در چند سال گذشته تبلیغ بیش از اندازه در باره آنچه به عنوان کمک به مردم فلسطین داده شده است، نوعی بد بینی و عدم اعتماد به مبارزاتِ به حق مردم فلسطین را در میان برخی از اقشار مردم و زحمتکشان ایران بوجود آورده است. این بدبینی تا به آنجا پیش رفته است که در جریان حوادث یک ساله گذشته شعار «نه غزه نه لبنان، جانم فدای ایران» یکی از شعارهایی بود که مطرح شد. اما اینکه چنین کمک های چگونه بوده و یا اساساً به دست مردم رنجدیده فلسطین رسیده است، موضوع بحث های فراوان است
اگر نگاه کنجکاوانه و دقیقی به وضعیت کارگران و جنبش کارگری فلسطین داشته باشیم در می یابیم که کارگران، مردم زحمتکش و مبارزات آزادی بخش فلسطین برای استقلال و خودمختاری فلسطین سهم چندانی از این کمک ها دریافت نکرده اند.
با توجه به اینکه منافع کارگران در سراسر جهان یکی است و امروز مبارزات مردم فلسطین پاشنه آشیل سرمایه داری غرب است و تلاش می کنند تا آن را با تروریسم بنیاد گرا درهم آمیزند، از سوی دیگر بخشی از مبلغان نظام سلطه گر جهانی و طرف داران وطنی آنها چنین تبلیغ می کنند که اسرائیل دارای حکومتی دموکراتیک است و تلاش می کنند که چنین دروغ شاخداری را در هیاهوی مقابله با بنیادگرایی اسلامی به افراد بی اطلاع بقبولانند.
ضروری دیدیم که نگاهی به این جنبش و به خصوص مسایل کارگری در فلسطین داشته باشیم و در ادامه، نهضت "بایکوت و تحریم و عدم سرمایه گذاری در اسرائیل" را به اجمال مورد بررسی قرار دهیم، بحثی که از جولای ۲۰۰۶ به راه افتاده است.
مقاله حاضر تلاشی است برای روشن تر شدن این مسایل.
کانون مدافعان حقوق کارگر
جنبش زحمتکشان فلسطین برای استقلال
تاریخ ارسال به «اصالت»
Sun, August 22, 2010 06:41
شرایط زندگی و کار در فلسطین (نوار غزه و کرانه ی باختری) برای مردم بسیار دشوار است. یکی از اصلی ترین مسایل مردم دشواری جابجا شدن است، چرا که بین نوار غزه و کرانه ی باختری از لحاظ جغرافیایی فاصله است و مردم فلسطین برای جابجا شدن از یک منطقه به منطقه ی دیگر نیاز به اجازه ی اسرائیلی ها دارند و با وجود ۶۰۰ محل ایست بازرسی عملاً از هر گونه جا بجایی جلوگیری می شود. این یکی از بدیهی ترین حقوق انسان هاست که ایجاد مانع در مقابل آن، ناشی از عدم به رسمیت شناختن حقوق اولیه انسانی برای فلسطینیان از طرف اسرائیل است. این جدایی جغرافیایی با دو فرهنگ سیاسی متفاوت همراه شده است. در نوار غزه گرایشات مذهبی طرفدار حماس رشد بیشتری کرده ودر کرانه ی باختری هنوز الفتح و گرایشات چپ و جنبش خلق برای آزادی فلسطین، مسلط است.
قوانین کار در فلسطین بسیار مترقی است و ۸ ساعات کار روزانه، حق بیمه بازنشستگی، برابری زن و مرد در استخدام ودستمزد و . . .، عدم تبعیض قومی و مذهبی، مرخصی، ایمنی کار، آموزش کار را به رسمیت می شناسد. یکی از پایه ای ترین قوانینی که در سال ۲۰۰۷ توسط وزارت کار تصویب شد، مساله فقرزدایی را نیز در بر داشت که تصویب آن با عکس العمل جدی صندوق بین‌المللی پول روبرو شد، تا حدی که آنها را از اجرایی کردن این قانون منع کرد.
کشاورزی در سطح بسیار کمی وجود دارد. دلیل اصلی آن شهرک سازی های بی رویه اسرائیل است که زمین های کشاورزی و باغ های زیتون و سایر محصولات بومی فلسطین در اثر آن از بین رفته اند. بسیاری از کارخانجات به خاطر نبودن مواد اولیه و محدود بودن ورود آن از طرف اسرائیل در چند سال اخیر بسته شده اند. بسیاری از مواد اولیه و کالا‌ها در ایست های بازرسی از بین می روند و سرمایه دار فلسطینی ریسک و خطر از دست دادن سرمایه اش را نمی کند و یا به لحاظ روانی از توقف های طولانی در این ایست ها خسته شده و از خیر کار و تولید می گذرد. بیشتر کارگاه ها و کارخانه های که وجود دارند تولیدات کفش و پوشاک، کارگاه های تولید و بسته بندی زیتون است و همچنین در بخش خدمات، داروخانه ها. اکثر تولیدات این کارگاه ها به کشورهای همسایه صادر می شود. شیشه های زیتون فلسطینی در کشورهای آمریکایی واروپایی برای حمایت از مبارزات مردم فلسطین به فروش می رسد.
جمعیت نوار باختری دو نیم میلیون نفر است که ۱۲ درصد در بخش کشاورزی، ۲۳ درصد در بخش صنایع و ۶۵ درصد در بخش خدمات شاغلند.
غزه با یک میلیون جمعیت، نیروی کاری نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر دارد که ۵ درصد در بخش کشاورزی، ۱۴ درصد در بخش صنعتی و۸۱ درصد در بخش خدمات مشغول به کار هستند. طبق آمار دولتی بیکاری تا ۵۰ درصد و آمار فقر تا ۷۰ % هم می رسد.
