اگر به چنين وضعيت رسيده گى نشود، ارزش راه ابريشم
که از برکت آهو ى مارکوپولو
 به دنيا معرفى شده است، روز بروز کاسته ميشود

 

 

 

بدخشان

آژانس خبرى پژواک، ١٦ اسد

 

شکار غير قانونى آهوى مارکوپولو در ولايت بدخشان که در شمال شرق کشور موقعيت دارد، نه تنها سبب انقراض نسل آن شده بلکه زمينه سياحت توريستان را محدود و عوايد دولت ومردم بدخشان را کاهش داده است .

سه دهه قبل، گله هاى بزرگ آهوى مارکوپولو (از١٠ تا ١٠٠ راس) در قريه هاى ولسوالى واخان گشت و گذار مينمودند مگر درسالهاى اخير، اين  رقم و گشت آنها کاهش داده  است .

اين مطلب را عاشور محمد ٦٠ ساله باشنده ولسوالى واخان که ٣٠ سال عمرش را در شکار آهوى مارکوپولو سپرى نموده، بيان داشت.

به گفته وى، در زمان حکومت محمد ظاهر (١٣١٢-١٣٥٢) سالانه حدود٥٠٠ توريست به خاطر شکار آهوى مارکوپولو به دولت محصول ميدادند که درمقابل، دولت براى هر يک شان اجازه يک فير را ميداد .

اين درحالى است که اکنون اين رقم، بيش از ١٦ چند کاهش يافته است .

  انجنير محمد الد ين خواهانى رئيس اطلاعات و فرهنگ ولايت بدخشان گفت که در سال گذ شته ٣٠ تن از اتباع کشور هاى خارجى به تماشاى آهوى مارکوپولو و ديگر ساحات توريستى به بدخشان آمده بودند و درسال جارى تا کنون تنها  ٨ تن اتباع خارجى به اين نقاط  سفر هاى داشته اند .

وى گفت که ازسه سال بدينسو، زمينه  سياحت توريستان خارجى در آن ولايت فراهم شده است، اما افزود که هنوز هم شمارى از سياحان، نبود امنيت مطمئن را بهانه آورده و علاقه نمى گيرند .

با اينحال انجنير عبدالرحيم يکتن ازمتخصصين بخش جنگلات ومنابع طبيعى درولايت بدخشان  ميگويد: ((سال گذشته ده ها سياح بخاطر شکار وتماشاى آهوى مارکوپولو به واخان سفر کرده بودند که بيش از دوصدهزار دالر، از مدرک کرايه مهمانخانه ها، انتقال فروش مواشى و کرايه اسپ، مردم منطقه نفع برده اند .))

  به باور وى اگر اين صنعت گردش گيرى انکشاف داده شود، سالانه ميلونها دالر نصيب دولت ومردم بدخشان خواهد شد .

آهوى مارکوپولو که در پاميرها ى بدخشان بنام قچقار پاميري (قچقار حيوان عظيم الجثۀ است) شناخته ميشود که با داشتن وزن بالاتر از ده سير، از جمله سريعترين و هوشيار ترين  حيوانا ت وحش بشمار ميرود .

اين آهو به نسبت داشتن شاخ هاى دراز و حلقه يى از جمله نادر ترين و زيبا ترين حيوانات ميباشد .

بۀ گفته مردم ولسوالى واخان که در ٣٠٠ کيلومترى شهر فيض آباد قرار دارد، شاخ هاى اين حيوانات از ٦٠- ٧٠ انچ دراز بوده و پاهاى آن نسبت به ديگر آهو ها باريک و اما قوى بوده که توانایی دويدن زياد را دارد و هر جست وخيز آن، بين ١٠ تا ١٥ مترميباشد . آخرين عمر وۍ 16 تا ١٨ سال ميباشد که به نسبت دراز شدن شاخهايش ديگر قدرت خوردن علف را پيدا نکرده وبعد ازچند روز گرسنگى ميميرد!

آهوی مارکو پولو عمدتاً در منطقه سرگز پاميرها که همسرحد با کشور هاي چين، پاکستان و تاجکستان است زندگى مينمايد . اين آهو پس از سفر يکی از سياحان ايتاليوى در سال ١٢٦٩ به بدخشان به اين نام مسمى شده است .

