نقش پاکستان
در
رشد تروريزم و
دسيسه های پيدا و پنهان
سريال سياسی – قسمت هفدهم و پايانی – تهيه و پژوهش )دوشي چی(
بازى خونين در پاكستان
بي‌نظير بوتو، نخست وزير پيشين پاكستان كه چند هفته‌اي است نامش بسيار بيشتر از رهبران فعلي اين كشور در صدر اخبار رسانه‌ها قرار دارد، بعد از هشت سال تبعيد بازگشتي خونين به كشور داشت .در بدو ورود او چندين انفجار به مرگ ده‌ها نفر و مجروح شدن صدها نفر ديگر منجر شد. با بازگشت بوتو به پاكستان و همچنين وقوع اين انفجارهاي مرگبار، اتحاد و ارتباط مشرف و بوتو نزديك‌تر مي‌شود و از سوي ديگر مشكلات آمريكا در اين كشور بيشتر خواهد شد.
بي‌نظير بوتو از سال 2005 در دبي در تبعيد به سر مي برد. او شش سال بعد از فرار از پاكستان و مدتي اقامت در لندن به دبي رفت تا از مسافتي نزديك‌تر به پاكستان، ارتباط خود را با تحولات داخل اين كشور كه از دو سال پيش رو به آشفتگي رفته بود، حفظ كند . مشرف بيش از دو سال است كه كنترول اوضاع را رفته رفته در داخل كشور پاكستان از دست داده و ديگر آن رهبر قدرتمندي كه نواز شريف را در سال 1999 در يك كودتا سرنگون كرد، نيست . روزنامه انگليسي گاردين در گزارشي كه بعد از مصاحبه با بوتو و جمع‌آوري اطلاعات از نزديكان او تهيه و منتشر كرد، نوشت، بوتو در دبي در يك خانه بزرگ حومه شهر كه با وسايل عربي مبلمان شده‌بود زندگي را كنار فرزندان نوجوانش مي‌گذراند.
طي اين دو سال گاه به گاه براي انجام مذاكراتي به اروپا و آمريكا مي‌رفت. در اين مدت همچنين از طريق اي‌ميل و تلفون ارتباط خود را با اعضاي حزب مردم پاكستان حفظ مي‌كرد و تلاش داشت تا انسجام و ادامه فعاليت حزب را تضمين كند. بوتو از ريز تحولات داخل كشور مطلع مي‌شد و همواره حزبش را به پرهيز از خشونت راهنمايي مي‌كرد .هواپيماي حامل بوتو بعد از دو سال اقامت در دبي در فرودگاه كراچي به زمين نشست. اما چند ساعت بعد از فرود اين هواپيما، انفجار چند بمب، ده‌ها قرباني در ميان هواداران و اعضاي حزب بوتو به جا گذاشت و كشور پاكستان را وارد بحران تازه‌اي كرد.
پاكستان سه روز عزاي عمومي داشت و شهر كراچي با اعلام تدابير ويژه در شرايط غيرعادي به سر مي‌برد. از پس اين انفجارها و بعد از بازگشت بوتو به كشور، اكنون شرايط پاكستان كاملا متفاوت از گذشته است.
سي سال پيش بوتو كه يك تحصيل کرده بيست چهار ساله دانشگاه بود، بعد از سرنگوني پدرش توسط ضياء الحق، وارد عرصه سياست در پاكستان شد. دو سال بعد، پدر بوتو به دار آويخته شد و بي‌نظير چهار سال را در حبس گذراند. در زندان او به بيماري‌هايي چون مالاريا مبتلا شد و روزگار سختي را گذراند.
آن دوران اما سپري شد و اكنون بوتو براي به دست گرفتن قدرت در دوره سوم نخست وزيري‌اش وارد عرصه انتخابات و سياست شده است. اما براي اين كار هم مجبور شد تا با يك حاكم نظامي و دوكشور آمريكا و انگليس وارد معامله شود .ورود او به شهر كراچي و استقبال گسترده مردم و هوادارانش از او نشان داد كه خانم بوتو هنوز از ذهن مردم پاكستان نرفته و آمريكا به درستي به‌دنبال اين مهره رفته است.
بر خلاف مراسم استقبال از مشرف كه در سال‌هاي اخير مردم و جماعتي از شهرهاي مختلف با وسايل نقليه و به صورت كرايه‌اي به محل استقبال آورده مي‌شدند، در مراسم استقبال از بوتو درختان هم سياه از جمعيت بود.
