دوشنبه، ۲۶ نومبر ۲۰۰۷
آيا ناتو در افغانستان شکست نخورده است ؟
)نبرد- اسکاری(
طالبان افراطي ترين گروپ است كه در جريان جنگ تنظيمي شكل گرفت .اين گروه كه قرائتي تنگ نظرانه نسبت به مفاهيم اسلامي دارد به كمك آمريكا و با حمايت مالي - ايدئولوژيك عربستان سعودي به همراه مساعدت‌هاي بي‌د‌ريغ پاكستان شكل گرفت .اعضاي طالبان مجموعه‌اي از دانش‌آموزان عرب و غير عربي بودند كه پيشتر در جنوب پاكستان مشغول فراگيري اسلامي بودند كه عربستان سعودي مروج آن است. اين مدارس با كمك مالي دولت رياض پاي گرفته و در پاكستان، به ويژه جنوب اين كشور به ترويج ديدگاه سلفي و وهابي مبادرت مي‌كنند .با چراغ سبز آمريكا، اين مجموعه كوچك به سرعت به انواع سلاح‌هاي پيشرفته تجهيز شد به گونه‌اي كه بعد از خروج نيروهاي شوري از افغانستان و تشكيل اولين حكومت تنظيمي در كشور به رياست برهان‌الدين رباني، خود را به عنوان يك تشكل رقيب نشان داد .تضاد ديدگاه مجاهدين و طالبان كار را به جايي كشاند كه ميان آنان نبرد درگرفت و افغانستان در دام جنگ داخلي افتاد.
نيروهاي طالبان كه به دليل حمايت‌هاي آمريكا، عربستان و بخش‌هاي افغانستان را اشغال كردند .آنان با اشغال قندهار در سال 1994 عملا دولتي خودخوانده با قوانين سخت بدوي در اين منطقه را به اجرا گذاشتند. مردم افغانستان كه از هرج‌و‌مرج خسته شده بودند و نياز شديدي به استقرار نظم و قانون احساس مي‌‌‌‌كردند در ابتدا روي خوش به طالبان نشان داند. انان سرانجام در سال 1996 كابل را اشغال كردند و بدين ترتيب با تصرف پايتخت، حكومت خود را در سراسر افغانستان مستقر ساختند .اگرچه در اين دوران و بعد از آن مقاومت‌هايي صورت گرفت، اما قدرت مالي و نظامي طالبان به همراه نظم آهنيني كه در كشور بوجود آورده بود باعث شد كه ثبات و پايداري آن هر روز استحكام بيشتري يابد .با استقرار حكومت طالبان به مرور چهره خشن و ارتجاعي اين گروه و قرائت سلفي- وهابي آنان از اسلام عرصه را بر مردم تنگ‌تر كرد اما كسي ياراي مقابله با آن را نداشت .حاميان طالبان نيز از حضور آنان در افغانستان خشنود بودند .رهبري طالبان با ملا عمر است. مردي كه مخالف عكس بود و آن را حرام مي‌دانست و از اين روي عكس‌هاي محدودي از او وجود دارد .
در خلال جنگ‌‌هاي داخلي در افغانستان و به ويژه پس از استقرار حكومت طالبان در اين كشور، بن لادن رهبر القاعده كه به لحاظ ايدئولوژيك ارتباط تام با طالبان داشت زمينه فعاليت خويش را گسترش داد . بن‌لادن كه در جنگ با شوروي از همراهان مجاهد بود و سرمايه افسانه‌اي خود را در اختيار طالبان گذاشته بود بعد از متهم شدن به بمب‌گذاري عليه منافع آمريكا مجبور به بازگشت به افغانستان شد و مورد پذيرش و پذيرايي حكومت طالبان قرار گرفت .در پي حادثه تروريستي يازده سپتامبر و مشخص شدن اجراي اين عمليات توسط بن‌لادن، آمريكا از طالبان خواست كه بن‌لادن را تحويل دهد اما طالبان امتناع كرد .بدين ترتيب آمريكا رسما به جنگ افغانستان و حكومت طالبان رفت .حكومت طالبان در افغانسان سرنگون شد اما غربي‌ها نتوانستند ملاعمر، رهبر طالبان و بن‌لادن، رهبر القاعده را دستگير كنند .القاعده دامنه فعاليت‌هاي تروريستي خود را به سراسر جهان كشاند و نيروهاي وفادار به طالبان نيز همچنان به نبرد با نيروهاي دولتي افغانستان و سربازان خارجي مستقر در اين كشور مشغولند.
