مطلب از سرودن این قیصده نشان دادن کمیت، کفییت و غنامندي فرهنگ کهنسال بدخشان و نقش دانشمندان آن در تامین مثبت تحکیم وحدت ملی با فرهنگ تاریخی ماست.
اهـــــداء به شعرا و نویسنده گان بدخشان باستانی وعصر حاضر
از دولت محمد ’’جوشن’’
اشکاشم ۱۳۹۱
نگین لعل
ای کــــــــوه « بـــــــدخش» روزگـاران ای دفتــــــــــــــر زندهً درخــــــشان
گهـــــــــــــوارهً شعـــــــــرو باب دانـش درکــشوروملک رادمــــــــــــــــــردان
آبت عسل وهـــــــــــــــــــــــوات بیغش هم داده شــفــــــــــــــــای رهســـپاران
وز راه ابــــــــــــــــــریشم تو حـکمت شدهـــــــــــــــــــدیۀ چین روم ویـونان
براهـرم مصــــــــــــــــــر«لاجـوردت» زینت گردخـم پادشــاهـــــــــــــــــــان
ای مسنــــــــــــــد کشـــــور «مــه آباد» وزلعلت نگین به خاتم جـــــــــــــــــان
ای مامـن دولـت «فـــــــــــــــــــریدون» «یمــــرای» نکوی و «کـــیقـبادان»
افســــــــــــــــــــانه «سام وذال ورستم» «رودآبه» ومــاه کا بلسـتــــــــــــــان
«اسـپند» بـپـــــــــــای و هم «کـتالیون» وز«بدرجمــــــــــــال» تا«شمیران»
«ګشتاسپه» و«اشکش» وچـــو«سهراب» یا«برزوی» قهـــــــــرمان«شـنګان»
ای خـــورده ګره به «بلــــــــــــــخشانت» اسطـــــــــــــــورهً «بلخ» زابلســتان
اي شعله فروز داد و نيـــــــــــــــــكي وز دعوت و نور" سپتمــــــــــــانان "
اي قلعۀ شوكت " كنشـــــــــــــــكا " اي منظر تاج " اخـــــــــــــــــــشنوران "
هـــمـــراز " تـراج " و "شـاه فـولاد " درشيب و فراز چرخ يكـــــــــــــــــسان
بـــا خـوي تو بـسته خوي" شمشاد " وز مــشك تــو برده بوي" سليـــــــمان"
تا ديده تنت" رداي " " بـــــــــودا" اي خانۀ مهرو لطف و احســــــــــــــان
پــیــوند لـبت شــــعـار وحـــــــدت از حنجره ی رســــــات اعــــــــــــــلان
"باغور "و" قلات" و " بامياني " "مهـــــروز"وثــــاق هوشـــــــــــــــياران
هـــــــــــــــــــر قریه نشان دهد" اوستا " با«سیســت» لقب گـــرفته «سيستان
يا نام «ولیــــج» یـــــــــــا «شـکیجـــت» «یشتیوسپ» «بهــــا ر»تا«خیونان»
از شهــــــــــــر«کــــویرس»تا«الاشی» «خنـــــدات»«زپولو» تابه «روشــان»
«اکسـوس» ودو ساحلش زپامیـــــــــــــر یایفتــل وکشــم تابه شهــــــــــــــــــــران
«یـمگـــان» و«دریم» اسـت و«درواز» هم «شهربزرگ»و«راغ» و«خواهان»
«زردیو» به«شیـــــوه» تا به«زیباک» «تشکـــان» قشنګ و یاکه«منجان»
چـــون ګلشن ســــــــــبز «آریا و یج» جـــولانگهً مســـت آبشـــــــــــــاران
جا وید وثیقـــــــــــــــــــه های عـزمت برپیکــــــــر «هند و ســـــند» ایران
وز «باربد منجی» شکــــــــر آمــیخت «پرویز» بکــــــــــام و گشته خـندان
چــــــــو ن زخمــه بزد ببانگ «راغا» از خویش برفت شاه ساســــــــــــان
تادین خــــــــــــــدا رسید و اســــــــــلام بر میهن تـــوزلطف یــــــــــــــزدان
فرهنګ جهــــــــــــــــان او زدســــتــت دارد خـط مســـند هــــــــــــــــزاران
چــــــــــون گـــــــــــوهر شبچراغ اسلام فخـــــریست تــــرا به دور«سامان»
سینا که نوشت راز قـــــــــــــــــــــــانون خود سلسله داشت از بدخشــــــــان
