليزم بين المللى گفت، اونميخواهد رقم اين پول را دراختيارژورناليستان قراردهد، زيرا اين اسرارملى است و پول او پراتيفى درموارد خاص سياسى و نظامى به مصرف ميرسد.  اسدالله خالد والى کندهار، نيز ازافشاء رقم پول اوپراتيفى خود دارى نموده به مرکزژورناليزم بين المللى گفت: من درباره پول اوپراتيفى مالومات ندارم ،شما ميتوانيد  از وزيرداخله معلومات بگيريد . شاليزى(ديدار) که در اين اواخر به حيث  والى ولايت کنر مقررشده نيز از واليانى حساب ميشود که درقسمت مقدار وتحويلگيرى اين پول اتفاق نظرندارد.

به گفتۀ ديداردرطول سه ماه براى او صرف يک بار آن هم چهل لک افغانى به عنوان پول اوپراتيفى ازآدرس رياست دولت به کنر انتقال يافته است.اين درحاليست که براى ولايت کنر ،ماهانه چهارميليون وهفتصدو نودو سه هزارافغانى منظورگرديده است. واليان ولايات قسميکه  درباره مقدار و وجه مصرفى اين پول نظريات متفاوت دارند ؛ همانگونه عقايد آنها درقسمت حسابدهى پول اوپراتيفى به جانب دولت يکسان نيست. والى کنر به مرکز ژورناليزم بين المللى گفت، هيچ کس حق پرسان وحسابگيرى اين پول را ازاو ندارد،زيرا اين پول را به وى حامد کرزى ميپردازد، نه کدام بانک ونه هم کدام  مستوفيت. شاليزى مى گويد: باوجود آنکه پرداخت اين پول کدام حساب بانکى ندارد ؛ ليکن وى با آن هم حاضربه دادن حساب است.

تعدادى از واليان که از دريافت پول اوپراتيفى محروم ميباشند،اينکار دولت را دربرابرشان سياست يک بام و دوهوا خوانده ازپاليسى دولت شکايت دارند. معاون محاسباتى وعملياتى رياست خزاين وزارت ماليه به مرکز ژورناليزم بين المللى گفت که صلاحيت تعيين پول اوپراتيفى براى والايات را تنها  مشاورامنيتى رييس جمهورزلمى رسول به عهده دارد. وى اضافه نمود،برعلاوه پول اوپراتيفى که به ده ولايات ناامن پرداخته مى شود، شخص وزيرداخله دراخير هرماه مبلغ بيست ميليون افغانى را ازبوديجه سالانه آن وزارت بنام پول اوپراتيفى تسليم ميشود. يکنفر از مقامات بلند پايه شوراى امنيت که در راس آن زلمى رسول مشاورامنيتى رييس جمهور قراردارد،به مرکز ژورناليزم بين المللى گفت:

شوراى امنيت تنها وظيفه نظارت و هماهنگى مسايل امنيتى را بعهده دارد،پيشنهاد،منظورى راپوردهى ومسايل ديگر پول اوپراتيفى تنها به وزارت داخله ارتباط دارد.  مسؤولين رياست خزاين وزارت ماليه نمى دانند که وزيرداخله ، اين بيست ميليون افغانى، پول اضافى را ماهانه درکدام موارد به مصرف مى رساند؟ زيرا وزير داخله دراخير هر ماه به آنها سندى را تقديم مى دارد که مصرف کُلى را نشان مى دهد نه جزئيات مصارف را. زمانيکه از سخنگوى وزارت داخله زمرى بشرى رقم دقيق پول اوپراتيفى سوال شد‌، وى به مرکز ژورناليزم بين المللى جواب رد داده گفت که او ازمقدار ورقم اين پول ها چيزى نميداند. رياست عمومي امنيت ملي که هفته ميليون ها افغاني را به مصرف ميرساند شامل اين محاسبه نيست .درکشورده ها نفرازفقروگرسنگي جان ميدهد ودولت پولهاي ملت را آگاهانه حيف وميل مينمايد . کجا است وجداني که وضعيت تباهي ملت را ببيند وازروي دلسوزي وعطوفت به مشکل آنان توجه نمايد .

در تهيه مقاله و اعداد و ارقام از منابع مختلف خبري و تحليلي استفاده گرديده است.

 

 

www.esalat.org