دانشگاههای فلسطین هر سال تعداد زیادی فارغ التحصیل تحویل جامعه می دهد که درصد بسیار کمی از آنها وارد بازار کار می شوند. بیکاری گاه به ۷۰ درصد هم می رسد. کسانی که موفق می شوند در اسرائیل کاری بدست آورند از حقوق کمتری نسبت به کارگران اسرائیلی برخوردارند. هر چند طبق قانون خود اسرائیل هیچ تبعیضی بین کارگران فلسطینی و اسرائیلی نباید باشد. با وجود اینکه چند نماینده فلسطینی در مجلس اسرائیل وجود دارد، عملاً این نمایندگان فلسطینی آن‌چنان خود را با سیستم دولتی اسرائیل هماهنگ کرده اند که بعضی اوقات فراموش می کنند نماینده چه کسانی هستند. (زیرا باید صلاحیت آنان برای نمایندگی از طرف اسرائیل تایید شود) بیشتر کارگران فلسطینی مسلمان در اسرائیل کارهای ساده یدی را انجام می‌دهند. حتا فلسطینیانی که در اسرائیل به دنیا آمده اند، نیز اسرائیلی محسوب نشده و نمی توانند به مشاغل اداری و سطح بالا دست یابند و حتا از حقوق اجتماعی مانند ازدواج با یهودیان نیز محرومند. عدم امنیت شغلی به وضوح آنان را تهدید می کند. در حقیقت آنها شهروند درجه دو محسوب می شوند. (و قابل توجه کسانی که اسرائیل را دارای حکومتی دموکراتیک می دانند آنکه در این کشور زنان حق طلاق ندارند. )
لیبراسیون در ژانویه ۲۰۰۵ ، در مقاله ای شرایط زندگی و کار کارگران فلسطینی را چنین شرح داده است:
"از ۱۰ سال پيش شمار کارگران اهل غزه که برای کار به اسرائيل مي رفتند کاهش يافته است. از ۸۰ تا ۱۰۰ هزار در آغاز سال های ۱۹۹۰، به ۶۰ هزار نفر بعد از آغاز اجرای قراردادهای اسلو کاهش يافت و با آغاز انتفاضه ی دوم بستن راه عبور و مرور مردم به صورت يک ابزار سيستماتيک درآمد. از آغاز شورش در سپتامبر ۲۰۰۰ اسرائيل تمام راه‌های خروجی غزه را بسته است و تمام کارگران را حتی آنان که در جنوب نوار يعنی در چهل کيلومتری اين گذرگاه زندگی می کنند مجبور کرده است که از بازرسی پیچ در پیچ عبور کنند. شمار کارت های اجازه ی کار به ۱۴ هزار کاهش يافته و تنها مردان ميانسال عيالمند که هيچ فرد رزمنده ای در خانواده شان يافت نشود، از مزيت مهم داشتن اجازه‌ی کار برخوردارند و اين البته تضمينی برای داشتن کار نيست: بسته شدن گذرگاه هرچه مکررتر و هرچه درازمدت تر شده است.
کارگران فلسطينی که برای رفتن به سر کار خود در اسرائيل، از اين گذرگاه عبور می کنند آن را بين خودشان اسطبل می نامند. در واقع هم اين بيشتر شبيه نرده هايی ست که گاوبازان درست می کنند تا شور و حرارت گاو را کاناليزه کرده آن را به ميدان گاوبازی بفرستند. اين دالان حدود ۴۰۰ متر درازا و ۸ متر يهنا دارد. بر فراز ديوارهای بلند تورهای فلزی کار گذاشته اند تا اندکی هوا زير سقف شيروانی موجدار جريان يابد. در فاصله های منظم چراغ های پرنور و پنکه های قوی تعبيه شده است. در ته دالان کارگران به قفسه ای فلزی برخورد می کنند. يکی يکی وارد آن می شوند و از نرده‌ی گردان سنگينی رد می شوند. سپس بايد مسير مارپيچ کوتاهی را زير چشم دوربين های متعدد طی کنند. صدايی خشن از بلندگو به آنان دستور می دهد توقف کنند، به عقب بچرخند، دستها را بالا ببرند و باز کنند، شکمشان را لخت نشان دهند، شلوارهاشان را تا ران بالا بزنند. آنها هرگز سربازانی را نمی بينند که در برج های مراقبت بتونی پناه گرفته اند و به آنان گاه به عبری و گاه به عربی مختصر دستور می دهند.
وقتی يک گروه تقریباً ده نفره از اين گذر رد شدند، نرده ای اتوماتيک باز می شود و آنها را وارد مرحله ی بعدی می کند: گاه سگ های تعليم ديده برای کشف مواد انفجاری بين آنها می چرخند و گاه سربازان با دستکش های کشف مواد انفجاری کليه ی وسايل آنان را می کاوند، وسايلی که از دستگاه اسکنر نيز می گذرد. سرانجام بايد کارت اجازه ی عبور درست و معتبر در دست داشت: کارتی الکترونيکی پر از اطلاعات مشخص با عکس و اثر انگشت.
گذرگاه ارتز تنها از ساعت ۲ تا ۷ صبح به روی کارگران فلسطينی باز است. اينجاست که ازدحام جمعيت آغاز می شود: از ۱۴ هزار کارگر که اجازه ی عبور در دست دارند در بهترين حالت ۶ تا ۷ هزار نفر می‌توانند عبور کنند و بقيه ناگزيرند به خانه‌ها شان برگردند. طی دو سال گذشته چهار بار پيش آمده است که کارگرانی از ازدحام خفه شده اند يا زير دست و پا مرده اند."