وزرای دفاع بيست شش کشور عضو ناتو در نشست غیر رسمی در هالند برای بحث پیرامون چالشهای پیش روی ماموریت نیروهای ناتو در افغانستان گردهم آمدند. گسترش ناآرامی و ناامنی در افغانستان اختلاف نظر عمیقی میان اعضای ناتوایجاد کرده است . در حالیکه آمریکا به طور مکرر از متحدان نظامی خود در خواست اعزام نیرو و تجهیزات بیشتری به افغانستان می کند به همان نسبت نیز شرکای اروپایی آمریکا با تردید بیشتری حتی در حفظ نیروهای نظامی خود در افغانستان مواجه هستند . کشورهای اروپایی عضو ناتو سعی می کنند برای تلفات کمتر سربازان خودرا در محدوده شهر کابل و مناطق امن تر نگه دارند . پیش از نشست وزرای دفاع ناتو، رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در انتقاد از هم پیمانان نظامی آمریکا گفت : من قانع نشده ام که کشورهای عضو ناتو که بیش از دو میلیون سرباز خاص دریایی و هوایی دارند نمی توانند منابع اندک اضافی را که قول داده شده بود تامین کنند.
اختلافات در میان اعضای ناتو در مورد ماموریت سربازانشان در افغانستان به اختلافات میان کشورهای آتلانتیک گرا و اروپا محور برنمی گردد. کشورهای اروپایی در داخل با چالشها و دشواریهایي در اعزام سربازانشان به خارج از کشور روبرو هستند. در آلمان، انگلیس، فرانسه دولتهایی سرکار هستند که از لحاظ سیاسی در دنباله روی ازسیاستهای آمریکا هم جهت هستند. اما این کشورها هم اکنون در داخل تحت فشار برای عقب نشینی نیروهایشان از افغانستان قرار دارند . شکست اولین ماموریت نظامی ناتو در خارج از اروپا ضربه جدی به توان و قابلیتهای پیمان نظامی ناتو است . پیمانی که آمریکا سعی می کند با گسترش ماموریتهای آن به خارج از اروپا به عنوان پولیس بین الملل در خدمت توسعه طلبیهای جهانی خود قرار دهد.
از همین رو واشنگتن تلاش می کند به هر طریق ممکن شرکای نظامی خودرا در پذیرش مسئولیت نظامی گسترده تر در افغانستان ترغیب کند.
اعضای ناتو در این اجلاس درباره افزایش تلاش برای تقویت اردوي افغانستان به توافق رسیدند. همچنین نو کشور عضو ناتو از جمله فرانسه و آلمان وعده دادند نیروهای بین المللي کمک به امنیت افغانستان را تقویت کنند. تعهد کشورهای عضو ناتو به افزایش حضور نظامی و تقویت اردوي افغانستان نتیجه فشارهای آمریکا به اعضای این سازمان است . در یکسال گذشته برخی از کشورهای عضو ناتو به دلیل ناکارآمدی سیاست مبارزه با تروریسم آمریکا در افغانستان ، تمایل به ادامه حضور در افغانستان ندارند. لذا مقامات آمریکایی بارها ضمن طرح درخواست افزایش نیروهای ناتو در افغانستان نسبت به کاهش تعهدات کشورهای اروپایی هشدار داده اند. رابرت گیتس ، وزیر دفاع امریکا نيز در حاشیه نشست غیررسمی ناتو گفت که مأموریت در افغانستان نیازمند نیروهای بیشتری است . وی همچنین از توافق اعضای ناتو برای تقویت اردوي افغانستان ابراز رضایت کرد. اگرچه تلاش آمریکا برای تداوم همکاری ناتو در افغانستان در اجلاس هالند منجر به توافق ضمنی شده است ، اما افزایش حضور نظامی اعضای ناتو در افغانستان با تردیدهای زیادی روبرو است . زیرا عملی شدن این توافقات به چگونگی روند اوضاع در افغانستان و همچنین واکنش افکار عمومی کشورهای عضو ناتوبستگي دارد.