اينکه چرا اين نوع آهو را آهوى مارکوپولو مينامند، محققين مينگارند که مارکوپولو در سال ١٢٥٤ ميلادى در شهر ونيزا ايتاليا بد نياآمده، مارکوپولو در ٢٠ سالگى با پدرش نکيلا پولو با کاکايش ما تيوپولو بخاطر تجارت به سياحت آسيا برآمده، از بدخشان گذشته از راه پامير به چين ميروند .

محققين همچنان ياد آور ميشوند که قبل از مسافرت مارکوپولو به چين اروپايي ها از چين و مارکوپولو معلومات نداشتند که بعد ازنشر کتاب سياحت مارکوپولو، تجارت، سياحت و استعمار غربى ها شروع شده و آگاهى آنها از موجوديت ثروت در آسيا و چين افزايش يافت

همچنان در نتيجه مطالعات آنها به اين نتيجه رسيده اند که برخى از شکار چيان در حصه ناف چوچه آهوی مارکو پولو يک سرخى را ديده اند که از آن بوى خوب به مشام ميرسد که احتمال ميرود اين آهو با اهوى مشک ختن که در سينکيانگ کشور چين است، ممزوج شده باشد .

گوشت لذيذ، شاخ زينتى و پوست شفاف آهوى مارکوپولو، از جمله عواملى بوده که علاقمندى سياحان و شکارچيان داخلى را نسبت به شکار آهو افزايش داده است .

  محمد ابراهيم  ٤٨ ساله، باشنده ولسوالي واخان که ازسن ١٥ سالگى تا کنون علاقمند شکار آهوى مارکوپولو بوده وبيش از ٥٠ آهو را شکار کرده ميگويد که آهوى مارکوپولو شاخ زينتى، پوست پاک و شفاف و داراى جلايش است که اکثراَ بخاطر زينت خانه استفاده ميشود .

همچنان محمد نعيم ٥٥ ساله يکتن از باشنده گان ولسوالى واخان که در سالهاى قبل، از گوشت اين آهو استفاده کرده، ميگويد که گوشت آن لذ يذ وخوشمزه است.

وى همچنان گفت که در ولسوالى واخان، مردم از گوشت آهوهاى بدون شاخ که بنام پشک کوهى ياد ميشوند نيز استفاده مى نمايند.

سيد عمران ولسوال اشکاشم ولايت بدخشان درحاليکه از منع شکار آهوى مارکوپولو سخن ميزد،هم مرزبودن با کشور هاى همسايه، وسيع بودن ساحات، و نبود افراد امنيتى بيشتر در ولسوالى آنولايت را از جمله مشکلات ميپندارد که آنها نميتوانند، جلو افراد مسلح غير مسؤول را در دامنه کوه هاى دور از چشم افراد امنيتى بگيرند .

ولسوال اشکاشم همچنان ياد آور شد که در زمان حکومت محمد ظاهر، اکثر شکارچيان با استفاده از تفنگ هاى انگليسى شکار ميکردند مگر اکنون بيشتر افراد بااستفاده از کلاشينکوف و ٣٠٣ بور که از سالهاى جنگ نزد مردم باقيمانده، استفاده ميکنند .

موصوف گفت که تعدادى از افراد، در حين شکار بازداشت و بعد از دادن تعهد نامه اى دوباره آزاد شد ه اند.

وى به گونه مثال از نذيرالله  باشنده ولسوالى اشکاشم ياد آورشد .

اين شکارچى ٤٠ ساله که به گفته خودش نيمى از عمرش را در شکار آهو سپرى کرده، مدعيست که نه تنها او بلکه اکثريت مردم آن محل، روز شانرا با شکار ميگذراند .

وى گفت : ((ما نميفا ميديم که شکارچقه ضرر داره نه کس جلوگيرى ميکد ونه ما را کس ميفهماند .))

موصوف علاوه کرد که از دو ماه بدينسو که فهميده، تعهد نموده است که ديگر شکار نمى کند .