استـــــــــــــــــــــــاد عجم به نظم وردک آنکوکه گرفت عصا و انبــــــــــان
از زهـــــــــــــــــــــد به پند گفته بسیــــار صـــــــــــد بیور در هزار مرجان
زو نغمــــه مــــــــــــــــــــــــولیان شنفتی چون مژده جانفــــــــــــزای جانان
سمفونی اقتــــــــــــــــــــــــــــدای سـازش شد کرسی قـــــــــــــــدر کوه نشینان
وز ناصــــــــــــــر «خســــرو»ز«اسعد» کلک فلک است زیر دنـــــــــــدان
با طالس عصـــــــــــــــــــر و با افلاطون در عرصه نهاده گوی و چوگـــان
وز«میسره»تا «بشیـــر» و«همـــــــدین» پیوند به ذریه «بوتلمــــــــــــــان»
از دعــــــوت بایزید بسطــــــــــــــــــــام بگزیده جهان مغز قـــــــــــــــــرآن
رضوی که بود بنام« سهــــــــــــــــراب» با تحفه الناظرین نمایـــــــــــــــــان
«آفاقی»و«گیو»«خوجه محمــــــــــــد» آینۀ شرح خان الاخــــــــــــــــوان
شاه قمبــــــــــــــــــــرآفتاب و «سادات» «ابدال»و «سیدعلی همــــــــــدان»
بــــــــــــــــــــــــــردامن پاک تو غنودند آغوش ترا نمـــــــــــــــوده اسکان
ای بطن ترا علامــــــــــــــــــــه ها بار دانند محقیقان فـــــــــــــــــــراوان
چون چشم" سنايي " روح " عطـــار" با گنج "نظاميها " و " ريــــحان"
هم وزن " بشار برد" و "فــــــاراب" از مدرسۀ تو فليـــــــــــــــــسوفان
همرا از «نوائی»بود «معمـــــــــــــا» درشهـــــــــــر«هری»فراز ایوان
برکشتی و شــــرطه باد «بهــــــــزاد» آورد سروش نطم زقصـــــــــــان
یاخســــــــــرو «دهلویت» ز «لاچین» درقاره هند مشکبیــــــــــــــــزان
گـــــــــــــــر کاخ نبوغ ذهن «هیگل» از«مولوی» برده جوهــــــرجان
«اقبال»و«جمــــــــــــــــال»دیده گنجی وزمکتب«بیدلت»به «عنــــــوان»
زد نقش «غیاثی»راز«حـــــــــــافظ» برلوح جریده جاویــــــــــــــدانان
طاوس هنــــــــــــــــــر بسانی «لیلا» خوکرده به گلشنت خــــــــرامان
چــــون اظهر و «عبهـر» و «ربابی» یا« مصرع راغ» همچون خاقان
یا«خنجری» کوزسرحــــــــــد«چین» ســـــــــــرداد نوای مست واخان
«یک موی رسن رسن بدلهــــــــــــــا یک اشک تمن تمن به دیــــــوان»
یاشهپـــر نقره گــــــــــــون «شاهین» سیمرغ سهیرجمع اقــــــــــــران
با«رحمت»جوز گـــــون و «مغموم» اورنگ غنائی را بهـــــــــــاران
وربــــــــــــزم ضیایی تا«مبـــارک» وز«نظمی»وتا«سقـای کزدان»
«محزون»به لقــــــــای یوسف عدل بنشسته اگر به کنج احـــــــــــزان
شـــــاه عبدالله ادیب «یمــــــــــــگی» همتای«غبار»و «عبـــدالرحمان»
تذکره نگاشت شاعــــــــــــــــــرانرا افســــانهً ذوق زنده نامــــــــــــــــان
ای وای که آن فکــــــــــــــور نامــی چون گل به جفای زهــــــــــرقربان
دراوج جوانی مثل «خلــــــــــــدون» وزباد خــــــــــزان«دیره ودونان »
گـــــــــــــــــویند شهید فضل خود شد درحین شبـــــــــــــاب زوق آرمان
چون" رابعۀ " زمانه "مخفي " سرقافلۀ " وطن " چو "دهقان "
مانده« زعدیم» و«اشک حســـرت» با«حسرت»یا«فـــــــراق» همسان
یا«شربت باقر ی»«ونصــــــــری » «یاضمنی» و «منگل» خوش الحان
«ګلزاز»زسنګلیج مــــــــــــــــحروم برخاسته چون ادیب چــــــــــــوپان