تجربه شش سال گذشته افغانستان نشان داده که تنها افزایش نیروی نظامی نمی تواند به افزایش امنیت منجر شود. به اعتقاد تحليل گران بهبود اوضاع امنیتی افغانستان تنها از طریق افزایش حضور نظامی نیروهای خارجی بدست نمی آید. علاوه بر آن تقویت حضور نظامی آمریکا و ناتو می تواند ضمن افزایش فعالیت تروریستی طالبان، امنیت را بیش از گذشته به چالش بکشاند. به نظر می رسد بین افزایش حضور نظامی نیروهای خارجی و فعالیت طالبان یک رابطه مستقیم برقرار است . از سوی دیگر عملکرد آمریکا و ناتو در افغانستان نه تنها موجب مهار فعالیت تروریستی نشده،بلکه سبب افزایش کشتار غیرنظامیان شده است. گسترش تلفات مردم بي گناه با نارضاتی مردم و حتی انتقاد صریح کرزی روبرو شده است . همچنین حضور نظامی ناتو و آمریکا در افغانستان باعث رونق بازسازی نیز نشده است . باید توجه داشت که افزایش حضور نظامی قدرتهای خارجی در افغانستان کارکردهای نهادهای حکومتی این کشور رانيز محدود می کند . کارشناسان براین باورند که افزایش نیروهای ناتو در افغانستان در صورت نارضایتی افکارعمومی، دولتهای اروپایی را به چالش سیاسی خواهد کشاند.
حملات هوائی آمریکا در افغانستان به بهانه از بین بردن طالبان والقاعده همچنان ادامه دارد و این درحالی است که غیر نظامیان بخصوص زنان و کودکان ، قربانیان این حملات هستند. درآخرین عملیات هوائی اردوي آمریکا در ولایت وردک چهارده تن کشته و شانزده نفر زخمی شدند. يازده تن از کشته شدگان اعضای یک خانواده بودند و به گفته شاهدان عيني ، در منطقه ای که از سوی بم افگن های آمریکائی بمباران شد افراد مسلح و یا طالبان و القاعده حضور نداشتند. شش سال از حضور نظامی آمریکا درافغانستان می گذرد . تاکنون نه تنها مشکلات مردم افغانستان بخصوص مسائل امنیتی و اقتصادی حل نشده است بلکه مردم این کشور همچنان قربانی سیاستهای غلط آمریکا درافغانستان هستند. امریکا در سال 2001 با شعار مقابله با تروریسم و از بین بردن طالبان و القاعده و بهبود زندگی مردم افغانستان به این کشور لشکر کشی کرد. اما حضور این نیروها و سایر نیروهای خارجی به افزایش جرم وجنایت ، کشت ، تولید و قاچاق مواد مخدر ، آدم ربائی، افزایش خشونت های خونین و احیای مجدد طالبان در افغانستان منجر شده است .
اقدامات خود سرانه سربازان آمریکائی در بازداشت مردم و وارد شدن به خانه های انان که ناقض فرهنگ و آداب و رسوم ملی و مذهبی مردم افغانستان است برمشکلات آنان افزوده است . ناتوانی نیروهای خارجی در حل مشکلات مردم باعث شده است که کشورهای عضو سازمان ناتو از اعزام نیروهای بیشتر به افغانستان خودداری کنند و این موضوع ، موجب خشم مقامات سیاسی و امنیتی آمریکا ازجمله رابرت -گیتس وزیر دفاع این کشور شده به گونه ای که وی از عملکرد نیروهای ناتو در افغانستان به شدت ابراز نارضایتی کرده است .این درحالی است که آمار حملات هوائی آمریکا در افغانستان بسیار نگران کننده است . براساس آمارهای منتشر شده از سوی اردوي آمریکا ، نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در نه ماهه سال جاری دو هزار و هفت صد وشصت چهار عملیات هوائی انجام داده اند که در مقایسه با يکهزارهفتصدوهفتاد عملیات هوائی سال گذشته ، افزایش چشمگیری را نشان می دهد .
به نوشته روزنامه یو اس ای تو دی ، آمریکا در عملیات هوائی خود از بمب های جدیدی استفاده می کند که موجب افزایش تلفات غیرنظامیان می شود. درهرحال ، ادامه بمباران مناطق مسکونی در افغانستان دولت این کشوررا نیز در شرایط دشواری برای پاسخگوئی به افکار عمومی قرارداده است . زیرا مردم افغانستان بارها از دولت کرزی خواسته اند مانع از تداوم حملات هوائی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا به مناطق مسکونی شود. اما به رغم درخواستهای مکرر دولت از آمریکا ، اردوي این کشور به عملیات خود ادامه می دهد که پیامد آن تشدید خشم مردم و ادامه ناآرامی و ناامنی در افغانستان است و ناکامی نیروهای آمریکائی در افغانستان را اثبات می کند . حامد کرزي در جريان سفر به لندن در مصاحبه با يک شبکه تلويزيوني درباره ادامه کشتار غير نظاميان بوسيله نيروهاي آمريکايي و ناتو ابراز نگراني کرد و گفت شش سال از حضور نيروهاي خارجي در افغانستان مي گذرد اما روند کشتار غيرنظاميان همچنان ادامه يافته است .