به نظر نمی رسد که در این ۵ سال این سیستم تغییر چندانی کرده باشد. در خبر دیگری که در اگوست ۲۰۰۹ منتشر شد چنین آمده است که در منطقه اى در دست ساخت در نزديكى شهر عسقلان (اشكلون) اسرائيل، از آغاز امسال تا كنون، پليس اسرائيل ۱۶ هزار كارگر فلسطينى را بازداشت كرده است. آنها براى تامين زندگى روزانه خود و خانواده شان ناگزيرند در شهرك هاى اسرائيلى با كمترين حقوق و بدون هيچ حق بيمه و . . . كار كنند.
عدم امنیت شغلی بخشی از عدم امنیت کلی است که در جامعه فلسطینی وجود دارد و ناشی از جو نظامی حاکم است. این فضای نظامی به ارتش اسرائیل اجازه می دهد در هر زمان که اراده کند با تانک‌های خود وارد شهر شده و هر اقدامی که بخواهد بدون هیچ منع قانونی انجام دهد. از به توپ بستن خانه‌های مردم گرفته تا دستگیری جوانان و فعالین اجتماعی در خانه هایشان در نیمه های شب بدون حکم رسمی، احضار و اخطار کتبی و با اتهامات واهی نظیر اقدام علیه امنیت ملی و تروریسم. آن وقت ماهها خانواده های آنان در به در باید از این اداره به اداره ی دیگر بروند تا کوچک ترین خبری از فرزندانشان بیابند. تازه اگر این اجازه را به دست آورند که از پست های بازرسی بگذرند. بخش دیگری از این ناامنی ناشی از عملیات انتحاری است که در آنجا انجام می شود. نفوذ پلیس در برخی گروههایی که این عملیات را انجام می‌دادند و اینکه خود پلیس اسرائیل به این مساله دامن می زد تا حقانیت خودش را برای اعمال خشونت آمیز به اثبات برساند در گذشته وجود داشته است. البته در این چند سال اخیر این مساله کم شده است.
کسانی که به بازار کار دست پیدا نمی کنند ناچار به مهاجرت به کشورهای همسایه نظیر اردن، سوریه، عراق و لبنان هستند و بخش متخصص تر آنان راهی کشورهای اروپایی می شوند و به عنوان پناهنده یا مهاجر در آن کشورها زندگی و کار می کنند.
شرایط کارگران مهاجر در کشورهای همسایه بسیار دشوار است. این کارگران در کشورهای همسایه مجبورند در کمپ های پناهندگی زندگی و کار کنند. شرایط زندگی در این کمپ ها بسیار اسف بار است.
اما کارگران فلسطینی از نظر دستمزد در مقایسه با کارگران ایران شرایط بهتری را دارند. حداقل دستمزد طبق قانون کمتر از ۸۵۰ دلار امریکا نباید باشد. در کرانه ی باختری کارگران از نظر مسکن نیز وضعیت مناسب تری را نسبت به نوار غزه دارند. مهاجرین فلسطینی پول دار که در کشورهای اروپایی و آمریکایی زندگی می کنند با سرمایه گذاری در بخش ساختمان به آن رونق داده اند. در رام الله برج سازی به سبک آمریکا رواج پیدا کرده است. البته برخی از این ساختمان ها عمر زیادی ندارند چرا که دولت اسرائیل هراز چند گاهی برخی از آنها را با خاک یکسان می کند. ولی به هر حال این سرمایه ها به رشد اقتصاد مالی منطقه کمک کرده است.
تبعیض جنسیتی در کرانه ی باختری نسبت به نوار غزه کمتر است و زنان از آزادی های اجتماعی بیشتری به‌خصوص در زمینه ی کار و آموزش برخوردارند. مساله کار کودکان در فلسطین به چشم نمی آید. بخشی از آن به خاطر کمک های بین‌المللی است و بخش دیگر آن نیز به خاطر بالا بودن فرهنگ سیاسی جامعه ی فلسطین است. این فرهنگ بالا ناشی از بیش از ۶۰ سال مبارزه ی پیگیر برای استقلال و آزادی است.
بعد از یازده سپتامبر هر نوع تاکتیک مقاومتی در کشورهای پیرامونی با انگ تروریسم روبرو می شود. در واقعیت امر اگر در دهه ی هفتاد مقاومت مردمی در بسیاری از کشورها رشد کرده بود، در این دهه با مشکلات اساسی روبرو بود. جدا از آن، توده های مردم نیز دیگر به شیوه‌های انتحاری مانند گذشته چندان اعتقادی ندارند و مهم تر از همه اینکه نیروهای سرکوب از لحاظ تکنیک نظامی بسیار برتر از مخالفین خود شده بودند و با دسترسی به آخرین تکنیک های سرکوب، به وسیله ماهواره های خود کوچکترین جنب و جوش مخالفان را زیر نظر دارند و در نابودی آنان از هر شیوه‌ای استفاده می کنند.
در یک دهه ی گذشته (بعد از انتفاضه ی دوم) بر مشارکت فعال زنان و جوانان در فعالیت‌های اجتماعی تأکید بسیار شده است . البته با توجه به دو فرهنگی که در بالا به آن اشاره شد، وضعیت زنان در نوار غزه و کرانه ی باختری متفاوت شده است. در نوار غزه شرایط اجتماعی مشارکت زنان رو به کاهش است. از جمله می توان به رشد حجاب و فاصله گرفتن از کار اجتماعی اشاره کرد، در هر دو بخش. جامعه ای که تا حد زیادی سکولار بوده است، رعایت مسایل مذهبی در سال های اخیر رشد بیشتری یافته است.
بسیاری از کارفرماها در پرداخت حقوق با مشکل روبرو هستند. چون بخشی از محل درآمد آن ها ، کمک های کشورهای غربی است و با هر نوسان سیاسی این کمک ها کم می شود.
