رشد سرسام آور مواد مخدر

شرایط جنگی افغانستان ودرآمد بالاازکشت،تولید وقاچاق موادمخدر موجب شد كه دولتهای حاكم وجنگجویان سلاحداردركشورازكشت آن استقبال كنند. تولید و قاچاق مواد مخدردرکشورسالانه بیش ازسه میلیارد دالر درآمد دارد كه ازاین میزان سهم دهقانان كمترازده فیصد آن است وقسمت عمده این درآمدعاید قاچاقچیان وزورمندان می‌شود. با این وجود، جلا لی وزیرسابق داخله بارها ازوجود فهرستی از مقامات بلند پایه كه دركارقاچاق موادمخدر فعال هستند، صحبت كرده بود. وی اعلام كرده بود كه در صورت لزوم این فهرست را منتشر خواهد كرد، كاری كه هرگز انجام نداد. گفته می‌شود اسامی تعدادی از وزرا ومسوولان نظامی و امنیتی دراین فهرست وجود دارد.

حدود هفت سال قبل که آمریکا و متحدینش لشکرکشی به افغانستان را آغاز کردند، شعارها و ادعاهای اصلی شان از این تهاجم، مقابله با تروریسم ومحو مواد مخدر اعلام شد. تولید تریاک و دیگر مشتقات آن که با استقرار طالبان در بخش اعظم افغانستان یک معضله و نگرانی جدید را برای جامعه جهانی بوجود آورده بود، با تهدیدها و فشارهای سیاسی و تحریمی کشورهای بزرگ و تاثیر گذار درعرصه تصمیم گیری های بین المللی، کم کم رو به کاهش میگذارد و در اواخرعمر حاکمیت طالبان به کمترین میزان در دهه هشتاد هجری شمسی رسید.

اکنون افغانستان بزرگترین تولیدكننده موادمخدردرجهان به حساب می‌آید. دولتمردان آمریكایی پس از حمله نظامی به افغانستان اعلام كردند كه یكی از برزگترین برنامه های انها نابودی مزارع خشخاش، جلوگیری ازكشت آن وممانعت از قاچاق مواد مخدر است. حقیقت این است كه دولت آمریكا پس از تصرف افغانستان نه تنها هیچ گاقدمی جدی برای جلوگیری از كشت خشخاش و قاچاق مواد مخدر برنداشت بلكه در بسیاری از موارد نیز به مافیای مواد مخدردر كشوركمك كرده است. طی ‪ بیش ازهفت سالی كه از حمله آمریكا به افغانستان می‌گذرد علی رغم ادعاهای آمریكایی‌ها مبنی بر تلاش برای كاهش كشت خشخاش در كشور وجلوگیری از تولید مواد مخدر، آمارهای موجود از افزایش تولید مواد مخدردركشور و قاچاق آن به سایر نقاط جهان خبر می دهد.

 دفتر سیاست ملی كنترول مواد مخدرآمریكا در گزارشی اعلام كرد،اراضی زیر كشت خشخاش به میزان چشمگیری نسبت به سال گذشته افزایش یافته و به یکصدوهفتادودو هزاروشش صد هكتار رسیده است. این گزارش هم چنین می‌افزاید، از زمان سرنگونی طالبان درافغانستان، تولید خشخاش در این كشور حدود شش برابر شده است. سفارت آمریكا در كابل همواره دولت كرزی را یكی از عوامل ناكامی مبارزه با مواد مخدر در افغانستان اعلام كرده است.

برپایه گزارش های منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد، میزان تولید محصول خشخاش درسال گذشته شش هزار و دوصد ‪تن است ودرسال جدید به هشت هزارئپنجصد تن رسید كه در تاریخ كشور سابقه نداشته است. بارنت روبن پژوهشگر آمریكایی درجلسه استماعیه كمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریكا درباره علل ناكامی دولت افغانستان درمبارزه با مواد مخدر گفت : وقتی ما در این مورد صحبت می‌كنیم كه چرا دولت افغانستان به اقدامات جدی علیه قاچاق موادمخدر دست نمی‌زند. باید به خاطر داشته باشیم كه بسیاری از این دلالان موادمخدر توسط ایالات متحده تقویت می‌شوند و به بسیاری از آن‌ها كمك شد تا دوباره قدرت را در دست گیرند.