کرزي در بخش ديگري از اظهاراتش بصراحت از کشورهاي عضو ناتو در خواست کرد که بجاي اعزام سربازان بيشتر به افغانستان براي تقويت نيروهاي امنيتي ما تلاش کنند. دراين واقعيت که حضور نيروهاي خارجي در افغانستان باعث پيچيده تر شدن مشکلات امنيتي شده است جاي بحث چنداني وجود ندارد. کشورهاي غربي که دراجلاس بن بازسازي اقتصادي ، فرهنگي و اجتماعي افغانستان را بعد از سقوط طالبان تعهد کرده بودند ، نه تنها در اين باره اقداماتي جدي بعمل نياوردند بلکه خود عامل تشديد ناامني ها شدند . طبق توافق بن قرار بود که اردوو نيروهاي پوليس آموزش هاي لازم را دريافت و به سلاح هاي پيشرفته مجهز شوند تا خود مسئوليت حفظ امنيت کشور خودشان را بر عهده بگيرند.
اما بنظر ميرسد که آمريکا وناتو پي گير اهداف ديگري هستند و در آموزش و تجهيزاردو و پوليس از خود تعلل نشان مي دهند . گذشته از اين بمباران هاي هر روزه نيروهاي آمريکايي و ناتو باعث کشتار تعداد بي شماري از غير نظاميان مي شود و اين موضوعي است که باعث نارضايتي گسترده مردم افغانستان شده است. در واقع آن چه که کرزي در لندن گفته است ، انعکاس همين نارضايتي گسترده در ميان مردم افغانستان است . در عين حال در ميان کشورهاي عضو ناتو که نيروي نظامي به افغانستان اعزام کرده اند شکاف افتاده است و خيلي از اين کشورها در نظر دارند نيروهاي شان را از افغانستان خارج سازند. بويژه آنکه فشار افکار عمومي براي خروج نيروها از افغانستان در حال افزايش است . در چنين فضايي از واقعيت ها اظهارات کرزي و در خواست کمک براي آموزش و تسليح اردوي و پوليس موضوع قابل تاملي است و اگر واقعا ناتو و آمريکا در نظر دارند که به افغانستان کمک نمايند علي القاعده بايدبه در خواست هاي کرزي توجه نمايند و خود را از مخمصه افغانستان خارج سازند .
در هرحال کشتار غير نظاميان همانطور که کرزي در لندن اظهار کرده است . براي مردم اين کشور غيرقابل قبول است و اگر نيروهاي آمريکا و ناتو مستقر در افغانستان تجديد نظر نکنند. مشکلات امنيتي افغانستان نه تنها کاهش نخواهد يافت بلکه تشديد آنها دور از انتظار نخواهد بود .مقامات نظامي و سياسي اروپا و آمريكا بر اين باورند با گذشت چندين سال از آغاز عمليات گسترده نيروهاي سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) در افغانستان، بيست وشش كشور عضو اين پيمان اكنون درخصوص سياست‌هاي بازسازي، مبارزه با مواد مخدر و كاهش ميزان تلفات غيرنظاميان در اين كشور با اختلاف‌نظرهايي جدي مواجهند .بسياري از اين كشورها از شركت در عمليات‌هاي خطرناك و درواقع «تقسيم خطر» در افغانستان (كه در حال حاضر بيشتر توسط نيروهاي امريكايي، انگليسي، كانادايي و هالندي صورت مي‌گيرد) سربازمي‌زنند . مشكلات داخلي ناتو در افزايش فزاينده موج خشونت و ناامني در افغانستان و بروز جدي‌تر مشكلاتي همچون سازمان يافتن آشوب‌طلبي طالبان، افزايش عمليات‌هاي انتحاري در معابر عمومي و خيابان‌ها و افزايش بي‌سابقه توليد مواد مخدر در اين كشور آشوب‌زده، تأثير بسياري داشته است.