  عده اى از مردم بدخشان، استفاده از گوشت آهوى مارکوپولو را در طبابت هاى خانګى استفاده مينمايند .

امان الله ٤٦ ساله، باشنده فيض آباد يکتن از فروشنده گان پوست حيوانات و صنايع دستى در اين ولايت  ميگويد که در سالهاى اخير، آهوى مارکوپولو در بازار بدخشان  يک حيوان کمياب است .

 وى گفت : ((مردم از شاخ آهو براى تزئين خانه ها و از گوشت آن براى خوردن و مداواى روماتيزم استفاده ميکردند  .)

محمد اصغر ٤٧ ساله، يک تن از شکارچيان آهو در ولسوالى واخان مى گويد که تنها شکارچي ماهر ميتواند آهوى مارکوپولو را شکار کند. چون که سريع ميدود و خطر را از فاصله هاى دور ميتواند احساس کند .

وى مى افزايد که از ١٢ سالگى بدينسو به شکار علاقه داشته و هميشه حيوانات و پرنده گان را شکارکرده است.

 او در طول دور شکارش، از شکار بيش از١٥ راس آهوى مارکوپولو ياد آور شد که بيشتر از گوشت آن استفاده کرده و شاخ آنرا در بازار به فروش رسانده  است .

 شکار غير قانونى سبب تشويش مردم بدخشان گرديده است .

محمد ظفر ٣٥ ساله، باشنده ولسوالى اشکاشم در ٢٠٠ کيلو مترى شهر فيض آباد که چندين بار  براى تماشاى اين آهو به ولسوالى واخان رفته ميگويد که سيا حان زيادى در گذشته ها بخاطر شکار آهوی مارکو پولو و تماشاىآن مى آمدند مگر جنگ، نا امنى بيش از دو دهه و موجوديت سلاح بدست افراد و اشخاص باعث شد که اهوی مارکوپولو با بسيار بى رحمى شکار مى شود .

به گفتۀ وى، نسل اين نوع آهو در حالى از بين رفتن است و اين وظيفه دولت و مردم است که در حصه حيات وحش توجه کنند و نگذارند که نسل آهوى مارکوپولو ختم شود.

و اما محمد رسول ٣٥ ساله، کارمند رياست محيط زيست ولايت بدخشان، ارزش آهوى مارکوپولو را از ديد ديگر مينگرد .

 وى معتقد است که اگر به چنين وضعيت رسيده گى نشود، ارزش راه ابريشم راکه از برکت آهوى مارکوپولو به دنيا معرفى شد ه روز بروز کاسته ميشود .

راه ابريشم راه تجارتى است که از ولسوالى واخان به سمت کشور چين امتداد داشته و پيشينۀ زياد تاريخى دارد .

  محققين و کارشناسان، نبود امنيت را مولد همچو مشکلات ميدانند .

دولت محمد جوشن باشنده قريه غاران ولسوالى اشکاشم و يکتن از محققان در اين ولايت، يکى از عوامل انقراص نسل آهوى مارکوپولو را نبود امنيت ميداند که توانسته زمينۀ بى توجهى به محيط زيست، قطع بيرحمانه جنگلات، نبود يک اداره سالم براى توجه بر وضعيت حيوانات وحش فراهم نمايد . 

وى مى افزايد که سى سال قبل، رمه هاى اهوى مارکوپولو در نزديکى خانه هايى قشلاق و سرک به چريدن ميپرداختن و هيچ کس به آنها آسيبى نميرسانيد مگر در حال حاضر رمه هاى کوچک اين آهو به ندرت آنهم در روز روشن ديده شده است .

آقاي جوشن ميگويد که اين وظيفه اطلاعات و فرهنگ و توريزم است که در همکارى با ساير نهاد هاى اجتماعى و بين المللى در حفاظت ميراثهاى تاريخي و بخصوص حيوانات وحشى که سبب افتخار اين کشور اند، توجه کنند. باتوجه به اينکه حفظ حيات وحش بالاخص آهوى مارکوپولو بيشترمربوط به ارگانهاى مسؤول دولتى ميباشد مگر نهاد هاى دولتى همصدا با مردم، از انقراض نسل آهو سخن ميزنند .

