جنبش جهانی کارگری و بازتاب آن در افغانستان

سه شنبه، ۱ می ۲۰۱۲

عبدالوکیل کوچی

تاریخ ارسال به «اصالت»:

Mon, April 30, 2012 23:56

انسان به مثابه موجود هستی و آفرینش، نیازمند کار و آفرینش است و آغاز پیدایش انسان سرآغاز زندگی و کار. انسان بخاطر حیات و بقا، نیازمند حرکت و ایجاد است. بنابر آن برقراری روابط، شکل گیری جامعه، رشد تخنیک، تمرکز تولید و سرمایه، ظهور اقشار و طبقات را در پی داشته چنانچه اختراع ماشین و ظهور سرمایداری منجر به ایجاد طبقه کارگر گردیده است که بخاطر کسب معشیت و منفعت با تلاش و ستیزه جویی، جنبش و مبارزه همراه بوده و با توجه به روند شتابندهء پروسه مبارزات و جنبش ها، اول ماه می بمثابه نقطه عطفی در تاریخ مبارزات و جنبش های کارگری ثبت گردیده است. اول ماه می روز جهانی کارگر است اول ماه می نماد اتحاد و همبستگی بین المللی کارگران در مبارزه جهانی علیه سرمایداری است که از ماه می ۱۸۸۶ منشا میگیرد.

مناسبت اول ماه می به عنوان روز کارگر به این لحاظ بوده است که در چهارم ماه می سال ۱۸۸۶ و در چهارمین روز اعتصاب و تجمع کارگران امریکایی در شهر شیکاگوی ایالات متحده امریکا پلیس در ازای خواست های صنفی کارگران بروی آنان آتش گشود در حالیکه آنان خواستار تعدیل شرایط طاقت فرسای کار، کاهش ساعات کار روزانه و افزودی معاشات شان بودند. که با سرود انترناسیونال و محافل و مظاهرات بر گزار میشد. در سال ۱۸۸۹ سه سال بعد از بر گزاری کنگره بین المللی کارگران در ایتالیا این روز را یعنی اول ماه می را بنام روز کارگر نامیدند.

به عبارت دیگرمنشاء تاریخی روز جهانی کارگر بسال ۱۸۷۰ آمده است در سال ۱۸۷۰ میلادی کارگران فرانسوی که کمون پاریس را بنا نهادند طرف هجوم توپ و تانک سرمایداری قرار گرفتند و تیرباران شدند. یک سال پس از کمون پاریس در سال ۱۸۷۲ تظاهرات کارگران شیکاگوی ایالات متحده امریکا شد. کارگران درین تظاهرات شعارهای را حمل می کردند که در آنها نوشته شده بود یا خون و یا نان. در سال ۱۸۷۵ اتحادیه مرکزی شیکاگو قطعنامه مسلح شدن کارگران را صادر کرد و از طرف سرمایداری بیرحمانه سر کوب شدند. در سال ۱۸۷۷ اعتصاب بزرگی را در سراسر امریکا راه اندازی کردند و طرف سرکو ب قهر آمیز پلیس قرار گرفتند. در سال ۱۸۷۸ دولت پروس حزب انقلابی کارگران را غیر قانونی اعلام کرد و در سال ۱۸۸۴ فدراسیون سازمان یافته و اتحادیه کارگران نام گذاری شد. در سال ۱۸۸۵ اعلامیهء در صفوف کارگران امریکا دست بدست میگشت و از کارگران امریکا میخو است که در اول ماه می ۱۸۸۶ دست به عمل بزنند سال ۱۸۸۶ نزدیک میشد در نزدهم مارچ ۱۸۸۶ روزنامه کارگران آلمانی نوشت ما اگر خو د را آماده نکنیم میراثی به جز فقر چه خواهیم داشت درین سال عده یی از کارگران مسلح شدند و در سرک ها ریختند و شعار کارگران مسلح شوید را سر میدادند و کارگران مسلح در پیشاپیش مظاهره در تمام امریکا با پرچم سرخ که به بیشتر از نیم ملیون نفر کارگر میرسید در اعتصاب و مظاهره بسر بردند در روز اول ماه می سال ۱۸۸۶ اعتصاب سرتاسری شروع شد و در روز چهارم ماه می با سرکوب خونین پلیس مواجه گردید و سه سال بعد در کنگره بین المللی کارگران در پاریس روز اول ماه می را به نام روز جهانی کارگر مسمی کردند.