از صفحه روزګار رفـتـــــــــــــــــند آن خیل دخیل باغ رضـــــــــــــوان
در عصــــــــر کنون چو "سروكشمر" زان ريشه برست شــــــــــاخ ساران
آورده ثمــــــــــــــرزآب «فردوس » ارباب سخن درین زمانــــــــــــــان
اشـعـــــــــارنوین عــــــروس کــردند درحجلهً «آریا» تبــــــــــــــــــاران
چـــــون«شاملو» و«نادرند»و«نیـما» باشهـــــــــــرت شـــــعر پهلـــوانان
زان جمـلهً کی هاکه برشمـــــــــــارم چونجوهرلعل سفته ازکـــــــــــــان
آن «پرتـــــــــــونادری» «آذرخــش» فــــــــــــرزانه چــنار این گلــستان
«شیوای شرق»و«حصا ریانــــــــرا» بنگر چوسحا بگوشه تابــــــــــــان
«لاجوردی»خــــــــــروش نی کــشیده در محفل مست غمگســــــــــاران
آن« ذیغم »آشنــــــــــــــــا و «پیــغام» «برزنگی»و«واصفی» نمـــــــایان
یاتازه بهـــــــــــــــار مـــلک مـــــعنی پدرام به «بهمن»و«عیــــــــــاران»
بنوشــته «قدوس خان» جنـــــــــــرال شایسته کتاب عهــــــــــــد ودوران
تصویرنبـــرد شهـــــــــــــــــــــر کابل وزباطل وحقکه بـــــــــــرده تاوان
«سیحون»شکــــــــــــرو حدیث قندش درشهـــــــــــــرسخنوری زرافشان
تاریخ «مرادی»را بخــــــــــــــــوانید رازیست درآن بنکتـــــــــــه دانان
«پامیـــــــــرزاد» و نـشر باســــــتانش خوش نغمهً آشنامست شـــــــــــایان
وز«همزی» تا« پــژوه» تا«شـمس» صـــــد گنج عقیق کوهســـــار ان
از صبغت خاکسارو«طغــــــــــــــــرا» گلدستهً«روســـتای» شغنــــــــــان
«جیحــون»«بدانـشی »ز«ارگــــــــو» درشعــــــــرغنایُ خوش غزلخوان
از«روشن» و«سازگار»«عجــــــزی» بازلف سخن نــسیم نیســـــــــان
«میرزاده» و«نورعلی» و«سالک» ازدانش عـصــــــــــــر گل بدامان
یادی متــــــــــــــوکل و نعــــیم است وزدرهُ ســبز ســـــــــــــــرگلا نان
"سوداي"اشكاشم و«سعـــید ش» بشکــفته بـباغ نو نهـــــــــــــالان
یا اینکه «صبـور» کــوه«نــوشاخ» درجادهُ عشق گشته جــــــــــــویان
وین نسل جــــــــــوان خامـه بــرکف میـــــــــــراث گـرفـته از نــــیاکان
پولاد صفت به سنگ خـــــــــــــــارا رزمیـــــده گشــیده راز پنــــــــهان
هنگام شفق ستارۀ روز باشند به شام بينــــــــــوايان
نتــوانم که نام جــــــــــــــــــمله آرم درکسوت این قصیــــــــــدهعریان
خــــــــــود معنی این ســروده باشند عفوم بکنند آن عـزیـــــــــــــــزان
چو مهـــــــــــر شماست به خانه دل ماننده شعاع گنــج شـــــــــــــــایان
بـــرنظم ضعیف من بخــــــــــــشید ای دردل شعــــــــــــــر شهسواران
«بلخشُ» چـو طلیعه دارفــرهنگ باقلــــــــــــزم فضل بحر عــــــمان
وان بحر به کوزه کی شـــــودجای روشن سخن استبرسخنـــــــــــــدان
زان قافلهُ عـظـــیم گفــــــــــــــتم یادنامه چنـــــــــدی را پریشــــــان
چون لاله داغ دار دشـــــــــــــتـم شـــوریدهُ حــــــــــــاد ثــات دوران
برظلــمت شب هجــــــــــوم برده بالشکر نور«کاوه» خـــــــــــویان
درسرحــــــد«آرشی»چــــه دارم جزکوره ًرنج وعشقســـــــــــوزان
استــــــــاد ازل به مکتب آموخـت درَسم بوفای حق پر ستــــــــــــان
میخانــــــــه وجام و خود شناســی آموزش زیستن هــــــــــــــــــمانان
جــــــــزمهر وطن دگر نـــــــباشد درسینه مرا بساط الــــــــــــــــوان