بري‌مك كارفي جنرال متقاعد آمريكايي در گفت‌وگو با لاس‌آنجلس‌تايمز گفت باوركردني نيست قدرت عظيم نظامي و اقتصادي اروپا قادر نباشد به‌اندازه كافي هلي‌كوپتر و منابع اطلاعاتي، پشتيباني و همکاري با هدف پشتيباني كامل از بزرگترين عمليات برون‌قاره‌اي ناتو در افغانستان فراهم آورد .وي افزود: همچنين اراده سياسي كافي براي جلوگيري از قاچاق مواد مخدر كه منابع مالي مناسبي را در اختيار القاعده و طالبان قرار مي‌دهد، به چشم نمي‌خورد. برخي از مقامات ناتو گفته‌اند اين سازمان آزموني دشوار را در زمينه توانايي نيروهاي خود براي نبرد در هزاران كيلومتر آن سوي مرزهاي اروپا پشت‌سر مي‌گذارد .اين رهبران معتقدند برخي از كشورهاي هم‌پيمان كه در چند نسل پيش از خود نه نبردي را شاهد بوده‌اند و نه در آن مشاركت داشته‌اند براي حل اين بحران بايد بكوشند تا مخالفان داخلي را متقاعد ساخته و همچنين شكاف‌هاي فلسفي در اين عرصه را مرتفع سازند.
يكي از مقامات ناتو كه اظهارات بي‌پرده خود را به فاش نشدن نامش مشروط كرده بود در كابل به نيوز‌آن‌لاين گفت: كشورهاي عضو ناتو مجبورند مشاركت خود در افغانستان را به‌گونه‌اي براي افكار عمومي توجيه كنند .وي با اشاره به پيچيدگي‌هاي سياست‌هاي داخلي سازمان و محدوديت‌هاي بسياري از كشورهاي عضو در فرستادن سرباز به افغانستان تصريح كرد: اگر سربازي از ناتو ازمقر خود در افغانستان خارج شود جاي تعجب دارد !يكي ديگر از مقامات ناتو نيز گفته است پيشرفت عمليات افغانستان در ناتو بي‌سابقه است. براي نخستين‌بار در تاريخ ناتو به جاي اينكه به منافع كلي انديشيده شود، هر كشور براي خود عمل مي‌كند .يك ديپلمات ارشد اروپايي نيز به بي‌بي‌سي گفت: وجود نداشتن رويكردي واحد درخصوص عمليات نظامي در افغانستان در بين كشورهاي عضو واقعا تأسف‌برانگيز است.
اين ديپلمات نيز كه به‌دليل حساسيت موضوع در ناتو به‌صورت ناشناس اظهارنظر كرد،تصريح نمود در بين كشورهايي كه عمليات‌هاي عمده در افغانستان را برعهده دارند و آنهايي كه از مشاركت در عمليات‌هاي پرخطر سرباز مي‌زنند، تنش‌هايي جدي وجود دارد .وي افزود: انتقاد اين كشورها به‌ويژه ايالات متحده به ديگر اعضاي ناتو كاملا منطقي است .يكي از مشكلات امروز ناتو وعده‌هاي بسياري است كه آنها در ابتداي عمليات خود در ناتو ارائه دادند، وعده‌هايي بسيار زياد كه قرار بود سريع و با صرف هزينه‌هاي بسيار اندك محقق شود.تحقق نيافتن اين وعده‌ها در كنار وخامت روزافزون اوضاع و شيوع بي‌سابقه جرم و جنايت در افغانستان موجب شده است، عمليات نيروهاي ناتو و ايساف در اين كشور با انتقادهاي روزافزوني مواجه شود.
براي مثال چندي پيش اتحاديه اروپا متعهد شد آموزش نيروهاي امنيتي افغانستان را برعهده بگيرد، اما اين طرح نيز در همان مراحل ابتدايي با مشكلات اعتباري و اساسي مواجه شد .مقامات آمريكايي به‌ويژه رابرت گيتس وزير دفاع اين كشور نيز اخيرا فارغ از هرگونه تعارفي پايتخت‌هاي اروپايي را به‌دليل عمل نكردن به تعهدات خود به باد انتقاد گرفته‌اند تا ناكارآمدي سياست‌هايي اين‌گونه بار ديگر بر همگان آشكار شود.
اوضاع افغانستان و مشاركت نظامي كشورهاي عضو پيمان آتلانتيك شمالي (NATO) در اين كشور بسياري از احزاب مخالف در اين كشور را به انتقاد شديد از حاكمان خود واداشته است .افزايش درگيري در افغانستان، دولت مركل در آلمان را براي خارج كردن نيروهاي خود از اين كشور تحت فشار قرار داده است.