تعریف و تصویر اول ماه می یاد آور روز های خونین و روز های قربانی و فداکاری طبقه کارگر است که تخمین یکصدو سی سال قبل مقدمه جنبش کارگری در کشور های مختلف جهان بخصوص امریکا و آسترالیا چیده شد. تا که روز اول ماه می به عنوان روز اتحاد و همبستگی بین المللی کارگران در مبارزه حیاتی علیه سرمایداری ثبت تاریخ گردید.

به گواهی تاریخ قبل ازین رویداد های خونین، در کشور آسترالیا ۱۸۵۶ برای اولین بار تقلیل ساعات کار از جانب کارگران مطرح شد و در سال ۱۸۸۱ فدراسیو ن کارگران امریکا تشکیل گردید. این فدراسیون در سال ۱۸۸۴ روز کار هشت ساعته را در روز به تصویب رسانید. و در سال ۱۸۸۶ کارگران به دفاع از حقوق و خواست های صنفی شان در شهر شیکاگو دست به اعتصاب عمومی و مظاهرات زدند. و کارگران بوسیله پلیس سرکو ب گردیدند.

در سال ۱۸۸۸ فدراسیون تصمیم گرفت که در سال ۱۸۸۹ اعتصاب و تظاهرات عمومی در امریکا بر پا شود و تاریخ حرکت بعدی کارگران را در سال ۱۸۹۰ تعین کرد.

در سال ۱۸۸۹ به ابتکار فریدریش انگلس از رهبران انترناسیونالزم پرولتری جهان کنگره کارگری به شرکت ۳۹۱ نماینده از ۲۰ کشور جهان در پاریس برگزار شد. و از اعتصابی که قرار بو د در اول ماه می صو رت بگیرد تصو یب و پشتیبانی کرد. کنگره قطعنامه ی صادر کرد که اول ماه می بنام روز جهانی کارگر یاد شود. و در ماه می سال ۱۸۹۰ صد ها هزار کارگر تظاهر کردند و از آن روز تا بحال روز اول ماه می به عنوان روز جهانی کارگر یاد میشود.

هرچند این جنبش با بیرحمانه ترین و جه بوسیله نظام سرمایداری سرکو ب میگردید و لی پیگیری آن، انقلابات کارگری را در سال ۱۹۱۷ در روسیه و در دهه پنجاهم خورشیدی در بسیاری از کشورهای جهان به ثمر رسانید.

شالوده جنبش کارگری در افغانستان

مردم غیور افغانستان در درازنای تاریخ در سنگر مبارزه بخاطر آزادی استقلال و دفاع از سرزمین مقدس خویش رزمیده اند و هم در سنگر کار، تولید و ساختمان، بخاطر رفاه و سعادت انسان خوشبختی آفریده اند. این خلق زحمتکش و با استعداد در راه طرد و دفع حملات و تجاوزات، با گامهای استوار در برابر دشمنان ایستادگی نموده و با دستان توانای شان در قلب آسیا اساس تمدن بزرگی را گذاشته اند. این بنا های تاریخی بمثابه میراث عظیم باستانی در نقاط مختلف کشور بیانگر خلاقیت و کارایی، مهندسی عالی و معماری عظیم هزاران ساله مردم این سرزمین میباشد که علی الرغم فراز و فرود و حوادث مدهش تاریخی تا هنوز پا بر جا بوده و موجودیت خود را تا به عصر ما حفظ کرده است. موجودیت این شهکار های کم نظیر تاریخی در گوشه و کنار کشور در واقع نماد شجاعت، افتخار و سربلندی، توانایی و استعداد سرشار و کارایی مردم ما میباشد که با آموزه های پر ارج نوابغ و فلاسفه، دانشمندان و مخترعین وطن ما اندیشه سازندگی آنها به تحقق پیوسته است و پروسه کسب و کار، پیشه وری و صنعت از آن شکل گرفته است.