وی افزود: وقتی كرزی خواست برخی ازآنها را از مقام هایشان بركنار كند آنها از سوی بعضی ارگان های دولت آمریكا حمایت و درسمت های خود ابقا شدند زیرا حضور شان برای ایالات متحده مفید ارزیابی می‌شد. وی افزود : هشتاد در صد پول موادمخدر به جیب قاچاقچیان وجنك سالاران سرازیر می‌شود، نه دهقانانی كه خشخاش كشت می‌كنند ودرمزارع آن كار می‌كنند و نود فیصد از سود حاصل از تجارت مواد مخدر به خارج از افغانستان ارسال می‌شود. به گفته روبن بدون تردید یكی از دلایل افزایش كشت خشخاش وتولید مواد مخدردرافغانستان سودسرشاری است كه از بابت تولید و توزیع این مواد، عاید قاچاقچیان و سوداگران مرگ می‌شود كه از سوی برخی از حامیان خود در ایالات متحده پشتیبانی می‌شوند. حال این پرسش مطرح است كه آیا اقدامی كه واشنگتن در افغانستان تحت شعار ریشه كنی مواد مخدر انجام می‌دهد واقعا مبارزه با مواد مخدر است یا تجارت مواد مخدر؟ سال گذشته كشت خشخاش در ولایت هلمند یکصدوشصت درصد رشد داشت كه به رشد پنجاه فیصدی كشت خشخاش درافغانستان كمك كرده بود. همچنان درسال گذشته افغانستان شش ‪هزار و دوصد تن خشخاش تولید كرده بود كه نودودو درصد از نیاز بازار جهانی را تامین می‌ كند.

به گفته سازمان ملل متحد كشت مواد مخدر در افغانستان اكنون به سطح غیرقابل كنترول رسیده است. همچنان كرزی از چنین آماری ابراز تاسف كرده و از جامعه جهانی خواسته است كه فعالیت های خود برای تقویت پولیس و مقابله با كشت مواد مخدر راشدت بخشد. دولت آمریكا نیز نابودی خشخاش و مقابله با كشت مواد مخدر را یكی از ابعاد مهم برنامه كمك رسانی به افغانستان دانسته است و دولت كرزی را به علت ناكامی دربه چالش كشیدن والیان جنگ سالار ولایات در مقابله با تولید تریاك مورد انتقاد شدید قرار داده است.
افزایش كشت و برداشت مواد مخدر در حالی انجام می گیرد كه دولت عملا بر بخش های جنوبی افغانستان كنترول عمومی ندارد و گروه های نظامی مخالف، دهقانان و دلالان در كنار برخی نیروهای فاسد دولتی و پولیس تجارت موادمخدر راحرفه اصلی خود قرار داده اند. افغانستان پیشتر نیز به عنوان بزرگترین تولیدكننده تریاك در سطح جهان شناخته می شد و ۳۵ درصد از تولید ناخالص داخلی از تجارت مواد مخدر به دست می آید. بیشتر هروئین به دست آمده از خشخاش در اروپا و آسیا فروخته می شود. افزایش كشت خشخاش نیز بیشتر درپنج ولایت در جنوب و به خصوص در هلمند، قندهار و ارزگان صورت پذیرفته است یعنی همان مناطقی كه به خاطر حملات مداوم طالبان شرایط امنیتی باثباتی نیز ندارند. سازمان ملل متحد درخصوص افزایش تولید خشخاش درعین حال تاكید می كند كه بخش های جنوبی افغانستان به علت كشت و برداشت گسترده مواد مخدر و تجارت آن، تروریسم، جنایت و فساد به مكان خطرناكی تبدیل شده است. بنابر اظهارات سازمان ملل متحد ارتباطی قوی میان تشدید شورش و ناآرامی و افزایش تولید مواد مخدر در افغانستان یافته است. همچنان طالبان دهقانان را به افزایش كشت خشخاش در برابر حفظ امنیت و جان خود دعوت می كند. طالبان در عین حال برای حفاظت از كاروان های حمل موادمخدر در مناطق مرزی، از دلالان این مواد مالیات دریافت می كند. از سوی دیگر گفته می شود كه اقدامات اخیر طالبان در این عرصه و ترغیب دهقانان برای افزایش كشت خشخاش، به هدف برانگیختن واكنش دولت طراحی شده است.