اتحادیه های متفاوتی در فلسطین فعالیت قانونی دارند. از جمله اتحادیه ی کارکنان بیمارستان ها، دانشگاهها، معلمان، اتحادیه کارگران ساختمانی، اتحادیه کارگران حمل و نقل، مواد غذایی و اتحادیه ی . . .
حدود ۲۰۰ هزار کارگر در این اتحادیه ها متشکل هستند. تمام این اتحادیه ها در کنفدراسیون عمومی کارگران فلسطین عضو هستند و این کنفدراسیون عضو (ITUC) می باشد. اتحادیه های کارگری تا قبل از انتخابات در نوار غزه و کرانه باختری در تمام نقاط چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی عضو داشتند. حتا رانندگان تاکسی که بیشترین نیروی کار را در غزه و کرانه ی باختری دارند، اتحادیه داشتند.
از سال ۲۰۰۶ به بعد اتحادیه های کارگری به دو بخش تقسیم شدند: اتحادیه هایی که در نوار غزه فعالیت می کنند و آنانی که در کرانه ی باختری هستند. حماس کلیه ی اتحادیه های کارگری وابسته به الفتح و وابسته به جریانات چپ و جبهه خلق برای آزادی فلسطین (جرج حبش) را در غزه ممنوع کرد و کلیه ی اتحادیه ها اسلامی شدند. این اتحادیه‌ها بیشتر به اتحادیه های کشورهای اسلامی گرایش دارند، بخصوص اتحادیه های سوریه و لبنان که این اتحادیه ها بیشتر دولتی هستند و شبیه خانه ی کارگر در ایران عمل می کنند. ولی در کرانه ی باختری استقلال اتحادیه ها از دولت به وضوح دیده می شود و اتحادیه ها به عنوان ابزاری در دست دولت عمل نمی کنند.
این دو پاره شدن اتحادیه ها عملا به ضعف جنبش کارگری منجر شده است و کارگران با وجود قانون کار مترقی نمی توانند از آن حقوق و مزایایی که شامل شان می شود، به خوبی استفاده کنند. این مساله بیشتر به سود سرمایه داران است. بعد از قرارداد اسلو قرار شد اسرائیل حق عضویت کارگران فلسطینی را به اتحادیه های فلسطینی بدهد. تا یک دهه این پول بلوکه بود ولی در یک سال گذشته این پول به اتحادیه های فلسطین داده شد. این مساله در میان اتحادیه های کارگری فلسطین مشکل ایجاد کرد. کارگران فلسطینی با اتحادیه های اسرائیلی به دلیل حمایت آنان از سیاست های دولت اسرائیل مشکل دارند و این مساله همکاری این اتحادیه ها با هم را مشکل می کند.
در کرانه ی باختری اتحادیه های کارگری که گرایش به الفتح و جبهه خلق برای آزادی فلسطین دارند آموزش های کار و کارگری را برای این اقشار تدارک می بیند، تا حدی که بتوانند تا بالا ترین سطوح اتحادیه ها رشد کنند.
این تشکل‌های کارگری به عنوان نهاد کارگری سازمان آزادی بخش فلسطین، حزب کمونیست و جبهه خلق برای آزادی فلسطین (PFLP) محسوب می شوند. و در خود این سازمانها حق رأی دارند.
در واقع می توان مشاهده کرد که مبارزات سیاسی و صنفی در فلسطین در هم آمیخته و به سختی می توان آن را از هم جدا کرد و در بسیاری موارد نمی توان آن ها را از هم تشخیص داد.
نهادهای مدنی و NGO های بسیاری در این مناطق فعالیت می کنند. این نهادها بیشتر در زمینه های بررسی و موازین حقوق بشر فعال هستند و مبارزه بدون خشونت را تبلیغ می کنند که تا حدی از فشارهای اسرائیل بر فلسطینی ها کم می کند. و بسیاری از نیروهای مبارز را در خود جذب کرده اند. اما این امر باعث بدبینی بسیاری از مردم به خود مبارزین و این نهادهاست. این نیروهای مبارز با نیت کمک وارد این سازمان ها می شوند، اما چارچوب بوروکراتیک و شرایط خاص NGO ها و کسب درآمد از این طریق (استخدام در NGO ها) به این بدبینی ها دامن می زند. این نهادها در یک پروسه ی طولانی عملاً نتوانسته اند نمود عملی خودشان را در رابطه به کاهش سرکوب اسرائیل، به رسمیت شناختن دولت‌های فلسطینی و . . . نشان دهند.
نهضت نافرمانی مدنی (بایکوت، تحریم و عدم سرمایه گذاری) در اسرائیل
پس از انتخابات سال ۲۰۰۶ در فلسطین دولت های غربی دولت حماس را به رسمیت نشناختند. کشورهای اروپایی و آمریکایی در انتخابات فلسطینی سرمایه گذاری کرده بودند تا بتوانند یک انتخابات به اصطلاح آزاد برگزار کنند تا دولتی تشکیل شود که با سیاست خودشان هماهنگ باشد، ولی نتیجه انتخابات مطابق نظر آنها نبود.
چرایی آن بر می گردد به ضعف الفتح و رشد بی سابقه ی کمک های مالی که به حماس می شد. این کمک‌ها توانسته بود حماس را از یک جنبش مذهبی به یک جنبش سیاسی تبدیل کند. به این خاطر که در بخش اقتصاد فعال شده و در این پروسه در زمینه ی شورا های محلی و اقشار پایین جامعه فعالیت های آموزشی انجام داده بود. در بخش شوراهای شهرداری ها نیز توانست بیشترین نمایندگان را داشته باشد.