روزنامه استار نوشت: مقامات دولت كانادا نيز با فشار فزاينده داخلي براي خروج هرچه سريع‌تر نظاميان اين كشور از افغانستان مواجه ا ند و سرانجام در هالند نيز بسياري از نمايندگان مجلس با اشاره به موج ناآرامي‌ها در جنوب افغانستان از دولت خواسته‌اند تا خروج سريع نيروهاي هالندي از اين كشور را در دستور كار قرار دهد .در حالي كه آلمان، كانادا و هالند از جمله كشورهايي هستند كه بيشترين نيرو- نزديك به هفت‌هزار – را در افغانستان دارند، بسياري از كارشناسان در اروپا بر اين باورند خروج نيروهاي اين سه كشور مي‌تواند مشكلات آمريكا براي برقراري ثبات و امنيت در اين كشور بحران‌زاده را بيش از پيش افزايش دهد.
همچنين ديگر متحدان آمريكا- كه به تنهايي پانزده هزار سرباز در افغانستان دارد . ازطرف ديگرايتاليا و انگليس نيز به‌نوبه خود با موج انتقادهاي داخلي براي پايان دادن به ماجراجويي‌هاي نظامي كاخ سفيد در آسيا مواجه هستند .خطر خروج نيروهاي چند مليتي از افغانستان تا جايي پيش رفته است كه روزنامه اينترنشنل هرالد تراليبيون به نقل از پاپ دهوپ سکرترجنرال ناتو نوشت: اگر افغانستان مهم‌ترين عمليات نيروهاي ناتو محسوب مي‌شود، كشورهاي عضو بايد به وعده‌هاي خود از جمله ادامه حضور نظامي در اين كشور پايبند باشند .بي‌ترديد حضور نظامي ناتو در افغانستان كه نخستين و بزرگترين عمليات خارج از اروپاي اين سازمان محسوب مي‌شود، به آزموني جدي در عرصه عمليات داوطلبانه نظامي در عرصه بين‌الملل براي كشورهاي عضو تبديل شده است .اين در حالي است كه حضور نظامي ناتو و آمريكا در افغانستان با استقبال مردم اين كشور نيز همراه نيست. بارنت رابين – كارشناس امور افغانستان در دانشگاه نيويارك- با اشاره به اين مطلب مي‌گويد: ناتو و آمريكا بايد به‌نوعي انسجام موفق سياسي دست يابند تا از اين طريق بتوانند حمايت مردم افغانستان را جلب كنند.
اگرچه بسياري از كارشناسان از جمله هله ديل از مركز مطالعاتي هريتج آمريكا، بر لزوم افزايش نيرو در افغانستان با هدف تقويت قواي نيروهاي ائتلاف در اين كشور تأكيد دارند اما با توجه به فشارهاي داخلي بر كشورهاي عضو ناتو، سال گذشته تنها هشت هزار سرباز به جمع نيروهاي حاضر در افغانستان اضافه شد.
براساس گزارش يك گروه تحقيقاتي وابسته به ناتو، اين سازمان همچنان ازكمبود نيرو و امكانات در افغانستان رنج مي‌برد و نيروهاي وابسته نمي‌توانند مناطق تصرف‌شده يا پاكسازي شده را حفظ كنند و اين مناطق بين نيروهاي ائتلاف و جنگجويان طالبان و تروريست‌ها دست به دست مي‌شود .گزارش منتشر شده از سوي كميته نيروهاي مسلح سناي آمريكا به وجود اختلاف نظر درباره نحوه برقراري نظم در افغانستان اذعان دارد.
كشورهاي عضو عمليات نظامي ناتو در افغانستان موسوم به آيساف نقطه‌نظرات گوناگوني درباره بحران امنيتي در اين كشور و نحوه واجهه با آن ارائه مي‌دهند .براي مثال مركل كه برخلاف مخالفت‌هاي داخلي، بر لزوم استقرار نيروهاي ناتو در شمال افغانستان تأكيد دارد هنوز با ارسال نيروي بيشتر براي تهييج جبهه جنوبي در افغانستان با ديگر كشورها به توافق نرسيده است . با وجود بهبود نسبي وضعيت اقتصادي، حقوق مدني و زيرساخت‌هاي داخلي در افغانستان البته در مقايسه با زمان استقرار حكومت طالبان در اين كشور، هنوز سؤالات بسياري درباره توان واقعي ناتو در برقراري ثبات و امنيت در افغانستان مطرح است .كورت ولكر – دستيار وزير امور خارجه آمريكا در امور اروپا وآسيا – چندي پيش توان ناتو در دست يابي به اهدافي بزرگ در افغانستان را زير سؤال برده بود و از طرفي ديگر از جامعه بين‌المللي خواسته بود تا از مداخله‌ها و كارشكني‌هاي برخي همسايگان افغانستان همچون پاكستان جلوگيري به‌عمل آيد .به نظر ميرسد مشكلات ناتو در افغانستان و فشار افكار عمومي بر پايتخت‌هاي اروپايي، شكاف به‌وجود آمده در مشاركت نظامي اين كشور را بيش از پيش نمايان ساخته است.