به اعتقاد ملل متحد عدم توانایی دولت دركنترول منطقه و حضور والیان جنگ طلب، فاسد و قدرتمند در آن برمی گردد. وقوع خشكسالی نیز به مشكلات دامن زده است زیرا هیچ جایگزینی برای كشت خشخاش در آن وجود ندارد. با وجود آنكه دولت فعالیت های اندکی برای مقابله با كشت خشخاش را توسعه بخشیده است اما در راه بازداشت و ازكار بركنار كردن مقامات دولتی فاسد و تاجران مواد مخدر، موفقیت چندانی به دست نیاورده است.

در همین حال، بنا بر گزارش سازمان ملل متحد، قرار بوده كه ۳۸ هزار جریب زمین های زیر كشت خشخاش نابود شوند اما تنها ۱۲ هزار جریب از این زمین ها نابوده شده اند. بر این اساس، اطلاعاتی كه از سوی دولت در این خصوص ارائه شده، از نظر سازمان ملل متحد كاملا اغراق شده و نادرست است. در سال ۲۰۰۵ میلادی والیان ولایات مختلف اعلام كرده بودند كه ۸۷ هزار جریب زمین های زیركشت خشخاش را نابود كرده اند اما سازمان ملل متحد تنها توانسته است نابودی ۱۲ هزار جریب آن را تایید كند.
سفیر آمریکا در کابل می گوید: با وجود تلاش هائی که برای جلوگیری از کشت خشخاش درافغانستان انجام گرفته است و با وجود از بین بردن ۲۰هزارهکتار مزرعه خشخاش در سال گذشته، محصول خشخاش ِ امسال بازهم افزایش یافته و به ارقامی بی سابقه رسیده است. بر اساس آمارهای مقدماتی، امسال ۱۸۵هزار هکتار زمین زیر کشت خشخاش رفته است که نسبت به سال گذشته ۲۰ هزار هکتار افزایش نشان می دهد. به گفته او، از این رقم ۸۶ هزار هکتار تنها در هلمند قرار دارد. هلمند پرخشونت ترین ولایت است و نیروهای ناتو در آنجا با هزاران طالب درگیر جنگ هستند. درسال گذشته، ۹۲ درصد تریاک ِ قاچاق جهان، در افغانستان تولید شده است.

با آمدن لابراتورهای پیشرفته و وسایل ارتباطی نوین، معضل تولید و قاچاق این مواد و مبارزه با آن را در سطح جهانی شدیدا پیچیده و به یك نگرانی عمومی جهانی تبدیل كرده است. توصیف وضعیت با عبارت شدیدا پیچیده و ابراز نگرانی از آن، نقطه عطف تمامی سخنرانی‌ها و گزارش‌هایی بود كه مسوولین مبارزه با مواد مخدر كشورهای منطقه و سفرای آن‌ها در هفتمین كنفرانس بین‌المللی ارایه كردند. وضعیت پیچیده موجود به‌گفته روبرتو آربیتریونماینده ملل متحد برای مبارزه با مواد مخدر، بیشتر از آنجا ناشی می‌شود كه تولید خشخاش در افغانستان به بیش از هشت وینم هزارتن رسیده و سطح كشت آن نیز فوق‌العاده افزایش یافته است.