براي حمل و انتقال بوتو از فرودگاه يك وسيله نقليه ضد گلوله با شيشه‌هاي دودي آماده شده بود اما او از اين وسيله استفاده نكرد و براي تحريك بيشتر استقبال‌كنندگان در ميان آنها حاضر شد.
بوتو بعد از چند ساعت به‌دليل درد پا تجمع را ترك كرد و به ساختمان محل اقامتش رفت كه اگر اين اتفاق ده دقيقه ديرتر مي‌افتاد، اكنون نام او هم در ميان قربانيان بود. بعد از وقوع اين انفجارها پوليس به سرعت خانم بوتو را در يك موتر بزرگ امنيتي ضد گلوله سوار و از محل دور كرد .اكنون معامله و توافق ميان مشرف و بوتو مستحكم‌تر شده است. محبوبيت بوتو بعد از اين انفجارها بيشتر هم شده و او در اين شرايط نياز به تأمين امنيت دارد. بوتو محبوبيت دارد و مشرف قدرت نظامي و تركيب اين دو براي تحولات ماه‌هاي آينده پاكستان ضروري است .هنوز هيچ شخص و گروهي مسئوليت اين انفجارها و حمله به بوتو را به عهده نگرفته است .يكي از فرماندهان طالبان پيش از اين تهديد كرده‌بود كه بوتو را مي‌كشد اما اكنون هر گونه دخالت در اين واقعه را رد مي‌كند. خود بوتو تا كنون بسياري را متهم كرده و تنها دولت مشرف را در اين اتفاقات بي‌تقصير دانسته است .آنچه روشن است اينكه پيش از بازگشت او رهبران گروه‌هاي شبه نظامي، بوتو را دست نشانده آمريكا خوانده و او را تهديد به مرگ كرده‌بودند.
شايد متهم كردن القاعده و طرفداران طالبان بهترين راه براي حل كردن اين معما باشد .اما نشانه‌هايي وجود دارد كه نمي‌توان از آن چشم‌پوشي كرد. در روزهاي اخير اظهار نظرها و نقل قول‌هايي از بوتو در رسانه‌هاي پاكستان منتشر شد كه از او يك شخصيت كاملا آمريكايي مي‌ساخت .از جمله اين اظهارات اين بود كه او با اشاره به وخامت اوضاع در مناطق مرزي قبيله نشين پاكستان گفته بود، اگرشرايط در اين مناطق وخيم‌تر شود، به نيروهاي آمريكايي اجازه خواهد داد تا با وارد شدن به خاك پاكستان در كنار ارتش با شبه نظاميان بجنگند .او در اظهار نظر ديگري كه بازتاب گسترده‌اي در داخل پاكستان داشت گفته بود، به آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي امكان دسترسي به تأسيسات هسته‌اي پاكستان و حتي عبدالقدير خانه دانشمند هسته‌اي اين كشور را مي‌دهد .در پاكستان حساسيت زيادي درباره عبدالقدير خان وجود دارد و او را پدر بمب هسته‌اي اين كشور مي‌خوانند .بوتو همچنين از سه نفر كه با دولت در ارتباط هستند و قصد جان او را دارند سخن گفت، اما نامي از آنها نبرد و گفت كه تنها در نامه‌اي به مشرف نام اين افراد را گفته است.
اما اتفاقات اخير شرايط آمريكا را در اين كشور و منطقه پيچيده خواهد كرد. يكي از مقامات ارشد دولت در آمريكا چندي پيش به روزنامه نيويارك تايمز گفت، دولت بوش پانزده ماه است كه با كابوس پاكستان روبه‌روست .بحران در كشوري كه پايگاه سابق يا حتي فعلي القاعده و طالبان است و بمب هسته‌اي هم دارد، براي آمريكا بدترين سناريو است .مقامات نزديك به دولت بوش همچنان اميدوارند كه جنرال مشرف نفوذ و قدرت خود را در داخل پاكستان همچنان حفظ كند و به اين طريق منافع آمريكا هم در اين كشور حفظ شود.
اما تحليلگران واقع‌بين‌تر مي‌گويند كه موقعيت جنرال مشرف در پاكستان و جايگاه آمريكا در پاكستان تضعيف شده است .اكنون در داخل و خارج دولت آمريكا اين بحث جريان دارد كه آيا اقدام بوش براي سرمايه‌گذاري بيش از حد روي يك رهبر پاكستاني كار درستي بوده يا نه؟ تحليلگران در واشنگتن مي‌گويند كه دولت بوش با اين كار در واقع از ديگر راهبردهاي بلند مدت درباره پاكستان غافل مانده است.