آغاز قرن هجدهم و به دنبال آن انقلابات صنعتی که در اروپا و امریکا روی داد در نتیجه آن کارخانه های بزرگ یکی پی دیگری ایجاد گردیدند که طبقه جدیدی را بنام کارگر بوجود آورد و اساس طبقه کارگر گذاشته شد.

و اما در کشو ر عزیز ما، در قرن نزدهم، که به دوره ریفورم نیز یاد شده است، مادامیکه سلطنت امیر شیرعلی خان استقرار یافت، مدت دهسال در انکشاف امور اقتصادی، فرهنگی و پیشه وری مخصوصا اسلحه سازی، باروت سازی، توپ ریزی، و در بخش های مطبعه لیتو گرافی و در عرصه زراعت و مالداری تو جه نمود که اساس و بنای کار صنعتی و تولیدی را بوجود آورد. مرحو م غبار می نویسد تا جایی که توان گفت برای بار اول در جامعه فیودالی افغانستان زمینه روییدن جنین سرمایداری آماده گردید. و امیر بر علاوه کوشش در ساحه زراعت و صنعت و در بخش ساختمان بخصوص بنیاد نهادن شهر مستحکم شیرپور ۱۸۷۰ بیشتر از پنج سال روزانه شش هزار نفر کارگر ساختمانی یکهزار معمار و نجار در تعمیر آن مشغول بکار بودند و مطبعه لیتو گرافی اساس گذاشته شد.

در زمان امیر حبیب الله خان ایجاد مطابع جدید، موسسه تیپوگرافی دارای ماشین های بخار، زنگو گرافی، عکاسخانه عمومی ترمیم خانه موتر، ماشین خانه کابل و اعزام ۷۵ نفر کارگر از کابل به کشور هند برای کار های تخنیکی موتر، ساختن بادی و سیت موتر، رنگمالی و آهنگری حتی تاسیس شرکت موتر برای درباریان، وارد کردن بایسکل به کشور، ایجاد کارخانه چرمگری، فابریکه پشمینه بافی کابل، برق جبل السراج، فابریکه حربی کابل، ایجاد شفاخانه ها، حفر نهرها، احداث بند و نهار و سرک ها، آبرسانی پغمان، ساختمان پل های آهنین بوسیله کارگران و مهندسان رویدست گرفته شد.

در زمان اعلیحضرت غازی امان الله خان تورید فابریکه های ادویه سازی و دستگاههای صنعتی در تمام عرصه ها و تمدید خط آهن به کمک آلمان و فرانسه و فابریکه باروت سازی که اولین باروت ساز کشور فیض محمد خان بود، تاسیس استیشن های برقی، فابریکه های چرمگری، نساجی، سمنت، گوگرد سازی، برق، ترمیم موتر، افزار سازی، صابون و عطر، نختابی نساجی، نجاری، یخسازی، روغن سازی، قندسازی، حفظ میوه، تیل خاک کشی، و طرح فابریکه ذوب آهن، استخراج معادن با عقد قرار داد های با اتحاد شوروی وقت و دیگر کشور های دوست و با کارآیی کارگران ماهر کشور ما، زمینه ایجاد طبقه کارگر بوجود آمد.

پس از یک دوره رکود اقتصادی در زمان رژیم شاهی ظاهر در دهه چهل و آغاز دهه پنجاهم خورشیدی بخاطر جلب اذهان عامه و تو جه جامعه جهانی چند قصر و چند دستگاه کارگری در مرکز و ولایت کشور ایجاد گردید. بآنهم صنایع ملی ضعیف و ناتوان کشور بیش از پانزده در صد حیات جامعه را تکافو نمیکرد سرمایه های کوچک متعلق به دو لت و خورده بورژوازی و سرمایه های بزرگ بدست دلال پیوسته تمرکز می یافت با ورود صنایع و کالا های قیمتی از خارج صنایع داخلی ورشکست میگردید. و ضع کارگران روز بروز بدتر میشد و مردم از سوزن تا کفن محتاج بیگانه بودند. با و جودی که افغانستان دارای زمین حاصلخیز، معادن سرشار، آب فراوان و مردم با استعداد بوده است ولی بر اساس پالیسی های غلط رژیم نود در صد احتیاجات جامعه از خارج وارد میگردید. وسایل عمده تولید بدست یک مشت اشراف فیودال سرمایه دار دلال بیروکرات فاسد قرار داشت که سبب و رشکستگی پیشه وران و صنعت کاران گردید. بلند رفتن قیمت ها، ناچیز بودن معاشات کارگران، اضافه بودن ساعات کار، کارگران را به ستوه آورده بود.