رشد اقتصاد انگلی در غزه یکی دیگر از عواملی است که شرایط کارگران را دشوار می کند. پول های هنگفتی از جانب کشورهای مختلف مانند عربستان و کشورهای غربی و ایران وارد اقتصاد منطقه می شود که عملاً خرج جذب نیرو برای گروه های نظیر امل و حماس و . . . می شود. با این پول هنگفت، اقتصاد صلواتی شده است و صرف کارهای زیربنایی و تولیدی نمی‌شود. بخشی از این پول ها صرف ایجاد مهد کودک ها و مدرسه های مجانی، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌هایی می شود که رایگان کار می کنند تا نیرو و طرفدار جذب کنند.
بخش دیگرصرف تهیه انواع و اقسام سلاح های پیشرفته می شود که عملاً این سلاح ها برای درگیری‌های داخلی بیشتر کاربرد دارد. نیروهای امنیتی اسرائیل در این میان نقش مهمی دارند و به این درگیری های درونی دامن می زنند.
در انتخابات مجلس نیز این فعالیت‌ها (جاده سازی، فراهم کردن امکانات رفاهی برای اقشار پایین مردم) سبب شد که حماس پیروزی‌های بزرگی را بدست آورد. در برابر، الفتح به دلیل فساد برخی از اعضایش و تفرقه ای که بین کل حزب وجود داشت، نتوانست نیروی خود را بسیج کرده و در پارلمان موفق شود. به عنوان مثال در انتخابات، الفتح گاه در یک حوزه سه کاندیدا وجود داشت که امکان پیروزی اش را کم می کرد، در حالی که حماس این سیاست را در پیش گرفته بود که در هر حوزه تنها یک کاندیدا معرفی کرده بود.
تا به امروز که ۴ سال از انتخابات گذشته، الفتح امیدی به پیروزی در انتخابات ندارد زیرا می داند که این تاکتیک های حماس هنوز کاربرد زیادی دارد. بعد از انتخابات ۲۰۰۶ جامعه ی فلسطین با بحرانی روبرو شد. این بحران به دلیل شکست در عملیات نظامی بود و رویکرد جوانان به مسایل نظامی مانند سابق نبود. هر چقدر هم که حماس با روحیه ی شهیدپروری و رفتن به بهشت جوانان را تشویق به مبارزات نظامی می کند، خود جامعه ی فلسطین با این مساله روبرو است که باید در عرصه ی سیاسی فعال شود و فشارهای سیاسی را بر اسرائیل افزایش دهد.
هنگامی که بحث "تحریم، بایکوت و عدم سرمایه‌گذاری" مطرح شد توانست انگیزه ای برای مبارزات سیاسی در عرصه ی بین‌المللی ایجاد کند. در ابتدا همه واقف بودند که این مساله چه ضعف‌هایی دارد ولی در پروسه با بحث‌های اقناعی توانستند خیلی از مردم فلسطین را قانع کنند که این سیاست به نفع جامعه است.
جنبش فتح از درون با مشکلات عدیده ای روبرو بود و بسیاری از رهبرانش از خواست‌های اولیه ی این جنبش تا حدود زیادی دور شده بودند و از طرف دیگر نمی توانست با مساله اشغال به طور جدی مبارزه کند، اشغالی که در اصل جامعه ی فلسطین را به اسارتگاه تبدیل کرده که از سال ۱۹۴۸ هر روز از طول و عرض آن کم شده است و امروز همین وسعت کم نیز نمی تواند هیچ استقلالی از خود داشته باشد.
یکی از دلایل رشد نیروهای مذهبی و حماس در فلسطین شکست مذاکرات الفتح با دولت اسرائیل و امید بیش از حد به دخالت کشورهای غربی، به‌خصوص آمریکا، برای دست یابی به استقلال فلسطین و بازگشت اسرائیل به مناطق ۱۹۶۷ و بازگشت پناهندگان فلسطین از لبنان و سوریه و سایر نقاط جهان به فلسطین بود. هر روز که می گذرد نه تنها اسرائیل آنان را به رسمیت نمی شناسد بلکه دولت اسرائیل همچنان به آوردن یهودیان از سایر نقاط جهان ادامه می دهد و برای اِسکان آنان عملاً شهرک سازی های غیر قانونی همچنان ادامه داشته و گسترش می یابد.
بعد از انتخابات ۲۰۰۶ بحث بایکوت و تحریم اسرائیل در مناطق اشغالی (فلسطین) مطرح شد. نزدیک به ۱۶۰ نهاد مدنی زنان، سازمان های کمونیستی و یکی از شعبات اتحادیه های کارگری فلسطین، نهضت "بایکوت، تحریم و عدم سرمایه گذاری در اسرائیل" را در دستور کار خود قرار دادند.
چرا برخی از نهادهای مدنی این مساله را مطرح کرده و به راه انداخته‌اند؟ آیا "تحریم، بایکوت و عدم سرمایه گذاری" در اصل علیه خودِ فلسطین نیست؟ چرا جنبش کارگری در ابتدا از آن حمایت نکرد؟ آیا آنها فکر می کردند که این کمپین یک کمپین مجازی و اینترنتی است و می اندیشیدند که آیا واقعاً می تواند در دراز مدت تأثیر بگذارد؟ امروز لیست های متفاوتی از حامیان این کمپین پخش می شود که نشان از تغییر این کمپین در چند سال گذشته دارد.
به نمونه هایی از اقداماتی که در این جهت انجام شده است اشاره می کنیم:
۱۶ مارس ۲۰۰۹ـ شومن معروف كانال يك تلويزيون فرانسه، آرتور، با بى اعتنايى تماشاگران روبرو شد.