ازجانب ديگرتوسعه كشت خشخاش در افغانستان در سايه عدم ثبات كامل سياسي در اين كشور به موازات به خدمت قاچاقچيان در آمدن لابراتورهاي پيشرفته و وسايل ارتباطي نوين، معضل توليد و قاچاق اين مواد و مبارزه با آن را در سطح جهاني شديدا پيچيده و به يك نگراني عمومي جهاني تبديل كرده است. توصيف وضعيت با عبارت شديدا پيچيده و ابراز نگراني از آن، نقطه عطف تمامي سخنراني‌ها و گزارش‌هايي بود كه افسران رابط مبارزه با مواد مخدر كشورهاي منطقه و سفراي آنها در هفتمين كنفرانس بين‌المللي ارايه كردند. وضعيت پيچيده موجود به‌گفته روبرتو آربيتريونماينده برنامه ملل متحد براي مبارزه با مواد مخدر در ايران ، بيشتر از آنجا ناشي مي‌شود كه توليد خشخاش در افغانستان به بيش از هشت هزارتن رسيده و سطح كشت آن نيز فوق‌العاده افزايش يافته است.
آربيتريو اين وضعيت را در كنار دستيابي باندهاي توليد و قاچاق مواد مخدر به انکشاف‌هاي نوين لابراتوري كه باعث شده مخدرهاي كم‌حجم ولي پرخطرتر وارد بازار شود ، عواملي مي‌داند كه باعث نگراني فزاينده جهاني نسبت به سلامت عمومي بخصوص سلامت جوانان شده است. وي در حاشيه كنفرانس ، ايران را از موفق - ترين كشورهاي جهان در امر مبارزه با موادمخدر معرفي كرد و گفت كه ايران در ميان كشورهاي عضو برنامه مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل در سال ميلادي گذشته با بيش از ۴۰۰تن كشف ، موفق‌ترين عملكرد را داشته است. آربيتريو به سه‌هزار کشته پوليس ايران درراه مبارزه با مواد مخدر اداي احترام كرد و خواستار حمايت جامعه جهاني و همه اعضاي برنامه ملل متحد از دولت افغانستان براي مبارزه با مواد مخدر شد.
در همه سخنراني‌ها و گزارش‌هاي ارايه شده به كنفرانس ، افغانستان آلوده - ترين نقطه جهان از نظر كشت گياهان مخدر و بخش‌هايي از پاكستان كه به مناطق قبايلي‌معروف است، عمده مراكز استقرار لابراتورهاي توليد مخدرهاي با منشا گياهي و يا کيميايي معروفي شدند.
يکي ازدست اندرکاران مبارزه بامواد مخدر پوليس افغانستان ، ۲۳سال جنگ داخلي در اين كشور ، لانه گزيني گروه‌هاي تروريستي و حضور نيروي بيگانه در افغانستان را از جمله دلايلي مي‌داند كه باعث شده تا اين كشور به عمده‌ترين كانون توليد مواد مخدر در جهان تبديل شود. موصوف مي‌گويد كه كشت وبرداشت خشخاش درافغانستان واداره لابراتورهايي كه در آن مواد مخدر توليد مي‌شود ، سازماني بسيار پيچيده دارد كه پوليس با امكانات و توانايي‌هاي پايين پرسونلي، آموزشي ، فني و لوژستيكي خود، قادر به مبارزه تمام عيار با آن نيست. وي مي‌گويد كه اداره سازمان‌هاي قاچاق در افغانستان به عهده گروه‌هاي تروريستي مانند القاعده و طالبان و باندهاي فوق‌العاده پيچيده مافيايي است كه‌امكانات در اختيارشان حتي از اردوي كنوني افغانستان بيشتر و مدرن‌تر است. پوليس مصمم به مبارزه قاطع با كشت و توليد و قاچاق مواد مخدر در كشور خود است، اما شرايط ويژه امنيتي كه افغانستان در آن بسر مي‌برد ، به علاوه سايه سنگين حضور نيروهاي خارجي در آن ، باعث شده مافياي بزرگ مواد مخدر هميشه چندين قدم جلوتر از آن باشد.