مقامات ارشد دولت همچنين هشدار مي‌دهند كه اگر آمريكا كاري نكند، روند اوضاع در پاكستان به سمتي خواهد رفت كه ممكن است آخرين فرصت واشنگتن براي ريشه كني القاعده در منطقه از دست برود و حتي كنترول اوضاع در افغانستان هم از دست آمريكا خارج شود .در تابستان امسال مقامات كاخ سفيد نگران آن بودند كه مشرف براي آرام كردن اوضاع و مهار شبه نظاميان از زور استفاده كند و به اين ترتيب شرايط را بدتر كند.
در ماه اگست گذشته جان نگروپونته، معاون كاندوليزا رايس وزير خارجه، تنها در يك روز، دوبار با مشرف تماس تلفوني داشت و اوضاع را با او هماهنگ مي‌كرد. موضوع اين گفت‌وگو تلاش براي متقاعد كردن مشرف براي اعلام نكردن حكومت نظامي بوده است .اكنون كارشناسان و تحليلگران آمريكايي در تلاش هستند تا دولت بوش را به فاصله گرفتن از مشرف و تأكيد نكردن بيش از حد بر او متقاعد كنند.
به گفته اين كارشناسان ارتش پاكستان بدون مشرف هم به سوي اعتدال پيش مي‌رود و شايد در نبود او شرايط پاكستان بهتر هم شود. انفجارهاى خونينى كه ده ها زن و مرد و كودك بى گناه را به كام مرگ كشاند بار ديگر پاكستان را در بحران سياسى عميق و مبهم فرو برد. اين حادثه بيش از همه ترديدهايى در اين باره ايجاد كرد كه آيا انتخابات پارلمانى در آرامش برگزار خواهد شد و آيا در اين جو بى اعتمادى پرويز مشرف، رئيس جمهور پاكستان و بى نظير بوتو، رهبر مخالفان به هدف اعلام شده خود يعنى تقسيم قدرت نائل خواهند شد؟ ساعتى پس از اين انفجارهاى مرگ بار كراچى، اعضاى حزب مردم پاكستان دولت را متهم كردند كه تدابير امنيتى لازم را براى جلوگيرى از اين انفجار نينديشيده بود.
اما
از ديگر سو پرويز مشرف نيز مدعى شد اين انفجارها حمله به دموكراسى بود.
به
هر صورت واقعيت اين است كه بى نظير بوتو دشمنان متعدد و در عين حال
خطرناكى دارد كه مى توانند مرتكب چنين عملى شده باشند.دشمنان او طالبان
افغانستان و پاكستان، القاعده و البته حكومت پاكستان كه بر استان
زادگاه بوتو، «سند» حكم مى رانند، هستند.
اولين گروه از اين جمع طالبان پاكستان است كه پيش از سفر بى نظير بوتو،
او را تهديد كرده بودند كه در صورت بازگشت با حملات انتحارى روبه رو
خواهد شد.
بى نظير بوتو همچنين طرفداران بازمانده افراطيون و افسران ارتش تحت
رهبرى پرويز مشرف و اداره امنيت و اطلاعات پاكستان را متهم به طراحى
عليه خود كرد و گفت: حزب مسلم ليگ حاكم نيز كه از سال ۱۹۹۹ رژيم نظامى
را تحت اختيار خود دارد، از جمله مخالفان وى است.
به يقين اينگونه دعواها و ادعاها در روزهاى آينده نيز ادامه خواهد
يافت.اما آنچه اهميت دارد آن است كه اين بمب گذارى ها براى پرويز مشرف
و حزب حاكم پاكستان اين فرصت را فراهم مى آورند تا انتخابات پارلمانى
را كه مى تواند منجر به رساندن بوتو به قدرت شود، به تعويق بيندازند.
زيرا طبق قانون اساسى پاكستان ژنرال پرويز مشرف، به عنوان رئيس جمهورى
پاكستان حق دارد در شرايط اضطرارى انتخابات را تا ۱۲ ماه به تعويق
بيندازد و اين در حالى است كه حزب حاكم پاكستان، مدت ها است مشرف را
ملزم كرده انتخابات را تعويق بيندازد تا شايد به اين ترتيب ميزان
محبوبيت بوتو كه در حال حاضر بسيار وسيع است، كاهش يابد. نبايد از نظر
دور داشت كه در وضع بحرانى اقبال مردم به يك چهره نظامى مانند مشرف
بيشتر مى شود البته اين نكته را نيز نبايد از نظر دور داشت كه حتى اگر
انتخابات همان طور كه از قبل برنامه ريزى شده در ماه ژانويه برگزار
شود، واقعه بمبگذارى مى تواند در كاهش آراى بوتو تأثير داشته باشد.