  انجنير محمد الدين خواهانى رئيس اطلاعات و فرهنگ ولايت بدخشان نيز تاييد ميکند که نبود امينت، طى سه دهه اخير در ساحات توريستى بدخشان، علاوه بر اينکه باعث جلوگيرى از سفر سياحان شده، بلکه باعث فرار اين نوع آهو، بخاک کشور هاى همسا يه نيز گرديده است  .

او ميگويد که قله هاى نوشاخ پامير و سرگز که تا بيش از هفت هزار متر از سطح بحر ارتفاع دارد در گذشته ها توجه سياحان و شکار چيان آهوى مارکوپولو را بخود جلب کرده بود که سالانه عايدات زياد، نصيب دولت ميشد .

  خواهانى يادآور ميشود که تا پنج سال پيش، آهوى مارکوپولو فقط از طرف روز داخل کوه هاي پامير ميشد و ازطرف شب، بخاطر نا امنى بخآک تاجکستان و پا کستان بر ميگشت .

  به گفتۀ وى، با آنکه شکار ماکوپولو ممنوع گرديده است اما هنوز هم اين نوع آهو احساس خطر مينمايد .

به گفتۀ رئيس اطلاعات و فرهنگ بدخشان، در صورتيکه حيات وحش حفظ شود و ساير سازمانها و نهاد هاى بين المللى در را بطه به حيات آهوى مارکوپولو توجه خاص مبذول نمايند، نگذارند که سلاح بدستان غير مسؤول به شکار غير قانونى همچو حيوانى که در دنيا بندرت پيدا ميشود، مبادرت ورزند . يقيناً که حيات وحش دوباره زنده ميشود و مارکوپولو جايگاه خود را پيدا ميکند  .

   حفظ حيات وحش از جمله موارديست که ميتواند در حفظ محيط زيست نقش اساسى داشته باشد .

محمد جعفر مسؤول دفتر محيط زيست ولايت بدخشان با تاييد ارزشمندى حيات وحش، شکار غير قانونى، بى توجهى به وضع محيط زيست، قطع جنگلات و تبديل شدن علفچرها به خانه هاى مسکونى را باعث فرار و تلف شدن آهوى مارکوپولو و انقراض نسل آهوى مارکوپولو ميداند .

موصوف همچنان از انقراض نسل پلنگ برفى که داراي پوست قيمتي بوده، خوک و خرس نيز ياد آور شد .

 به باور مسؤولين محيط زيست ولايت بدخشان، راه اندازى کمپاين وسيع و همگانى را بخاطر حفظ و نگهداشت حيات وحش و منع شکار غير قانونى حيوانات را از جمله راه هاى حل مى دانند.

گفته ميشود که با درنظرداشت وضعيت حيات وحش، مسوولين امنيتى ولايت بدخشان نيز، خاموش نه نشسته تدابير را رويدست گرفته اند .

به گفته سمونوال مير عبدالواحد قوماندان سرحدى پوليس در ولسوالى اشکاشم بدخشان، از سه سال بدينسو شکار آهوى مارکوپولو، بکلى منع گرديده است .

وى ميگويد: ((ما به تمام قريه جات و ولسوالى هاي اشکاشم واخان و زيباک هشدار داده ايم که اگر فردى به شکار غير قانونى آهوى مارکوپولو دست زند نه تنها جريمه بلکه جزا داده ميشود.))

 مل پاسوال آقا نور کينتوز قومانداني امنيه بدخشان در حاليکه تاييد ميکند که در سه دهه اخير در حق حيوانات وحش منجمله آهوى مارکوپولو جفا صورت گرفته است مى گويد که ارگانهاي امنيتى آنولايت از سه سال بدينسو در حصه حفظ ابدات تاريخى و باستانى و زندگى حيوانات وحش، از جمله مارکوپولو توجه نموده اند  .

نهاد هاى بين المللى مقيم در ولايت بدخشان، همچنان با توجه به ارزشمندى حيات وحش و بخاطر بقاى نسل آهوى مارکوپولو همکارى لازم را با ادارات دولتى داشته اند .