باشیب و فراز چرخ همــــــــــــراه درهــــــرخم وپیچ بی هـــــراسان
بابانگ نی رباب تلــــــــــــــــقـین با شعـــــــــــر وقلم ګشاده اذهـــان
باجشن گشای ارغــوانـــــــــــــها کوکرده مکــــــــان دماغ طــــوفان
با خشم سپـــــــاه روزبـــــــــی باگ خـــــــــــــود برده بسر ثبات پیـمان
چون دشمن سودخــــــــــوارکولاک چون خاربچشم زورمنــــــــــــــدان
چـــــون نغمهُ صنف بذرگـــــــر ها تشویق توان به نا تـــــــــــــــــــوانان
آزاده چو ســـــــــــــرو از کثری ها اندیشه رها زچنگ دیــــــــــــــوان
با جمبش صادقان کـشـــــــــــــــــور تاداده حیات خود گــروگـــــــــــان
از قلعــــــــــــهً کوهسار پامـــــــــیر گوید بدعاش هــــــــــــــر زمـــانان
ای جان و خـــــــــــرد خــــدای دانا ای داده شعـــــــــــــورراه به کیهان
ای نیروی هست آفــــــــــــــریــنش ای ناجی یار رستگـــــــــــــــــاران
ای جوهــــــــــر،عرض و هیـــــــولا ای کرده زمین بکهکشــــــــــــانان
درکشورمـــــــــا خرد نهگــــــــدار باعرش صفایـخوددوچنـــــــــــدان
پرنور بمان چراغ جانــــــــــــــــها تابا دجهـــــــــــــان و عشق انسان
ســــــــــــــــــرتاسرخاک ما محبت گیردهمه جاوخلق شــــــــــــادان
پیروز نما هرانکه خــــواهـــــــــــد دنیای سعادتی وعمـــــــــــــــــران
نابود بود جنون بیـــــــــــــــــــــداد اهریمن جهل وخشــــــــــــم نادان
دروازهً رنگ وریوبستــــــــــــــــه باپنجــــــهُ ظلم ظلم کیـــــــــــشان
وآن کرگس مـــــــــرده خوارچالاک پرکنده شودمیان بحـــــــــــــــران
رسوا وخجل به نار کـیفــــــــــــــر از دست دهد کلاه وفــــــــــــرمان
ریزد زبنا قصـــوراشـــــــــــــــغال وان بستر نفع شوم گـــــــــــــرگان
وان لانه عقــــــربان وتمســـــــــاح درکیش معاملات چـــــــــــــــالان
وان چنگ مـــــــــــــــداخلات بیجا باداری اجنبـــــــــــــــــی و دربان
ای عــــــــــــــــدل بیا و متـــحد کن باشوق وصال خود اسیــــــــــران
بــــــــرشیشه امید پوچ «ضحاک» الماس حقیقت آور آســــــــــــــان
انصـــــــاف بیا ود اوری کــــــــن پرونده بخوان زســـــــــــربه پایان
بین دستهً دام و دانه آخـــــــــــــــر درغارت خانهُ عـقــــــــــــــــابان
ای «شمس» بیا کــــه زوق حالـت چینــــــــــــد زوطن قمــــار دزدان
«بومسلم» نو بـــــــــــــیا وبشکن زنجیر فــــــــــــر یب زهد مـروان
«یعقوب» بیاکه درد مــــــــند است این مادر موسفید خـــــــــــــراسان
ای خنجر آبدار خورشــــــــــــــید سرنیـــــــــــــزه رزم عشـقــبازان
بر نسل جــفا کشان بــــــــــــیاور فرمانده عــقل راه و آرمــــــــــان
تا بار دیگر جـــــــــــــــــهان آدم درمحکمهُ عموم و وجــــــــــــدان
برگردن روبـــــــــــــهان ببـــیـند ذولانهُ کیفر گــــــــــــنا هــــــــان
وین راقــــمـهً نـــــــــــــــــوای «جوشن»
بگــــــــــــــــــذار نــشان به هـــمد یاران
توجه!
کاپی و نقل مطالب از «اصالت» صرف با ذکر منبع و نام «اصالت» مجاز است
کلیه ی حقوق بر اساس قوانین کپی رایت محفوظ و متعلق به «اصالت» می باشد
Copyright©2006Esalat