ضمن آن كه در اين فضاى رعب آلود و توأم با صف آرايى ها و تظاهرات
تبليغات خانه به خانه كه تاكتيك بوتو است نيز كاهش محسوسى خواهد يافت.
سخنگوى دولت مشرف مى گويد: با اين كه پرويز مشرف از بوتو خواسته بود
سفر خود را به تعويق بيندازد، بى نظير بى پروا عمل كرد و دست به ريسك
بزرگى زد و مسير ۲۰ مايلى فرودگاه تا مركز شهر كراچى را در ميان ازدحام
مردم به آرامى پيمود. وى متذكر شده است بى نظير بوتو حتى پيشنهاد دولت
مبنى بر اين كه مسير فرودگاه تا محل سخنرانى خود را با هليكوپتر طى
كند، نپذيرفت و ريسكى را كرد كه منجر به مرگ ۱۴۰ نفر شد. اين سخنگو به
اين مسأله اشاره نكرده كه در اين مسير جان خود «بوتو» هم در خطر بود.
اما نخست وزير سابق پاكستان كه پس از ۹ سال تبعيد خودخواسته به كشورش
باز مى گشت، احساس مى كرد، نياز دارد اراده سياسى خود را نشان دهد و
توان خود را به رخ ارتش، مردم و جهانيان بكشد كه او هنوز هم از
طرفدارانى بسيار برخوردار است. علاوه بر اين او مى خواست بازگشت اش
متفاوت از بازگشت ديگر رهبر تبعيدى مخالفان مشرف يعنى نواز شريف باشد
كه بلافاصله پس از ورود به پاكستان از لاهور به عربستان سعودى فرستاده
شد.
در
طرف ديگر اين ماجرا، آمريكا و انگلستان قرار دارند، ۲ كشورى كه تلاش
بسيارى به خرج دادند تا شرايط را براى تقسيم قدرت ميان مشرف و بوتو
فراهم كنند.
براى اين ۲ كشور نيز انفجارها مى تواند به منزله تندبادى مخالف باشد.
برخلاف پرويز مشرف كه بازى دوپهلويى را با افراطى ها دارد، بى نظير
بوتو از همان ابتدا نظر خود را درباره اينگونه گروه ها ابراز داشته
است. حزب مردم از نظرات بوتو در مورد ايزوله كردن سازمان هاى افراطى
حمايت كرده و برخوردهاى سختى نيز با افراطيون داشته است. اوج اين
برخوردها در بلوچستان و در جريان رويارويى قبايل بلوچى بود كه
علاقه مند به جدايى و استقلال از پاكستان هستند.
اما مشرف كه بى نيازى خود را به ائتلاف ارتش و حزب حاكم و احزاب مخالف
نشان داده، به جنگ نرم و گاه سخت با افراطى ها پرداخته و هنوز هم
علاقه مند است اين گونه تشكيلات افراطى را در كنار دولت حفظ كند تا هر
گاه لازم باشد، در انتخابات به كار او آيند. تا پيش از وقايع اميد
مى رفت بى نظير بوتو صحيح و سالم به كشور بازگردد، نمايشى از قدرت
خودبه اجرا بگذارد، گفت وگويى صريح با ارتش داشته باشد و بر فشارهاى
وارده بر مشرف بيفزايد. اما حالا مى بينيم همه چيز آنطور كه بى نظير
بوتو انتظار داشت، پيش نمى رود. حالا او مجبور است تحت تدابير امنيتى
شديدى دور از دسترس مردم قرار گيرد و برخلاف علاقه مندى خود از سفرها و
كارناوال انتخاباتى كه در نظر داشت براى تبليغات در اطراف و اكناف كشور
صورت دهد، چشم بپوشد.
انفجارهاى كراچى نتيجه ديگرى هم خواهد داشت و آن اين كه احزاب سياسى
جناح راست از حزب حاكم دور خواهند شد و به حزب بوتو خواهند پيوست، چيزى
كه بسيارى براى انجام آن طراحى مى كردند. مسئولان انفجارهاى كراچى، هر
كسى كه هستند، يك پيام آشكار را به تمام احزاب پاكستان فرستادند. اين
پيام اين بود: «بوتو و هر كسى كه بخواهد با او همكارى كند، در معرض
حمله خواهند بود.»
منابع مورد استفاده : چرا پاکستان در افغانستان مداخله ميکند؟ اثري از ا- ص، راه توده، باشگاه انديشه، پاکستان و تروريزم اثري از – ص، و منابع خبري.