وى كه به حمايت از اسرائيل معروف است و هرسال براى كمك به ارتش اسرائيل با اجراى «شو» كمك جمع آورى مى كند، بنا به نوشته ی روزنامه ی صداى شمال، آرتور نتوانست بيش از ۳۰۰ نفر در سالن تماشاچى داشته باشد، حال آنكه نمايش هاى او معمولا تا ۱۰۰ هزار نفر را به خود جلب مى كرد. روزنامه ی ياد شده نوشته است كه طرفداران بايكوت اسرائيل تراكت هايى در جلوى محل نمايش پخش كرده بودند كه حمايت آرتور را از اسرائيل نشان مى داد.
در ۲۶ مارس ۲۰۰۹ـ شركت فرانسوى آلستوم از يك صندوق بازنشستگى سوئدى اخراج شد، زيرا در اشغال سرزمين هاى فلسطينى با اشغالگران همكارى دارد.
در۳۰ مارس ۲۰۰۹ تارنماى اتاق بازرگانى فرانسه ـ اسرائيل،! خود تحت عنوان "اسرائيل، بايكوت كسب و كار" چنین نوشت: "در سال ۲۰۰۹ صادرات اسرائيل ۱۰ درصد كاهش مى يابد. صادر كنندگان بايد خود را آماده كنند تا با كارزار بين المللى ضد اسرائيلى مقابله كنند."
در ۲۲ آوريل ۲۰۰۹، كنگره‌ی سنديكاهاى اسكاتلند، "تحریم، بایکوت و عدم سرمایه گذاری" اسرائيل، را تصويب كرد.
در مه ۲۰۰۹ مديريت جشنوارهء فيلم ادينبورگ انگلستان کمک مالی سفارت اسرائيل به اين جشنواره را برگرداند زيرا اعتراضات فراوانى به این رابطه برپا شد. در همین ماه ششمين كنگره‌ی ملى سنديكاى سراسرى مديريت مدارس، دانشگاهها و كتابخانه ها ـ فدراسيون سنديكايى متحد (SNASUB-FSU) پيشنهاد بايكوت اسرائيل را تصويب كرد . در بروكسل طرفداران طرح "تحریم، بایکوت وعدم سرمایه‌گذاری"، از بانك فرانسوى ـ بلژيكى دكسيا خواسته بودند درباره ی تأمين مالى شهرك سازى هاى اسرائيلى در سرزمين هاى اشغالى حساب پس بدهد. و در پی آن دهها نفر از فعالين كارزار بايكوت در «لادفانس»، محلى كه مجمع عمومى سهامداران بانك در آنجا برپا بود، جمع شدند و به این مساله اعتراض کردند. در پی آن بانك دكسيا اعلام كرد كه ديگر به نهادهای تحت تسلط اسرائيل وام نخواهد داد.
در اواخر ماه مه كارزار اعتراضى براى برچيدن تبليغات توريستى اسرائيل در متروهاى لندن باعث شد كه مديريت مترو اين تبليعات را حذف كند. فعالين بايكوت با ارسال نامه، با تلفن مراتب اعتراض خود را نشان دادند. در ۳۰ مه ۲۰۰۹ هشتمين كنگره‌ی ناحيه اى سنديكاى ث. ژ. ت. كاركنان آموزش و پرورش شمال فرانسه به بايكوت اسرائيل در زمينه هاى اقتصادى، دانشگاهى، فرهنگى ورزشى و سرمايه گذارى رأى موافق داد. كنگره از ث. ژ. ت. خواست تا زمانى كه سنديكاى كارگران اسرائيلى (هستدروت) سياست استعمارى اسرائيل را محكوم نكرده رابطه‌ی خود را با آن قطع كند و با سنديكاهاى فلسطينى رابطه برقرار نمايد . . .
در هفتم جون ۲۰۱۰ جنبش اتحادیه کارگری فلسطین که یکی ازاعضای کمیته ملی طرح "بایکوت، تحریم و عدم سرمایه‌گذاری" در اسرائیل است، طی بیانیه ای از کارگران بنادر و باراندازها در جهان خواست تا در پاسخ به قتل‌عام کارگران و فعالان صلح در کشتی ماریا، تجارت دریایی اسرائیل را بایکوت کنند. در این اطلاعیه حمله نظامی اسرائیل به کشتی حامل کمک های غذایی و دارویی به ساکنان غزه و کشتار صلح دوستان محکوم شده و با اشاره به تجربه ی همکاری بین‌المللی تمام آزادیخواهان جهان در مقابله با آپارتاید آفریقای جنوبی، خواهان چنین همکاری در مقابله با آپارتاید اسرائیل است. محاصره‌ی مدام غزه را بر مبنای ماده‌ی ۳۳ کنوانسیون چهارم ژنو جنایت علیه بشریت می داند. این بیانیه با امضاهای زیر منتشر شد: فدراسیون عمومی اتحادیه های کارگری فلسطین (PGFTU)، اتحادیه عمومی کارگران فلسطین، فدراسیون اتحادیه های کارگری مستقل، انجمن حرفه ای فلسطین، جنبش کارگران جوان (فتح) دفتر مرکزی برای جنبش کارگران (فتح)، گروه کارگران پیشرو، گروه مبارزه کارگران، فدراسیون اتحادیه های کارگری اساتید و کارکنان دانشگاه، جبهه آزادی کارگران، گروه جبهه کار، سازمان همبستگی کارگران، سازمان کارگران مبارزه (که شامل سندیکاهای ملی مهندسین، مهندسان پزشکی و پزشکان، دندانپزشکان و داروسازان، وکلا و دامپزشکان است).
