میلهء سمنک در بین شهریان کابل
سید ضیأالدین «قطبی»
بهار در فرهنگ مردم وطن ما مخصوصاً در کابل رسم و رواج های داشته که این رسم و رواج ها از میله های بهاری تا خانه تکانی تهیهء هفت میوه و پخت و پز و انواع خوردنی ها خاصتاً سبزی چلو و نذر پختن ها و غیره همه و همه به رنگ و رونقی این فصل سال می افزاید و هم رول عمده را بازی مینماید. سمنک پزی از همان مراسم ویژهء است که در یک سال یک مراتبه و آنهم اکثراً در شب نو روز صورت میگیرد که هم نذر گفته میشود و هم میله برای خانواده ها، زیرا در این مراسم دوستان و خویشاوندان جمع میشوند و با یک شگون و یا مراد پخت و پز آنرا براه می اندازند تا خداوند«ج» مراد آنها را تا سال آینده بر آورده سازد. این مراسم توسط زنان با ساز و سرود و با نواختن دایره و خواندنها و رقص و پای کوبی ها از آغاز شب تا بدم صبح ادامه داشته و خوش میگذرانند. برای پختن این نذر دو سه هفته پیش از رسیدن نو روز یک مقدار گندم را گرفته در یک ظرف هموار میریزند و از آن وقتاً فوقتاً همه روزه مراقبت کرده گاهی در روشنی آفتاب و هم گاهی در سایه آنرا به ثمر میرسانند تا گندم مذکور به شیره مبدل گردد و زمانیکه سبز میشود فیتهء سرخ را به کمر آن می بندند تا به اصطلاح نظرِ پاک و ناپاک به آن نه افتد. زمانیکه این سبزه برابر به یک قبضه بلند شد بعداً آنرا گرفته از ماشین گوشت بیرون کشیده و شیرهء آنرا از آن جدا میسازند و تفالهء که از آن باقی می ماند به آب روان می اندازند. گفتنی است که این نذر یکی از میله های بهاری در بین شهریان کابل و بعضاً هم در ولایات صورت می گیرد و مردم کابل از آن تجلیل بعمل می آوردند. در وقتیکه این مراسم آغاز میگردد تعدادی از دوستان به خصوص زنان در این مراسم خبر شده و اشتراک مینمایند و بعضی از آنها نیز با خود کمی آرد و یا چهار مغز را آورده و در این نذر سهم میگیرند و با انجام یافتن زمینه های آن و تهیهء دیگ های کلان به اندازه مواد تهیه شده آماده میسازند. ظروف دیگر مورد نیاز از مهمانانی که از آنها دعوت بعمل آورده شده است کمک گرفته میشود و این نذر در همان شب بحضور داشت و به همکاری مشترک شان در حصهء پخت پز این نذر که خیلی جنجالی و مشکل است صورت میگیرد البته این مراسم بعد از صرف طعام شب براه انداخته میشود بدین ترتیب که یکدسته از مهمانان به خواندن آهنگ سمنک می پردازند و دسته دیگر به تهیه و آماده ساختن و پخت و پز آن بکار میشوند به قسمیکه در یک دیگ کلان مقدار آب مورد ضرورت را می اندازند و زمانیکه آب بجوش آمد یک نفر آرد را گرفته کم کم در بین دیگ میریزد و دیگر با بیلچهء مخصوص سمنک که بنام (کپچه) یاد میشود آرد مذکور را در بین آب مخلوط، و حل مینماید و از طرف گروپ خواننده گان با دف و دایره به یک آواز سرودهء (سمنک در جوش ما کپچه زنیم- دیگران در خواب ما دپچه زنیم) را خوانده و به هر اندازهء که شب گرم و گرمتر میشود مهمانان و کسی که نذر سمنک را به دوش گرفته هر کدام به نوبت در حصهء کپچه زدن آن سهم میگیرند و هر لحظهء که میگذرد پخت و پز این نذر حساس تر میگردد. در زمینه سعی زیاد می شود تا زیر دیگ نه سوزد و سیاه نگردد. این عمل تا صحرگاهان جریان دارد که تقریباً از شروع تا انجام آن مدت (۷ الی ۸ ساعت) را دربر میگیرد تا اینکه سمنک پخته شود بعداً دورا دور دیگ را با خمیر پوشانیده سرپوش دیگ را بالای آن میگذارند تا دم بخورد و هر یک از اشتراک کنندگان برای مدت کوتاهی بخاطر رفع خستگی خود استراحت مینمایند و بعد از ادای نماز صبح قبل از طلوع آفتاب همگی از خواب بیدار شده و مشترکاً بالای دیگ جمع شده و هر کدام به سهم خویش به دعا و تزروع به درگاه خداوند می پردازند و طلب حاجت مینمایند و سپس سر دیگ را باز کرده در ظروف جدا گانه آنرا کشیده به مهمانان داده صرف مینمایند و برای آنانیکه در این مراسم اشتراک نکرده اند در بشقاب و یا کاسه ها به خانه های شان فرستاده میشود و ایشان در مقابل در بشقاب و یا کاسه، کسی پول و کسی دیگر چاکلیت و یا مقدار شیرینی میگذارند و به حق نذردهنده دعا کرده میگویند که (خداوند مراد دلش را قبول کرده آنرا به درگاهش مستجاب سازد) این نذر و یا این میله صرف نظر از جهات و مزایای فلکلوری و محلی آن برای تداوم دوستی ها و روابط خانواده گی و ایجاد فضای صمیمانه خیلی ها سودمند و با ارزش میباشد که تا کنون در بین مردم کابل این عنعنه جریان دارد.
توجه!
کاپی و نقل مطالب از «اصالت» صرف با ذکر منبع و نام «اصالت» مجاز است
کلیه ی حقوق بر اساس قوانین کپی رایت محفوظ و متعلق به «اصالت» می باشد
Copyright©2006Esalat