در زمان صدارت داود خان تعداد کارگران صنعتی، ترانسپورتی، ساختمانی، و معادن از ۱۵ هزار نفر تجاوز نمیکرد. دولت سعی مینمود تا کارخانه های بیشتر ایجاد کند در آن زمان ۱۸۵ موسسه و نهاد سرمایداری ایجاد گردید سرمایه خارجی جلب شد صنایع ماشینی رشد معین خودرا داشت. درین دوره بود که فابریکه های نساجی، افزار سازی، سمنت، گاز، ساختمان، دستگاههای برق، سیلوی مرکزی، و پلخمری، مواد غذایی، نساجی گلبهار، پلخمری، سپین زر، سمنت جبل السراج، افزار سازی جنگلک، میوه، ورکشاپ، ترمیم خانه ها دستگاه های صنایع دستی، ایجاد گردید و در جریان این همه تحو لات جوانه های نو رسته طبقه کارگر رشد میکرد. و به جنگ و ستیزه طبقاتی تازه آغاز کرده بود و آبدیده میشد. جنبش حق طلبانه کارگران در مرکز ولایات نسج میگرفت عده یی به جرم حق خو اهی به زندان افگنده میشدند. و کرامت زندانیان سرکو ب میشد.

ولی جنبش نو ظهور کارگری در افغانستان روز تا روز گسترده تر میشد چنانچه با راهپیمایی همه ساله کارگران و کارمندان، روشنفکران آگاه بمناسبت اول ماه می در دهه چهل و آغاز دهه پنجاهم خورشیدی به رهبری حزب دموکراتیک خلق افغانستان جنبش طبقه کارگر کشور شکل میگرفت. در سال های پس از تاسیس ح.د.خ.ا. و در سال ۱۳۴۷ خورشیدی اعتصاب چهل روزه کارگران نساجی گلبهار برهبری کمیته حزبی نساجی گلبهار در راس عبدالقدوس کارگر بخاطر خواسته های صنفی شان و اعلام همبستگی با کارگران سراسر کشور عمال رژیم را مجبور به مراجعه به نزد کارگران نمود که صدراعظم وقت و پسر ارشد شاه شامل هیئات بودند. بآنکه سرمایداری رژیم با تطمیع و رشوه، حیل و نیرنگ برای متفرق کردن کارگران دست به کار شده بود ولی این پیش آمد ها قدوس کارگر را راضی نساخت تا به زندان افگنده شد. و افتخار پانزده هزار کارگر نساجی و نماد جاودانه متانت و فداکاری طبقه کارگر کشور گردید.

مارش ظفر نمون کارگران نفت و گاز شبرغان و راهپیمایی کارگران نزدیک به پنجصد کیلومتر با پای پیاده نماد استقامت و پایداری طبقه کارگر افغانستان بود که با پشتیبانی کارگران فابریکات مرکز و ولایات کشور قرار گرفتند. و در تاریخ افغانستان بزرگترین جنبش کارگری را تشکیل میداد که نام کارگران دوران ساز چون عبدالقدوس کارگر، مهدی کارگر، نجم الدین کارگر، عبدالعلی کارگر، واسع کارگر، خلیل کارگر، نبی کارگر، غفور کارگر، یلداش کارگر، همزه خان کارگر، عظم الدین کارگر، سخی کارگر، اکرم کارگر، محمود کارگر، رسول کارگر نفیس کارگر، صدیق مخترع کارگر، هاشم کارگر و دیگران با جنبش طبقه کارگر عجین گردیده است.