رویتر در مقاله ای در تاریخ ۲۷ ماه می ۲۰۱۰ می نویسد که کارخانجات اسرائیلی به دلیل نهضت بایکوت در حال رفتن به اردن هستند جایی که می توانند حقوق ۴۰ دلار در روز بپردازند که کمتر از حداقل دستمزد کارگر فلسطینی است. با چنین ترفند هایی از سوی اسرائیل، می توان این پرسش را مطرح کرد که طرح "تحریم، بایکوت و عدم سرمایه گذاری در اسرائیل" چه تأثیری بر زندگی کارگران فلسطینی دارد؟ آیا به واقع کمکی به حال آنان آست؟
از سوی دیگر می توان این سؤال را نیز مطرح کرد که ظرف این چند سال چه میزان کالاهای اسرائیلی در فلسطین تحریم شده است؟ یعنی خود مردم فلسطین دیگر آن ها را مصرف نمی کنند؟ عملاً این مساله امکان ناپذیر است زیرا اکثریت قریب به اتفاق کالاهای موجود در بازار فلسطین اسرائیلی است و در صورت تحریم عملاً مردم از این حداقل امکانات نیز محروم می شوند؟ بخصوص که تونل های زیرزمینی که کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم از طریق آنها تامین می شود مرتبا بمباران و تخریب می شوند.
مردم فلسطین می دانند که در شرایط موجود برخی شیوه های نافرمانی مدنی موثر است و با استفاده از این ابزار می توانند اهدافشان را به پیش ببرند. ابزاری که در عین اینکه فشارش بیشتر بر روی مردم زحمتکش فلسطین است، اما مردم اسرائیل نیز از آن صدمه می بینند. مردم اسرائیل در اروشلیم، تل آویو، حیفا، و بسیاری از شهرهای دیگر با گرفتن کمک های مالی اروپا و آمریکا و استفاده از آخرین و پیشرفته ترین تکنولوژی‌ها، فشاری را نمی بینند که بر روی مردم فلسطین است و یا آن را درک نمی کنند.
مردم فلسطین آرزوی از بین رفتن مردم یهود را ندارند، ولی هر روز شاهد از بین رفتن مردم عربی هستند که بیشتر از ۶۰ سال است امید دارند مانند مردم دیگر دنیا، همان امکانات برابر ملی، فرهنگی و اقتصادی خودشان را داشته باشند و آن را حق خود می دانند.
حال که مردم خود فلسطین نمی توانند عملاً این بایکوت را بپذیرند و در عرصه ی جهانی نیز در موضع ضعف هستند چه راه حل سومی می توان پیشنهاد کرد که راهگشاه باشد؟
در میان چپ های جهانی که مبارزات کارگری فلسطین را دنبال می کند و خود نیز یهودی تبار هستند نیز دو نظر در این رابطه وجود دارد. کسانی مانند نوامی کلاین طرفدار بسیار جدی طرح "بایکوت و تحریم و عدم سرمایه گذاری در اسرائیل" هستند. نوامی کلاین در تمامی برنامه های که بر علیه اسرائیل باشد شرکت کرده و در حد توان به کمپین کمک می کند و معتقد است تنها راه موجود در دفاع از حق تعیین سرنوشت فلسطینی‌ها فشار بین‌المللی بر روی اسرائیل است. ایشان در سایت و بسیاری از مقالاتش به مسأله فلسطین از دیدگاه جهانی سازی برخورد می کند و معتقد است سیاست مداران محافظه کارِ جهانی از نا امنی منطقه ی خاور میانه سود می برند و این به حربه ای برای اشغال و سرکوب جنبش های آزادی بخش تبدیل شده است.
نوام چامسکی مخالف این طرح است و در این رابطه چنین تحلیل می کند:
"لحظه اي اصول را فراموش کرده و روي تاکتيک متمرکز شويم. شما بايد تاکتيکي را که شانسي براي موفقيت دارد برگزينيد در غير اين صورت هرچه بکنيد توخالي است. اگر شما تاکتيکي را جستجو مي کنيد که بتواند به نتيجه برسد نبايد صحنه نبرد مورد علاقه دشمن را برگزينيد. قدرت حکومتي خشونت را دوست دارد: آن را در انحصار دارد. فارغ از درجه ی خشونت تظاهر کنندگان، حکومت به خشونت بيشتري متوسل مي شود. به اين دليل از سال هاي ۱۹۶۰ هنگامي که من با دانشجوهاي فعال صحبت مي کردم، به آنها توصيه مي کردم که در تظاهرات کلاه ايمني بر سر نگذارند. در واقع پليس خشن است، اما اگر شما يک کلاه ايمني را نشان دهيد، پليس خشن تر مي شود. اگر شما با يک تفنگ بيآييد، آنها با تانک مي‌آيند؛ اگر با تانک بيآييد، آنها از 52B پياده خواهند شد: اين جنگي است که شما بالاجبار در آن بازنده خواهيد بود. هر بار که شما يک تصميم تاکتيکي مي گيريد، بايد از خود سوال کنيد: به چه کسي مي خواهم کمک کنم؟ آيا در جستجوي آرامش وجدان خود هستيد؟ يا سعي در کمک به مردم داريد براي اين که کاري براي آنها انجام دهيد؟
پاسخ اين سوال راه به انتخاب تاکتيک هاي متفاوت مي‌برد. فرض کنيم که سوال، تحريم دانشگاه حيفا باشد (به دلیل تبعیض علیه دانشجویان فلسطینی). با اين نوع اقدامات، شما يک هديه به افراط گراها مي دهيد. آنها بلافاصله خواهند گفت، و به درستي، که شما يک دوروي واقعي هستيد: «چرا سوربن، هاروارد يا اکسفورد را تحريم نمي کنيد؟ کشورهاي آنها در بي‌رحمي هاي بدتري شرکت داشته اند! پس چرا تحريم دانشگاه حيفا؟ » لذا اين يک هديه به افراط گراهاست که مي توانند محتواي عقيدتي تحريم را بي اعتبار کنند. اين کار مي تواند به کساني که آن را بر پا مي کنند آرامش وجدان بدهد اما، دست آخر، اين کار به فلسطيني‌ها لطمه مي زند.