انجنير محمد حسن کشاورز معاون رياست زراعت و ما لدارى بدخشان ميگويد که در حفظ منابع طبيعى و حيات وحش، اداره زراعت همراه با اداره بين المللى حفظ منابع طبيعى و حيات وحش، غرض سروى حيوانات پستاندار در مناطق واخان يا پامير، بخصوص حيوان مارکوپولو همکار بوده است .

 وى ميافزايد که آنها  تلاش کرده اند  تا علفچر ها را تنظيم نموده، از شکار آهوي مارکوپولو جلوگيرى در حفظ آن توجه گردد .

به گفته وى، همچنان اين اداره مصمم است تا جلو فرار آهوى مارکوپولو به کشور هاى همسايه را گرفته و از انقراض نسل آن جلوگيرى نمايند .

 اين درحالى است که انجنير عبدالرحيم متخصص بخش جنگلات و منابع طبعيى ادارۀ زراعت بدخشان که سال گذشته غرض اجراى برنامه کارى در پامير بزرگ رفته بود ميگويد که رمه هاى١٤ تا ٢٠ راسى آهوى مارکوپولو را در آن محل ديده است .

  پامير بزرگ در کشور تاجکستان، موقعيت دارد  .

عبدالرحيم همچنان از قول مردم پامير کوچک که سطح ارتفاع آن، بيش از ٧٠٠٠ متر بوده هم مرز با کشور هاىچين، پاکستان و تاجکستان ميباشد، علاوه کرد که آنها در پامير کوچک، سال گذشته رمۀ ٨٠ راس اين آهو را نيز ديده است  .

وى نيز نسل اين آهو را بدليل مزاحمت و شکار غير قانونى آن در خطر ميداند به باور وى اگر دولت از شکار غير قانونى آهوى مارکوپولو جلوگيري نموده و ساحات را که آهو به چريدن ميايد، اما  فعلا مردم در آن بود باش دارند  تخليه نمايد، نسل اين حيوان دوباره از خطر نجات پيدا ميکند.

محققين و کارشناسان در ولايت بدخشان به اين نتيجه رسيده اند که آهوى مارکوپولو در کوه ها از نباتات پوتن تيلا که در بدخشان بنام (گلاب وحشى) ياد ميکنند و همچنان از علوفه جات خوشخور و هواى سرد استفاده ميکنند .

آنها مى گويند که اين آهو در چله زمستان (ماه دلو) در حالت مستى (در وقت تکثر کردن) قرار ميگيرد و در بهار چوچه ميدهند.

متخصصين بخش جنگلات و منابع طبیعى اداره زراعت بدخشان مى گويند که در اوايل حکومت محمد ظاهر شاه، مردم ولايت باميان دو جوره اين آهو را بخاطر نسل گيري به دره اجر آن ولايت برده بودند تا بعداً به پنجاه راس رسيده بود، اما در اثر جنگ ها، نسل آن کاملاً از بين رفته است  .

 همچنان انجنير عبدالرحيم متخصص بخش جنگلات و منابع طبیعى مى گويد که نسل خرس برفى و خرس نصوارى که پوست هاى آن خيلى قيمتى بوده نيز روز بروز کم شده و بيشتر از طريق مرزها به کشور هاى همسايه يا قاچاق ميشوند يا خود شان به نسبت مزاحمت ها فرار ميکنند .

وى گفته مردم ولسوالى واخان را که در مناطق مرزى با پاکستان، چين، تاجکستان قرار دارند گفت که يکماه قبل، دو پلنگ برفى و دو راس خرس نصوارى را به چشم ديده اند که بعد از شکار قاچاق ميگرديد .

  نظر شمارى از مردم، مسؤولين دولتى و کارشناسان متفق بر اين است که براى تداوم و بقاى نسل آهوى مارکوپولو، در جمع آورى سلاح از نزد افراد غير مسؤول، آگاهى دهى مردم از ارزشمندى حيات وحش در حفظ محيط زيست و تبديل شدن دوباره خانه هاى مسکونى به علفچر ها مى دانند .

اين در حالى است که تخليه علفچرها از خانه ها مشکل ديگرى است که در مورد راه حل آن بايد توجه شود .

 

www.esalat.org