وي مي‌گويد كه سطح كشت و ميزان برداشت مواد مخدردر افغانستان درپي حضور نيروهاي بيگانه به‌رهبري آمريكا درآن، افزايش چشمگيري داشته است و آمارهاي سازمان ملل نيز آن‌را تاييد مي‌كند، اما حاضر نيست رابطه اين دو امر را با هم توضيح دهد. تغيير الگوي استعمال مواد مخدر در سطح جهاني و پيدا شدن مسيرهاي تازه براي انتقال اين مواد به بازارهاي مصرف و رشد مصرف در كشورهايي در منطقه كه تا چندي پيش مي‌شد با كمي ارفاق، آنها را كشورهاي عاري ازمخدرها دانست از ديگر زمينه‌هاي نگراني افسران مبارزه با مواد مخدر و برنامه ملل متحد در نشست مشترك است. يکي ازمقامات ارشد مبارزه با مواد مخدر يكي ازكشورهاي جنوبي خليج فارس مي‌گويد كه افزايش مصرف ترياک در كشورهاي منطقه، موجب پيدا شدن مسيرهاي تازه براي قاچاق آن و سازماندهي باندهايي شده‌است كه به همه نوع تجهيزات براي مقابله با پوليس مجهز هستند. آسياي مركزي وروسيه ازمسيرهاي تازه براي انتقال موادمخدر از افغانستان به اروپا و چين هستند.
افسراني كه‌از اين دو منطقه در نشست شركت دارند، مي‌گويند كه وضعيت جديد بويژه در پي استقرار لابراتوارهاي توليد مواد مخدر در شمال افغانستان ، آنها را با دشواري‌هايي در امر مبارزه با مواد مخدر روبرو كرده‌است، وضعيتي كه در آن بايد از رشد اعتياد بخصوص در ميان جوانان بيش از هر زماني نگران بود. شركت‌كنندگان نشست به اتفاق بر اين اعتقاد هستند كه كشورهايي بخصوص اروپايي وآمريكا كه‌بازارهاي آنها عمده هدف باندهاي قاچاق است، و برنامه ملل متحد، بايد هرچه بيشتر در اين زمينه ياري كنند. يکي ازشرکت کنندگان مي‌گويد: توليد و قاچاق موادمخدر از افغانستان ، امروز به يك مساله و عامل نگراني همه‌ي كشورهاي جهان تبديل شده‌است. كشت روزافزون خشخاش درافغانستان جهان را واقعا بحراني كرده‌است.
سال 2007 میلادی مرگبارترین سال برای نیروهای نظامی آمریکایی در افغانستان توصیف شده است .آمریکا حدود 24 هزار نظامی در افغانستان دارد که 14 هزار نفر آنان تحت فرماندهی ناتو و بقیه به عنوان سربازان مستقل عمل می کنند. تلفات نظامیان آمریکایی در افغانستان تا کنون به بیش از 300 نفر رسیده است. شمار سربازان انگلیسی که در قالب نیروهای بین المللی امنیتی ایساف در افغانستان فعالیت می کنند نیز به حدود 7700 تن می رسد که بیشتر آنان در جنوب این کشور مستقر هستند. سربازان انگلیسی که از آغاز حمله آمریکا به افغانستان کشته شده اند نیز 83 تن گزارش شده است.
سفیر آمریکا در کابل می گوید:با وجود تلاش هائی که برای جلوگیری از کشت خشخاش در افغانستان انجام گرفته است و با وجود از بین بردن ۲۰هزارهکتار مزرعه خشخاش در سال گذشته، محصول خشخاش ِ افغانستان امسال بازهم افزایش یافته و به ارقامی بی سابقه رسیده است. ویلیام وود ، سفیر آمریکا در کابل گفت: بر اساس آمارهای مقدماتی ، امسال ۱۸۵هزار هکتار زمین زیر کشت خشخاش رفته است که نسبت به سال گذشته ۲۰ هزار هکتار افزایش نشان می دهد. به گفته او، از این رقم ۸۶ هزار هکتار تنها در هلمند قرار دارد. هلمند پرخشونت ترین ولايت افغانستان است و نیروهای ناتو در آنجا با هزارها نیروی طالبان درگیر جنگ هستند. درسال گذشته ، ۹۲ درصد تریاک ِ قاچاق جهان، در افغانستان تولید شده است.
منابع: ابرار، انديشه واخبار.