در دوران جنگ ويتنام، من متعجب بودم که چرا ويتنامي‌ها اقدام هايي از نوع اقدام ويترمن (سازمان دانشجویان برای چپ نوین) را ارج نمي نهند. آنها جوان هاي علاقه مندي بودند، من آنها را ستايش مي کردم و خود را به آنها نزديک حس مي‌کردم. روش رويارويي آنها با جنگ اين بود که به خيابان ها بريزند و شيشه مغازه ها را بشکنند. ويتنامي ها کلا با اين نوع کارها مخالف بودند. آنها غم ادامه حيات داشتند: اينکه دانشجوهاي آمريکايي از قبل آنها خوش باشند را به سخره مي گرفتند. آنها به سرعت دريافتند که شکستن شيشه ها ايده جنگ طلب‌ها را تقويت مي کند. همان طور هم شد. تاکتيکي که به آرامش وجدان فعال‌ها اولويت مي دهد مي تواند به قرباني‌ها ضرر برساند. در مقابل ويتنامي‌ها تظاهرات زنانی را ستايش مي کردند که در سکوت و در برابر قبرها صورت می گرفت. براي آنها اين نوع اقدام ها بود که ما مي بايست انجام مي داديم. امروز هم همين طور است: اگر مي خواهيد به فلسطيني‌ها کمک کنيد، به پي آمد هاي تاکتيک هايي که انتخاب مي کنيد بينديشيد."(1)
یکی دیگر از مخالفان سرسخت کمپین "تحریم، بایکوت و عدم سرمایه گذاری"، اریک لی بنیانگذار لیبر استارت است (2). وی از جنبه ای دیگر با این مساله مخالف است. ایشان اعمال اسرائیل را حق طبیعی اش برای دفاع از کشور اسرائیل می داند و به هیچ وجه مسأله اشغال فلسطین را مطرح نمی کند و حتی فراتر از سایت و وبلاگ شخصی اش، در نشریات غربی نیز به مخالفت با این کمپین می پردازد. زمانی که کنفدراسیون کارگران انگلیس قطعنامه بایکوت، تحریم را در کنگره شان به تصویب رساندند، ایشان در مقاله ای در گاردین به نمایندگان اتحادیه های کارگری یاد آور شدند که باید از مبارزات کارگران ایران دفاع کنند نه آنکه اسرائیل را تحریم کنند. (3) وی در حقیقت این دو را در برابر هم قرار می دهد و باید به ایشان و دوستانشان خاطرنشان کرد که جنبش کارگری ایران در کنار جنبش کارگری فلسطین قرار دارد و بهیچ وجه در برابر هم قرار ندارد که با دفاع از کارگران در ایران به مقابله با کارگران و زحمتکشان فلسطین برویم. در هیچ کجای جامعه عرب امروز خلاقیت و سرزندگی مبارزات کارگری، همانند کارگران فلسطین نیست. (4)
زحمتکشان فلسطین از سال ۱۹۴۸ شرایط شان نه تنها بهتر نشده است، بلکه با افت حمایت های بین‌المللی مترقی و چپ در این دو دهه فشار بیشتری را تحمل می کنند و در این دوره از مبارزات، مشکلاتشان بسیار پیچیده شده است. نباید گذاشت با شعارهای انحرافی، حمایت های واقعی و مردمی کم شود. آزادی و حق سرنوشت مردم فلسطین بسیار به آزادی و حق انتخاب مردم ایران گره خورده است و در فلسطین گرایشات متفاوتی همانند ایران وجود دارد، ولی باید اصول مبارزاتی کارگران را حفظ و هر چه بیشتر از آن حمایت کرد و در عمل با گرایشات انحرافی که به نام کارگران وبه کام دیگران است مبارزه وآن راافشا کرد .
زیرنویس:
(1) http://ir.mondediplo.com/article1583.html
(2) اریک لی در مقاله‌ای در زمان جنگ اسرائیل و لبنان مینویسد چپ باید از اسرائیل در این جنگ دفاع کند
http://www.ericlee.info/2006/07/the_left_should_be_supporting.html
(3) http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/sep/23/israel-trade-unions-tuc-iran
(4) اولین کنفرانس لیبر استارت در سال 2009 در شهر واشنگتن برگذار شد.
http://blog.aflcio.org/2009/08/19/labourstart-and-the-us-union-movement-making-connections
دومین کنفرانس در شهر همیلتون کانادا برگذار شد. دي ریک بلک ادر که مسئول آن بود و در افتتاح کنفرانس لیبراستارت در ده جولای از سولیدریتی سنتر تشکر کرد که با حمایت مالی آن ها این کنفرانس برگذار شده است.
اتفاقاً جای کمپین تحریم و بایکوت باید در سایتی مانند لیبر استارت باشد که مدعی دفاع از کارگران است . اما اکنون این سایت تبدیل به پیش برنده ی سیاست های امریکا و سولیداریته سنتر شده است و اریک لی گرداننده‌ی آن که در گذشته خواهان حمایت امریکا از این سایت بود، اکنون به آرزوی خود رسیده است. در دو سال گذشته حمایت های امریکا از آنان گسترش یافته است و به نام کارگران سیاست های آمریکا را تبلیغ می کند.
نقشه کاهش مساحت کشور فلسطین و اسرائیل در طی سال های ۱۹۴۶ تا ۲۰۰۰
توجه!
کاپی و نقل مطالب از «اصالت» صرف با ذکر منبع و نام «اصالت» مجاز است
کلیه ی حقوق بر اساس قوانین کپی رایت محفوظ و متعلق به «اصالت» می باشد
Copyright©2006Esalat