آربیتریو این وضعیت را درپهلوی دستیابی باندهای تولید و قاچاق مواد مخدر به‌ انکشاف‌های نوین لابراتوری كه باعث شده مواد های كم‌حجم ولی پرخطرتر وارد بازار شود، عواملی می‌داند كه باعث نگرانی فزاینده جهانی نسبت به اوضاع صحی عمومی بخصوص جوانان شده است. درعقب وحمایت مواد مخدر، شرکتهای نیرومند و منافع مالی نهفته میباشد. از این نقط نظر، کنترول جیوپلیتیک ونظامی روی خط السیر مواد مخدر، بمثابه یک عنصرا ستراتژیک، مانند نفت و لوله های نفت وجود دارد. با آنهم چیزیکه مواد مخدر را از امتعه قانونی متمایز میسازد، آنست که مواد مخدر، نه تنها منبع بزرگ تشکیل ثروت برای جرایم سازمان یافته میباشد، بلکه سرمایه بزرگ برای دستگاه های استخباراتی نیزپنداشته میشود که در بخش های مالی و بانکداری،بحیث بازیگر نیرومند وجود دارد.

در مارکیت بین المللی مواد مخدرو هیرویین افغانستان صد بار بیشتر نسبت به قیمتی که دهاقین بالای مزرعه خود دریافت میدارند بفروش میرسد. طبق راپور اداره ملل متحد در امور مواد مخدر و جرایم در سال دوهزاروسه، تریاک افغانستان عاید یک میلیارد دالر را برای زورمندان محلی ودهاقین و یک میلیارد و سه صدمیلیون دالر را برای قاچاقبران، بوجود آورده است که این رقم معادل نیم عایدات خالص ملی میباشد. موافق به این آمار تخمینی، اداره ملل متحد، حد وسط قیمت یک کیلوگرام تریاک تازه در سال دوهزارودو به سه صدوپنجاه دالر بالغ میگشت. اگرچه سنجش تخمینی اداره امور مواد مخدر وجرایم ملل متحد، برمبنای قیمت بالای مزرعه محل وعمده فروشی، ترتیب یافته است که یک بخش فیصدی بسیار کوچک دوران چندین میلیارد دالری تجارت مواد مخدر افغانی را تشکیل میدهد. اداره مذکور مجموعه دوران سالانه تجارت مواد مخدر افغانی را به سی میلیارد دالر تخمین کرد ه است.

اداره دی یی آی امریکا تایید میدارد، هیرویین جنوب شرق آسیا (افغانستان) که در اوایل دهه نود در نیویارک بفروش میرسید بین هشتادوپنج هزارالی یکصدونودهزار دالر یک کیلوگرام با داشتن هفتادوپنج فیصد خالص صورت گرفته بود.

طبق گزارش این اداره " قیمت هیرویین حوزه جنوب شرق آسیا یک واحد هفتصد گرامی آن با داشتن خالص بودن بین هشتادوپنج الا نود فیصد ازهفتادهزارالی صدهزاردالر به فروش میرسد. یک واحد هفتصد گرامی (هشتادوپنج – نودفیصد) به قیمت عمده فروشی یک کیلوگرام تبدیل میشد که هیرویین خالص به قیمت های بین یکصدوپانزده و یکصدوشصت وسه هزار دالر به فروش میرسید.

نود فیصد هیرویین مصرف انگلستان محصول افغانستان است. با استفاده از رقم قیمت های خرده فروشی منابع پولیس انگلستان که یک گرام هیرویین پنجاه فیصد به قیمت یکصدوده دالر تخمین شده مجموعه ارزش پرچون مواد مخدر افغانستان در سال دوهزاروسه (سه هزاروششصد تن) به رقم هفتادونو میلیارد دالر بالغ میگردد.