روزگارانی که با بر پایی مارشها و میتنگ های کارگری با مشارکت روشنفکران مترقی، تحصیل کرده گان وطندوست و متعلمین مکاتب از روز جهانی کارگر در مرکز و لایات تجلیل بعمل می آمد، در برپایی یکی ازین میتنگ های با شکوه سال ۱۳۵۲ واقع چهار راهی هوتل پلازای کابل که خودم شرکت داشتم صحبت پر جاذبه زنده یاد ببرک کارمل جلب تو جه میکرد. زنده یاد کارمل در آغاز صحبت شان گفتند رفقای عزیز دوستان گرامی کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان به مناسبت روز اول ماه می روز همبستگی کارگران، روز اتحاد و حق خواهی، روز رستاخیز کارگری و بالاخره روز قیام ستمکشان علیه ستمگران جهان، بهترین شاد باش های خود را تقدیم میکند . . .

پس از رویداد ثور ۱۳۵۷ و مرحله نوین آن با ایجاد اتحادیه مرکزی کارگران افغانستان و نمایندگی های آن در ولایات کشور سرنو شت کارگران با تشکل نوین شان رقم زده شد. اتحادیه های کارگری بخاطر بسیج کارگران بمنظور تامین خواسته های صنفی و حقو ق کارگری، رشد مهارت های مسلکی و تخصصی، تشدید کار های تولیدی، فعالیت های فرهنگی و مشارکت آنها در دفاع از دستاورد های ثور صورت می پذیرفت.

با تغییر نظام دموکراتیک و ملی در کشو ر و تشدید جنگ های اعلام ناشده و تجاوزات خارجی اکثریت عظیم کارخانه ها منهدم و نابود گردیدند آنچه که پاکستانی ها میخواستند همانطور شد. و تشکل طبقه کارگر از هم پاشید گروه های جوان و کارگرانی که در داخل کشور شغل شان را از دست داده بودند با ناچاری خاک شیرین وطن را ترک گفته راهی کشور های همسایه شدند و بار کار طاقت فرسا را بدو ش کشیدند.

طوریکه گفته آمدیم آنچه که بر سر راه مردم ما منحیث یک بنبست طولانی قرار گرفته است دوام جنگ های خانمانسوز است که اکثرا از خارج مرزها سازماندهی میگردد در چنین حال و هوا مردم افغانستان بیشتر به صلح و امنیت نیاز دارند و این در صورتی میسر است که جامعه در یک مسیر واحد ملی راه خود را بسوی همبستگی وحدت وفاق ملی به پیش برده بتواند و شرایط بوجود آید که کارگران و سایر زحمت کشان، کشور جنگ زده شان را سر از نو بسازند.

شکوه کارگر

شکوه و عظمت دنیا بدست کارگر است

جهان روشن و زیبا بدست کارگر است

بنای زروه هستی به پهنه عالم

نوای قوت دلها زدست کارگر است

به شهر ها وطن ها و قاره های جهان

بهشت نعمت دنیا زدست کارگر است

بساط لاله صحرا شگوفه گل سرخ

لطیف و دلکش و زیبا بدست کارگر است

زخاک تیره هزاران رقم کند تولید

رفاه و امن وطنها زدست کارگر است

پی نیاز خلایق به هر کجای جهان

همی تدارک کالا زدست کارگر است

زصنع اوست فرآورده های درمانی

علاج و رنج و المها زدست کارگر است

زچرخ چوبی و پتک پلاس و انترنیت

قوام و صنع توانا زدست کارگر است

نفس نساخت ولی هر چه میتواند ساخت

سرشت ماده و معنی زدست کارگر است

زعمق پهنه ابحار تا به او رانوس

عروج راکت و لونا زدست کارگر است

جهان چو دهکده یی میشود بهم نزدیک

به چشم مردم دانا زدست کارگر است

توجه!

کاپی و نقل مطالب از «اصالت» صرف با ذکر منبع و نام «اصالت» مجاز است

کلیه ی حقوق بر اساس قوانین کپی رایت محفوظ و متعلق به «اصالت» می باشد